Συναγερμός έχει σημάνει τις τελευταίες ημέρες στα επιτελεία των τραπεζών στον απόηχο των σεναρίων για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Το Plan Β που κυκλοφόρησε τις τελευταίες ημέρες για επιπλέον «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων 50% έναντι του 20% που προβλέπει το Σχέδιο Ανταλλαγής (PSI) της 21ης Ιουλίου έχει προκαλέσει τριγμούς στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα. Ηδη από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα εθελοντικής ανταλλαγής ομολόγων οι ελληνικές τράπεζες έχουν υποστεί συνολικές ζημιές οι οποίες υπερβαίνουν τα 4,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οίκων και αναλυτών, αν επαληθευτεί τελικά το σενάριο της χρεοκοπίας, το νέο κούρεμα των ομολόγων θα προκαλέσει συνολικές ζημιές οι οποίες θα προσεγγίσουν τα 15 δισ. ευρώ.
Επιστρέφει ο εφιάλτης του ΤΧΣ
Μία τέτοια εξέλιξη θα αποτελέσει και το εφαλτήριο που θα σπρώξει όλες σχεδόν τις ελληνικές τράπεζες στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Επικουρικά πιθανές πρόσθετες ανάγκες για ρευστότητα που θα προκύψουν θα καλυφθούν από τον Έκτακτο Μηχανισμό Παροχής Ρευστότητας (ELA) της ΤτΕ, ο οποίος ήδη βρίσκεται σε ισχύ.
Τραπεζικοί παράγοντες επισημαίνουν πως "αν υπάρξει και νέο haircut στο ελληνικό χρέος ύψους 30%, τότε όλες οι τράπεζες, μηδεμιάς εξαιρουμένης θα χρειαστούν μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου ή πάσης φύσεως κεφαλαιακές ενισχύσεις, ώστε να πληρούν τον στόχο που έχει θέσει η ΤτΕ για Core Tier 1 10%". Ήδη, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας ων τραπεζών που έχουν μεγάλη έκθεση στο ελληνικό χρέος διαμορφώνεται κάτω από 9% ενώ με νέο haircut 30% θα υποχωρήσει στο 6,5% περίπου.
Παράλληλα τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα βρίσκονται αντιμέτωπα με τους ελέγχους που διενεργεί η BlackRock από τους οποίους αναμένεται να καταδειχθεί εκ νέου η ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών. Ο προβληματισμός που διατυπώνεται είναι κατά πόσο οι ελληνικές τράπεζες είναι σε θέση την δεδομένη χρονική στιγμή και υπό τις παρούσες οικονομικές και χρηματιστηριακές συνθήκες να βρουν κεφάλαια ώστε να καλύψουν τις μεγάλες κεφαλαιακές τους ανάγκες. Ήδη αναζητούνται εναλλακτικές λύσεις, πέραν των αυξήσεων κεφαλαίου, μέσω πώλησης περιουσιακών τους στοιχείων.
Φόβοι για κρατικοποίηση
Ολο αυτό σκηνικό εντείνει τις ανησυχίες πως καμία ελληνική τράπεζα δεν θα μπορέσει να αποφύγει την ένταξή της στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η πόρτα του ΤΧΣ είναι ανοικτή και οι ελληνικές τράπεζες ολοένα και πλησιάζουν το κατώφλι του" τονίζουν με νόημα τραπεζικοί αναλυτές. Στην περίπτωση όμως που οι ελληνικές τράπεζες κάνουν χρήση του ΤΧΣ, το Μνημόνιο προβλέπει ρητά ότι η συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στις τράπεζες που ενισχύονται κεφαλαιακά θα γίνεται με κοινές μετοχές, γεγονός που θα σημάνει την αυτόματη αύξηση του ποσοστού του σε αυτές και κατ’ επέκταση την κρατικοποίηση των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Επίσης, ρητώς προβλέπεται η υποχρέωση του Ταμείου να διαθέσει αυτές τις μετοχές μέσα σε δύο χρόνια. Ανοίγει, δηλαδή, ο δρόμος και για τον αφελληνισμό των ελληνικών τραπεζών. Το άλλο χαρακτηριστικό της τροπολογίας είναι ότι το ΤΧΣ θα συμμετέχει σε όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Δηλαδή στις μεταβατικές τράπεζες (δημιουργούνται στην περίπτωση που υπάρξει πρόβλημα σε κάποια τράπεζα).
Επίσης, το ΤΧΣ ενεργοποιείται πλέον και στις περιπτώσεις "που ένα πιστωτικό ίδρυμα πληροί τις υποχρεώσεις κεφαλαιακής επάρκειας των βασικών ιδίων κεφαλαίων, αλλά υφίσταται κίνδυνος να μην μπορεί να διατηρήσει την επάρκεια αυτή". Η τράπεζα, πριν υποβάλει αίτημα κεφαλαιακής ενίσχυσης στο Ταμείο, πρέπει να έχει προσπαθήσει να προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, προσφέροντας νέες μετοχές σε τιμές χαμηλότερες του μέσου όρου που ισχύουν στην αγορά. Και αν η τράπεζα δεν μπορεί να αντλήσει κεφάλαια από την αγορά, τότε το ΤΧΣ μπορεί να προσφέρει την κεφαλαιακή ενίσχυση "σε τιμές σημαντικά χαμηλότερες" από τον μέσο όρο της αγοράς. Σημειώνεται ότι μετά την χρηματοδότηση μιας Τράπεζας, το Ταμείο θα μπορεί, μεταξύ άλλων, να ορίσει μέλος στο ΔΣ, να απαιτεί σχέδιο αναδιάρθρωσης, ενώ θα έχει δικαίωμα βέτο στις επιχειρηματικές αποφάσεις (στρατηγική, μισθοδοσία, μερίσματα) και δικαίωμα σύγκλησης της Γενικής Συνέλευσης.
Θα χάσουν τον έλεγχο;
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές πως με την είσοδο στο ΤΧΣ, υπάρχει ο κίνδυνος οι τραπεζίτες να χάσουν τον έλεγχο του ιδρύματός τους. Τραπεζικός στέλεχος τόνισε με νόημα πως το Ταμείο και το ενδεχόμενο κρατικοποίησης θυμίζει το σχέδιο Ομπάμα, ο οποίος για να αποτρέψει την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008, έθεσε υπό τον έλεγχο του κράτους τις αμερικανικές τράπεζες, με αποτέλεσμα κάποιες εξ αυτών να συγχωνευτούν, κάποιες να εξαγοραστούν και κάποιες να μετατραπούν σε συμμετοχών από επενδυτικές. Αρα δικαίως ανησυχούν οι ιδιώτες τραπεζίτες ότι σύντομα μπορεί να τεθεί ιδιοκτησιακό ζήτημα. Εξάλλου όλο και πιο πολύ ακούγεται στους τραπεζικούς κύκλους πως η έκθεση που θα συντάξει η BlackRock θα αποτελέσει την κύρια πηγή ενημέρωσης για κάποιον που θα ενδιαφερθεί να επενδύσει στρατηγικά σε μία ελληνική τράπεζα, καθώς θα αποτυπώνει με απόλυτη ακρίβεια την χρηματοπιστωτική θέση του ομίλου.
Προσπαθούν να χτίσουν άμυνες
Εναντι των προοπτικών που διαφαίνονται, οι τράπεζες κάνουν σενάρια και προσπαθούν να χτίσουν άμυνες, ενώ οι επιτελείς αντιλαμβάνονται πάντως ότι αν αφήσουν τα γεγονότα να εξελιχθούν θα βρεθούν προ αδιεξόδων και θα χάσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Ουσιαστικά υπάρχουν τρεις ομάδες τραπεζών. Στην πρώτη εντάσσονται η Εθνική και η Πειραιώς, η Τράπεζα Κύπρου και η Μarfin του κ. Βγενόπουλου. Στο δεύτερο γκρουπ ανήκουν το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, η Αγροτική Τράπεζα και οι μικρότερες τράπεζες. Oι διεργασίες που συντελούνται στα επιτελεία των τραπεζών είναι έντονες και εκτός από τις συζητήσεις μεταξύ των εγχώριων ιδρυμάτων, αναζητούνται λύσεις με διεθνείς εταίρους. Τραπεζικοί κύκλοι υποστηρίζουν πως το τραπεζικό παζλ είναι δύσκολο, καθώς οι επιλογές είναι περιορισμένες.
Νέα εποχή στην επιχειρηματικότητα
Η αναδιάταξη του τραπεζικού συστήματος που έχει ήδη ξεκινήσει με το deal της Alpha με τη Eurobank και εκτιμάται πως θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες, θα σημάνει και την αλλαγή του επιχειρηματικού χάρτη της χώρας. Παλαιά «τζάκια» αναπόφευκτα θα μπουν στο περιθώριο και θα εμφανιστούν καινούργια «παιδιά», τα οποία μπορεί να μην είναι από την Ελλάδα και τα οποία θα ανήκουν στη μοντέρνα επιχειρηματικότητα και θα έχουν τελείως διαφορετική κουλτούρα. Φαίνεται λοιπόν η κρίση φέρνει θα αποτελέσει την αφορμή για μία νέα εποχή στον τραπεζικό αλλά γενικότερα στον επιχειρηματικό τομέα της χώρας.