Μετά από μερικές εβδομάδες ηχηρών αντιρρήσεων, προορισμένες για την εγχώρια αγορά των γερμανών ψηφοφόρων, αλλά και για την ελληνική αγορά πολιτικών και ψηφοφόρων, το γερμανικό κοινοβούλιο υπερψήφισε συμπληρωματική οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα για το επόμενα λίγα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό της πολιτικής χειραγωγίας που ασκείται από όλες τις πολιτικές εξουσίες, διαχρονικά αλλά και οριζοντίως στην Ελλάδα, στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, ότι όπως και έμαθε και η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων, «τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται» στο διεθνή πολιτικό χώρο. Έτσι, βλέπουμε, ότι το γερμανικό κοινοβούλιο, αφού απειλούσε για αρκετό καιρό, να ρίξει έως και την κυβέρνηση της Μέρκελ λόγω της αντίθεσης του σε περαιτέρω δανειακά κονδύλια για την ελληνική οικονομία, εντέλει, ως δια μαγείας, υπερψήφισε, χωρίς καμία φασαρία, το δάνειο. Αυτή η ξαφνική αλλαγή έγινε παρόλο πού 1) η Ελλάδα δεν είχε φανεί συνεπής στα μέτρα λιτότητας, σύμφωνα με την τελευταία αναφορά της τρόικας, 2) η Ελλάδα δεν έχει ακόμα τελειώσει το σχέδιο του επόμενου μνημονίου (και δεν λέω «δεύτερο» μνημόνιο γιατί κανείς ποτέ δεν ξέρει), 3) η Ελλάδα δεν έχει ακόμα αποδεχθεί, σαν κράτος, το επόμενο μνημόνιο, 4) οι έλληνες πολιτικοί αρνούνται να συναινέσουν στην στρατηγική του μνημονίου, και 5) ακόμα και ο ίδιος ο γερμανός υπουργός οικονομικών, ο Schäuble, είπε στους συμπατριώτες του ότι δεν ξέρει πόσο μεγάλο θα είναι το αναγκαίο ποσό του επόμενου δανείου.
Τι συμβαίνει; Χάζεψαν οι γερμανοί ομαδικά, η μήπως ξέρουν κάτι που δεν ομολογούν; Δύο είναι οι λόγοι, για τους οποίους οι Γερμανοί έσπευσαν να υπερψηφίσουν την συνέχεια της ελληνικής βοήθειας. Ο πρώτος, και μάλλον, ο μεγαλύτερος, είναι ο φόβος της πολυσυζητημένης πανευρωπαϊκής κρίσης στο ευρωπαϊκό, και όχι μόνο, τραπεζικό σύστημα, και μία ενδεχόμενη δεύτερη καταστροφή, (μετά το 2008), στην παγκόσμια οικονομία. Αυτό το σενάριο θεωρείται αρκετά πιθανό, και φυσικά λίαν τρομακτικό, από πολλούς διεθνείς πολιτικούς και τραπεζικούς ηγέτες.
Μερικές λεπτομέρειες πού υποστηρίζουν αυτήν την καταστροφική εκδοχή. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, λόγω της τραπεζικής στρατηγικής του Τρισέ, τον τελευταίο χρόνο, είναι εκτεθειμένη σε ύψος 300 δισεκατομμυρίων Ευρώ προς τα τρία κράτη του μνημονίου, έχοντας υπό την κατοχή της ελληνικά, ιρλανδικά και πορτογαλικά ομόλογα, και άλλες δανειακές χορηγήσεις στις τράπεζες αυτών των τριών κρατών. Ο Τρισέ, στην ηγετική θέση του αρχιτραπεζίτη της Ευρώπης, διάλεξε, μετά το ξέσπασμα της κρίσης της ελληνικής οικονομίας, και λόγω της φιλοευρωπαϊκής φιλοσοφίας του, να προωθήσει την ένωση της Ευρωζώνης, (δια μέσου μίας «κερκόπορτας», εάν θέλετε), διευρύνοντας σχετικά την δικαιοδοσία της κεντρικής τράπεζας, και αγοράζοντας πάμπολλα ομόλογα των κρατών του μνημονίου, και προσφέροντας, έως προ ολίγου, απεριόριστα δάνεια στις τράπεζές τους.
Με αυτήν την στρατηγική, ο Τρισέ, επέφερε, πλαγίως, μία μεγαλύτερη ένωση της Ευρωζώνης, τουλάχιστον χρηματική, η οποία, εν καιρώ, και αναλόγως των περιστάσεων, ίσως να προκαλέσει και μία περαιτέρω θεσμική ενοποίηση. Δεν είναι τυχαίο, ότι σαν κύκνειο άσμα της οκτάχρονης θητείας του στην ΕΚΤ, πρότεινε, πριν μία εβδομάδα, ένα επόμενο θεσμικό βήμα για το μέλλον της Ευρωζώνης, με την ενδεχόμενη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Υπουργείου Οικονομικών, του οποίου το πρώτο καθήκον και δικαιοδοσία θα ήταν η δημοσιονομική, οικονομική και αναπτυξιακή επιτήρηση κρατών, που σαν την Ελλάδα, θα βρισκόντουσαν σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. Η ίδια η Deutsche Welle, χαρακτηρίζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σαν μία «bad bank», μια κακιά τράπεζα, χρησιμοποιώντας το αγγλοσαξονικό παρατσούκλι για τράπεζες πού έχουν στην κατοχή τους σημαντικές ποσότητες χρεοκοπημένων χαρτοφυλακίων. Από την άλλη μεριά, εάν το επόμενο μνημόνιο, που θα αντικαταστήσει το πρώτο, έχει ύψος 120 εκατομμυρίων Ευρώ, όπως είναι μία εκδοχή, για να καλυφθούν οι ελληνικοί προϋπολογισμοί έως το τέλος του 2014, τότε, και η Ευρωζώνη θα μας έχει σφιχταγκαλιασμένους, το 2015, μέσα σε ένα χρέος πάνω από 200 δισεκατομμύρια Ευρώ, οπότε άντε να μας χωρίσεις τότε! Ους το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο ένωσε, άνθρωπος μη χωριζέτω!!!
Και σαν μην αρκούσαν όλα αυτά τα ενδοευρωπαϊκά προβλήματα, έχουμε και τα προβλήματα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, οι οποίες, αφενός εξακολουθούν να δυσκολεύονται να διορθώσουν την οικονομία τους, μετά την μεγάλη κρίση, και επί πλέον, βρίσκονται στη μέση μίας ιδιαίτερης εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ των δύο πολιτικών κομμάτων, η οποία, εν συγκρίσει με τα ελληνικά δεδομένα, αναδεικνύει τον Παπανδρέου και τον Σαμαρά σαν τους υγιέστερους και καλύτερους πολιτικούς συνεργάτες όλων των εποχών. Για αυτό και ο Ομπάμα φαίνεται να δείχνει τόσο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, και την υγεία της οικονομίας μας, και όχι επειδή μας αγαπάει…
Και ερχόμαστε στον δεύτερο, και ίσως εξίσου σημαντικό λόγο, γιατί το γερμανικό κοινοβούλιο, σχεδόν με το χαμόγελο στα χείλη, υπερψήφισε, σχεδόν απεριόριστη δανειακή βοήθεια για την Ελλάδα. Η ελληνική οικονομική κρίση βοήθησε από την πρώτη στιγμή την γερμανική οικονομία, εξακολουθεί να την βοηθάει, και θα εξακολουθήσει να την βοηθάει για πολλά χρόνια, όσο η Ελλάδα παραμένει στο Ευρώ, και όσο η ελληνική οικονομία βρίσκεται στο χείλος, η αρκετά πλησίον, σε μία ενδεχόμενη χρεοκοπία, η μία ριζική αναδιάρθρωση του χρέους. Η βασική ικανή αλλά και αναγκαία συνθήκη, για να εξακολουθεί η γερμανική οικονομία να υποβοηθάτε σημαντικά από την ελληνική κρίση, είναι να διατηρηθεί το τωρινό status quo για πολλά χρόνια. Ο βασικός τρόπος αυτής της βοήθειας, είναι ότι η κρίση της Ελλάδας κρατάει το Ευρώ σε αρκετά χαμηλότερο επίπεδο από ότι θα ήταν αυτή την στιγμή, εάν η Ελλάδα δεν είχε οικονομική κρίση, η, ακόμα χειρότερα για την Γερμανία, εάν η Ελλάδα έβγαινε από το Ευρώ. Με το χαμηλότερο Ευρώ, οι εξαγωγές γερμανικών προϊόντων αναπτύσσονται ραγδαία, κουβαλώντας μαζί τους ολόκληρη την γερμανική οικονομία, αλλά και όλες τις οικονομίες του σκληρού πυρήνα, των οποίων οι εξαγωγές επίσης βοηθούνται από το χαμηλό Ευρώ. Δεν είναι τυχαίο ότι η ανάπτυξη της Γερμανικής οικονομίας ξεπέρασε αυτήν της Αμερικής.
Το φθινόπωρο του 2009 και στις αρχές της άνοιξης του 2010, πριν η ελληνική οικονομική κρίση ξεσπάσει πανευρωπαϊκά και παγκοσμίως, η ανάπτυξη της Γερμανικής οικονομίας ήταν ισχνή, και υπολειπόταν της αμερικανικής. Αλλά με την προετοιμασία του μνημονίου, και για μερικούς μήνες αργότερα, το ευρώ κατέβηκε από τη ψηλή ισοτιμία των 1.60 δολαρίων σχεδόν στα 1.20. Με μόνο λίγους μήνες καθυστέρηση, οι γερμανικές εξαγωγές ξετινάχτηκαν, και από τότε, η ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας είναι γύρω στα 3%, πολύ υγιέστερη από αυτήν της Αμερικής. Το Ευρώ είναι πάλι ψηλά, στα 1.45, (όχι στα ιστορικά ύψη του), αλλά επειδή είναι το μόνο ανταγωνιστικό νόμισμα στο δολάριο, και επειδή οι ΗΠΑ, στρατηγικά ρίχνουν το νόμισμά τους εδώ και ένα χρόνο, για να υποστηρίξουν τις δικές τους εξαγωγές και την δικιά τους οικονομία, το Ευρώ, χωρίς την σωτήρια σανίδα της βαριάς οικονομικής κρίσης της Ελλάδας, θα είχε ανεβεί πολύ περισσότερο στην ισοτιμία του με το δολάριο, και όλα αυτά τα θαυμάσια γερμανικά αυτοκίνητα που έχουν πλημμυρίσει τους αμερικανικούς δρόμους, δεν θα αγοράζονταν τόσο πολύ από τους Αμερικανούς. Έτσι βλέπουμε ότι η γερμανική οικονομία παρομοιάζεται με «τραίνο», από οικονομικές εφημερίδες, έπειτα από ένα χρόνο ακατάπαυστης οικονομικής ανάπτυξης, ότι η ανεργία στην Γερμανία είναι σε ιστορικά χαμηλά, και η αισιοδοξία των γερμανών επιχειρηματιών είναι σε ιστορικά ύψη.
Παραδείγματος χάριν, ο Thomas Frickes, επικεφαλής οικονομολόγος της γερμανικής Financial Times, υποστηρίζει σε άρθρο του στις 20 Μαΐου, ότι, το περασμένο χρόνο, κατά την διάρκεια του οποίου, η Γερμανία συνέβαλε με 22 δισεκατομμύρια ευρώ στη χρηματοδότηση του πρώτου ελληνικού μνημονίου, η οικονομία της εμπλουτίστηκε κατευθείαν περί τα 10 δισεκατομμύρια Ευρώ, από διάφορες οικονομικές καταστάσεις που είχαν προκληθεί από την οικονομική κρίση της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης και της χαμηλότερης ισοτιμίας του νομίσματος, και όχι μόνο. Στο μεταξύ, κατά την διάρκεια όλου του περασμένου χρόνου, το μόνο πού ακούς από την γερμανική πολιτική και κεφαλαιοκρατική εξουσία, τουλάχιστον δημοσίως, είναι ότι τραβάνε τα μαλλιά τους περί της ενδεχόμενης ελληνικής χρεοκοπίας, και για τα βάρη που σηκώνει ο γερμανός ψηφοφόρος από τα δάνεια προς την Ελλάδα. Φυσικά, η ελληνική οικονομία δεν έχει κοστίσει ούτε ένα Ευρώ στους γερμανούς ψηφοφόρους, μέχρι σήμερα, παρά μόνον το ενδεχόμενο μίας χρεοκοπίας.
Η ανάλυση της όλης κατάστασης μας δείχνει λοιπόν, ότι εάν η Ελλάδα αποφασίσει να μείνει στο Ευρώ, και εάν δεν πραγματοποιηθεί καμία ξαφνική και εκτός προγράμματος, αθέλητη αναδιαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους, η Ελλάδα θα χρειαστεί, μεν, πάρα πολλά χρόνια, μεγάλης δημοσιονομικής και αναπτυξιακής προσπάθειας, κατά την διάρκεια της οποίας θα συνεχίζει να βρίσκεται σε κίνδυνο πολιτικής η οικονομικής χρεοκοπίας, αλλά, ότι ίσως να είναι πιθανόν, ότι, από την άλλη μεριά, η Γερμανία, και η Ευρωζώνη, θα συνεχίζουν να υποστηρίζουν την ελληνική προσπάθεια, με αντάλλαγμα ένα Ευρώ που να έχει ευνοϊκότερη ισοτιμία ως προς το δολάριο και τα άλλα νομίσματα. Γιατί είναι βασικός ο κανόνας, ότι ένα φθηνότερο Ευρώ κατεβάζει το κόστος της εργασίας των Ευρωπαίων, το οποίον εργασιακό κόστος, είναι, όπως ξέρουμε, η μεγάλη αχίλλειος πτέρνα της ευρωπαϊκής οικονομίας, εν σχέση με τις οικονομίες των αναδυόμενων κρατών, σαν την Κίνα, την Ινδία, την Βραζιλία, και την διπλανή μας Τουρκία.
Φυσικά εάν αυτό το σενάριο πραγματοποιηθεί τα επόμενα δέκα χρόνια, όπως παρουσιάζεται σε αυτό το άρθρο, οι Γερμανοί και ο σκληρός πυρήνας της Ευρωζώνης θα βρεθούν να έχουν και τον σκύλο χορτάτο και την πίτα ολόκληρη. Οι οικονομίες των κρατών του σκληρού πυρήνα θα συνεχίζουν να επωφελούνται από ένα ανταγωνιστικότερο Ευρώ, από την μια πλευρά, και, από την άλλη πλευρά, η ελληνική οικονομία με συνεχιζόμενη ευρωπαϊκή βοήθεια, θα μπει στην ανάπτυξη, και θα αποπληρώσει όλα τα δάνεια με τα υψηλά επιτόκια. Και ας ελπίσουμε ότι η χώρα μας θα αναστηλωθεί, με τον καιρό, με μία σωστή πολιτική, κρατική, οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση.
Σημείωση. Ο υπογράφων δημοσίευσε ένα άλλο άρθρο, πριν μερικούς μήνες με τον τίτλο, «Γιατί η Γερμανία δυσκολεύεται να πληρώσει». Το σημερινό άρθρο δεν είναι αντίθετο του πρώτου, αλλά είναι συμπληρωματικό και αντικατοπτρίζει την άλλη πλευρά της πολιτικο-οικονομικής ζυγαριάς.