Αυτό που πολλοί ανέμεναν στη φετινή συνάντηση των κεντρικών τραπεζιτών στο Τζάκσον Χολ των Ηνωμένων Πολιτειών δεν το άκουσαν. Κι έτσι, ο διοικητής της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, Μπεν Μπερνάνκι, δεν ανακοίνωσε ένα νέο, τρίτο στη σειρά, πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (Quantative Easing), όπως ακριβώς είχε κάνει πέρυσι, δίνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο μια ώθηση στην χειμαζόμενη αμερικανική οικονομία. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις της FED ότι το σχεδόν μηδενικό επιτόκιο θα διατηρηθεί μέχρι τα μέσα του 2013 κρίθηκαν προφανώς από τις αμερικανικές νομισματικές αρχές ως επαρκείς για να τονώσουν την οικονομία... Παρόλα αυτά η συνάντηση στο Ουαόμινγκ το προηγούμενο Σαββατοκύριακο είχε ξεχωριστή σημασία, λόγω της ασυνήθιστης ωμότητας με την οποία υποδείχθηκαν οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία, άμεσα. Δύο είναι οι τοποθετήσεις που ξεχώρισαν. Η πρώτη προήλθε από τον πρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας, το δίδυμο αδερφάκι του ΔΝΤ που μαζί με τον κοινό τόπο και χρονολογία γέννησης (Μπρέττον Γουντς, 1944) μοιράζεται μια εξ ίσου αμφιλεγόμενη κοινωνική συνεισφορά, Ρόμπερτ Ζέλικ. Ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας μίλησε ξεκάθαρα για τον κίνδυνο «θερμών επεισοδίων» στη διεθνή οικονομία το φθινόπωρο.
Το δεύτερο καμπανάκι ήχησε από τα χέρια της διαδόχου του Ντομινίκ Στρος Καν, της Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία προανήγγειλε την είσοδο από φέτος το καλοκαίρι κιόλας σε μια «νέα επικίνδυνη φάση» και επεσήμανε τον «κίνδυνο εκτροχιασμού της εύθραυστης ανάκαμψης». Επίσης ασκώντας έμμεσα πλην σαφώς κριτική στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που έχει αυξήσει δύο φορές τα επιτόκια του ευρώ επικαλούμενη τον κίνδυνο του πληθωρισμού, τόνισε πως «ο κίνδυνος της ύφεσης ξεπερνάει τον κίνδυνο του πληθωρισμού». Σε αυτό το πλαίσιο, που δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως τοποθετεί το ΔΝΤ πιο φιλικά απέναντι στην απασχόληση από την ΕΕ, η επικεφαλής του οργανισμού ζήτησε να θωρακιστούν επειγόντως οι πιο αδύναμες ευρωπαϊκές τράπεζες προχωρώντας σε αναπλήρωση κεφαλαίου. Δήλωση που προκάλεσε την έντονη αντίδραση ευρωπαίων αξιωματούχων στον βαθμό που αμφισβητούσε την επάρκεια κεφαλαίων των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Αυτό που είναι ηλίου φαεινότερο είναι ότι η Κριστίν Λαγκάρντ πράγματι αμφισβήτησε τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής (stress test) στα οποία υποβλήθηκαν τον Ιούλιο 91 ευρωπαϊκές τράπεζες, στο πλαίσιο των οποίων απέτυχαν μόνο 9. Μία εκ των οποίων – για να μην ξεχνιόμαστε – ήταν και η Eurobank, γεγονός που όλως περιέργως παραλείφθηκε από τις υμνολογίες που συνόδευσαν την ανακοίνωση της συγχώνευσής της με την Alpha Bank στις αρχές της εβδομάδας. Το γεγονός λοιπόν ότι έναν μήνα μετά την δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων η Κριστίν Λαγκάρντ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σημαίνει όντως ότι τα τεστ αντοχής ήταν αναξιόπιστα. Όπως αναξιόπιστα ήταν και τα πρώτα τεστ που είχαν γίνει πέρυσι το καλοκαίρι.
Το πρόβλημα όμως δεν είναι οι τράπεζες. Το πρόβλημα είναι η εντεινόμενη κρίση που τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια των τραπεζών! Για να το πούμε διαφορετικά, ακόμη και άκρας υγείας να έχαιραν οι τράπεζες σε ένα περιβάλλον τόσο έντονα μειωμένων προσδοκιών, ελάχιστες ελπίδες θα είχαν. Πολύ περισσότερο τώρα που η έκθεσή τους σε κρατικά ομόλογα που χάνουν διαρκώς την αξία τους διαβρώνει σαν οξύ τα μεγέθη των ισολογισμών τους. Έτσι οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιο πολύ έμοιαζαν με αυτόν που κοιτάει το δάχτυλο αντί της κατεύθυνσης που αυτό δείχνει.
Το αντίδοτο στις εντεινόμενες ανησυχίες αν κάπου βρίσκεται είναι στην στήριξη της μεγέθυνσης της οικονομίας. Μόνο που αυτή θέλει πόρους. Ας θυμηθούμε ότι μόλις πριν τρία χρόνια, τον Σεπτέμβρη του 2008, αμέσως μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers αποφεύχθηκαν τα χειρότερα (μια συστημική κατάρρευση δηλαδή ανάλογης του ’30) λόγω της συμφωνίας των παγκόσμιων ηγετών να εκταμιεύσουν τεράστια ποσά για να στηρίξουν τις οικονομίες. Τώρα όμως η «διαταγή της ημέρας» και στις δύο όχθες του Ατλαντικού είναι αιματηρές περικοπές. Γι’ αυτό τα χειρότερα είναι μπροστά μας...