Τα γερμανικά ταμπλόιντ και μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης αποδοκιμάζει διαρκώς στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση υιοθετεί τα πιο σκληρά μέτρα λιτότητας αντιμετωπίζοντας μαζικές διαδηλώσεις δεν έχει για αυτούς καμιά σημασία. Και όμως η επιθετική αυτή στάση τους θέτει πλέον το ευρώ σε άμεσο κίνδυνο.Παρά τις εκκλήσεις της Γερμανίδας καγκελάριου Αγγέλα Μέρκελ για ηρεμία, οι θερμοκέφαλοι Γερμανοί πολιτικοί θεωρούν πώς θα ήταν προς όφελος της χώρας τους αν η Ελλάδα υποχρεωθεί σε χρεοκοπία ή εκδιωχθεί από το ευρώ. Τίποτα δεν απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Η Γερμανία σήμερα διακινδυνεύει να καταστρέψει την ευημερία και τη δική της και της Ευρώπης αν συνεχίσει να αγνοεί την αλληλεξάρτηση όλων των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Είναι συνεπώς προς τιμήν της Αγγέλα Μέρκελ που την περασμένη εβδομάδα απέρριψε τις εκκλήσεις των θερμοκέφαλων συναδέλφων της. Ακόμη και έτσι όμως η μακροοικονομική σκέψη της Γερμανίας έχει παρωπίδες. Η Ελλάδα πραγματοποιεί έναν τολμηρό μετασχηματισμό περνώντας από ένα μεγάλο πρωτογενές έλλειμμα το 2009 σε πρωτογενές πλεόνασμα το 2012. Το έργο που φέρει σε πέρας είναι αξιοσημείωτο. Ναι, είναι αλήθεια ότι υπάρχει μια μέτρια απώλεια στόχων, αλλά ως ένα βαθμό αντανακλά την οξύτητα της ύφεσης που πλήττει την ελληνική οικονομία.
Οι κριτικές φωνές προς την Ελλάδα μοιάζουν επίσης να αγνοούν σκόπιμα το ότι με αφετηρία το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει ξεκινήσει ένας πανευρωπαϊκός χρηματοπιστωτικός πανικός που σαρώνει καταθέσεις και δάνεια, και μαζί τους τις δυνατότητες των ευρωπαϊκών τραπεζών να παρέχουν δανεισμό. Έτσι όμως η οικονομία κάμπτεται από μια έντονη πιστωτική ασφυξία η οποία αναζωπυρώθηκε εξαιτίας των πρόσφατων συζητήσεων για το ενδεχόμενο ενός ελληνικού χρεοστασίου.
Το χειρότερο είναι πως η Γερμανία και οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανταποκρίνονται σε αυτό το καθοδικό σπιράλ μόνο με αιτήματα για νέα λιτότητα. Την περασμένη βδομάδα η Ελλάδα υποχρεώθηκε σε περαιτέρω δημοσιονομική σύσφιξη. Αλλά πρέπει να γίνει πλέον κατανοητό πως η Αθήνα βρίσκεται στο χείλος της κοινωνικής αστάθειας. Περαιτέρω περικοπές θα τη φέρουν στο χείλος του γκρεμού – οδηγώντας στον τερματισμό του προγράμματος προσαρμογής και επιτείνοντας την χρηματοπιστωτική ασφυξία και τις κραυγές εκείνων που προσπαθούν να σπρώξουν την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης. Και είναι αφελές να πιστεύουμε ότι το καθοδικό σπιράλ θα σταματήσει στην Ελλάδα. Μπορεί κάλλιστα να πάρουν σειρά η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, ακόμα και η Γαλλία, με τον κίνδυνο των ‘επιθέσεων’ στις τράπεζες να διακυβεύει τη συντριβή του όλου οικοδομήματος της νομισματικής συνεργασίας.
Αν υπάρχει μια συγκυρία που ζητά ευρωπαϊκή ηγεσία είναι η σημερινή. Ίσως πρέπει να κρατήσουμε την ανάσα μας μέχρις ότου ο Μάριο Ντράγκι αντικαταστήσει τον Ζαν Κλοντ Τρισέ στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Τουλάχιστον η παραίτηση του Γιούργκεν Σταρκ – ασχέτως αν την είδαν αρνητικά οι αγορές – ανοίγει πλέον μια ευκαιρία για πιο ρεαλιστική σκέψη μέσα σε αυτό το ίδρυμα.
Είναι ξεκάθαρο τι μέτρα χρειάζονται για να αποφύγουμε την άβυσσο. Η Ελλάδα χρειάζεται κεφάλαια με τη στήριξη της ΕΚΤ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων προκειμένου να αποτραπεί η βύθιση της. Όχι μόνο πρέπει η ΕΚΤ να κάνει αυτό που της αναλογεί, αλλά και η Ελλάδα και οι εταίροι της πρέπει να εφαρμόσουν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε τον περασμένο Ιούλιο, σύμφωνα με την οποία ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα χρηματοδοτήσει μέρος των ελληνικών αναγκών, ενώ οι ιδιώτες πιστωτές κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων θα ανταλλάξουν τους τίτλους τους με νέα 30ετή ομόλογα. Για να αποδώσει αυτή η συμφωνία, ωστόσο, απαιτείται μια πιο ενεργητική προσέγγιση από τη Γερμανία – μια προσέγγιση που θα έχει ως μοναδικό στόχο της να καθησυχάσει τις ανήσυχες αγορές. Η Αγγέλα Μέρκελ θα πρέπει να προσπαθήσει ενεργητικά να κρατήσει υπό έλεγχο τους συναδέλφους της και να πείσει το γερμανικό λαό να στηρίξει την Ευρωζώνη. Πρέπει ακόμη να πιέσει τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη να επικυρώσουν την σχεδιαζόμενη επέκταση του ευρωπαϊκού μηχανισμού και παράλληλα να ενθαρρύνει και τις Βρυξέλλες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να αναπτύξουν ρεαλιστικούς χρηματοδοτικούς στόχους για το 2012, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την παροχή κάποιων περισσότερων δις ευρώ στην Ελλάδα προκειμένου να αντιμετωπίσει την οξεία ύφεση της οικονομίας της. Θα βοηθήσει πολύ επίσης αν η Μέρκελ προτρέψει την ΕΚΤ να αρχίσει επιτέλους να συμπεριφέρεται σαν κεντρική τράπεζα και όχι σαν εμπορική τράπεζα, εξασκώντας τις λειτουργίες της ως δανειστής εσχάτου καταφυγίου εν μέσω του χρηματοπιστωτικού πανικού.
Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου μπορεί να δώσει στην Ελλάδα τα περιθώρια που χρειάζεται να ανασάνει, κλειδώνοντας χαμηλά πραγματικά επιτόκια και παρέχοντας χρηματοδότηση για την ανακεφαλαίωση των ελληνικών τραπεζών. Βεβαίως δεν είναι εύκολη η εφαρμογή της, ιδίως από τη στιγμή που πρέπει να εγκριθεί από άλλα εθνικά κοινοβούλια της Ευρώπης. Αλλά οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε πλέον να εργαστούν εντατικά προκειμένου να το πετύχουν και όχι να μέμφονται τους Έλληνες για κάθε αστοχία. Η Ελλάδα, οι πιστωτές της και η ΕΚΤ χρειάζεται να επιδείξουν άκρα υπευθυνότητα, μακροοικονομική κρίση και ωριμότητα. Αν δεν το κάνουν, οι επιπτώσεις για την Ευρώπη και την παγκόσμια οικονομία θα είναι ανατριχιαστικές. Βρισκόμαστε σε μια άκρως επικίνδυνη στιγμή. Η Ευρώπη πρέπει να δει μακροπρόθεσμα.