Κερδίζει έδαφος το σενάριο μίας πιο «βαθιάς» αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους, όπως διαφαίνεται από πληθώρα δημοσιευμάτων και διαρροών για το ενδεχόμενο «κουρέματος» ως και 50% στα ελληνικά ομόλογα. Στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg παρουσιάζεται εσωτερικό έγγραφο της Κομισιόν, σύμφωνα με το οποίο η ΕΕ θα εξετάσει την επιτάχυνση των διαδικασιών για να θέσει σε λειτουργία το μόνιμο μηχανισμός στήριξης (European Stability Mechanism - ESM) των αδύναμων κρατών – μελών της ευρωζώνης, ακόμη και μέσα στην επόμενη χρονιά.
Το γεγονός αυτό θα σημάνει την ανατροπή του σχεδιασμού για το δεύτερο πακέτο στήριξης προς την Ελλάδα, το οποίο έχει συμφωνηθεί να υλοποιηθεί μέσω του προσωρινού μηχανισμού στήριξης (European Financial Stability Facility – EFSF).
Με βάση τις έως σήμερα αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής, ο νέος μηχανισμός επρόκειτο να αντικαταστήσει το EFSF τον Ιούλιο του 2013. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Bloomberg, θα συζητηθεί η ενεργοποίηση του ESM ένα χρόνο νωρίτερα, δηλαδή τον Ιούλιο του 2012.
Επιπλέον, στο τραπέζι των συζητήσεων έχει πέσει και η ενίσχυση της «δύναμης πυρός» του μηχανισμού που θα τεθεί σε λειτουργία από τα 440 δισ. ευρώ σήμερα στα 2 τρισ. ευρώ, ταυτόχρονα με την ενεργοποίηση ενός σχεδίου για τη στήριξη των τραπεζών.
Κίνδυνος για κούρεμα 50%
Οι αποφάσεις των ευρωπαίων ηγετών προβλέπουν ότι ο μόνιμος μηχανισμός, σε αντίθεση με τον προσωρινό, θα ενεργοποιείται αφού θα έχει προηγηθεί διαγραφή μέρους του χρέους της χώρας – μέλους που τον χρειάζεται.
Αν λοιπόν η Ελλάδα κάνει χρήση του ESM και όχι του EFSF για την αναχρηματοδότηση του χρέους της, λόγω της πρόωρης αντικατάστασης του προσωρινού μηχανισμού από το μόνιμο μέσα στο 2012, είναι πολύ πιθανό να προχωρήσει σε επιπλέον «κούρεμα», πέραν των όσων προέβλεπε η συμφωνία του περασμένου καλοκαιριού.
Σε μία τέτοια περίπτωση το «haircut» στα ελληνικά ομόλογα μπορεί να φτάσει ακόμη και το 50%, προκαλώντας σημαντικές ζημιές στις εγχώριες τράπεζες που διατηρούν στα χαρτοφυλάκιά τους κρατικούς τίτλους 50 δισ. ευρώ περίπου.
Ο κίνδυνος για καταθέσεις
Οι απομειώσεις που θα αναγκαστούν να εγγράψουν στα αποτελέσματά τους οι τράπεζες με haircut 50%, θα είναι σημαντικά υψηλότερες από τις ζημιές ύψους 5 δισ. ευρώ στα αποτελέσματα του β΄ τριμήνου, λόγω της συμμετοχής τους στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων (PSI), βάση της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου.
Σε μία τέτοια περίπτωση το πλέον πιθανό σενάριο είναι οι τράπεζες να αναγκαστούν να προσφύγουν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) που διαθέτει πόρους 30 δισ. ευρώ, γεγονός που θα σημάνει την κρατικοποίησή τους.
Εφόσον οι τράπεζες στηριχθούν από το νέο Ταμείο, δε θα υπάρξει κανένας κίνδυνος για τις καταθέσεις. Το μόνο που θα αλλάξει θα είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους. Θα κρατικοποιηθούν για να πουληθούν στη συνέχεια σε ιδιώτες.
Εκτός και αν οι σημερινοί τους μέτοχοι καταφέρουν να καλύψουν αυξήσεις κεφαλαίου της τάξης των 15 δισ. ευρώ τουλάχιστον, χωρίς να περιλαμβάνεται σε αυτό το ποσό οι ανάγκες σε κεφάλαια που θα προκύψουν από τον έλεγχο της Blackrock στα δανειακά τους χαρτοφυλάκια.
Ελπίδα για εφαρμογή του PSI
Πάντως, σημειώνεται ότι ακόμη τα πάντα είναι ρευστά και ότι προς το παρόν δε διαφαίνεται να υπάρχει συμφωνία για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης χρέους και την επιβολή ενός μεγάλου «κουρέματος» στα ελληνικά ομόλογα.
Ως εκ τούτου δε θα πρέπει να αποκλείεται και το πιο ήπιο σενάριο εφαρμογής των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου, που προβλέπουν λιγότερες απομειώσεις για τις τράπεζες (21%) και μετάθεση των όποιων αποφάσεων για την περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους για το μέλλον.
Αν συμβεί αυτό, οι ζημιές θα είναι σαφώς λιγότερες και οι τράπεζες θα κερδίσουν χρόνο για την κεφαλαιακή τους ενίσχυση σε μεσοπρόθεσμη βάση, αποτρέποντας τον κίνδυνο άμεσης κρατικοποίησής τους.