Όταν ο Νικολά Σαρκοζί ανέλαβε την προεδρία της συνόδου των 20 πλουσιοτέρων χωρών του κόσμου, υιοθέτησε το σύνθημα ‘Νέος Κόσμος, Νέες Ιδέες’. Φιλοδοξία του Γάλλου προέδρου ήταν να καταστήσει τις Κάνες ένα νέο Μπρέτον Γουντς, μια σύνοδο δηλαδή που θα σχεδίαζε εκ νέου την παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση και το διεθνές νομισματικό σύστημα. Όσο αξιόλογα κι αν ήταν αυτά τα σχέδια όμως, θα πρέπει να πάρουν αναβολή ώσπου να έρθουν καλύτερες μέρες. Με τις αγορές σε τρομερή αναταραχή και την Ευρωζώνη στο χείλος της κατάρρευσης, η στόχευση δεν μπορεί να είναι παρά βραχυπρόθεσμη.Όπως ανακοίνωσε ο ΟΟΣΑ την περασμένη βδομάδα, έχουν αυξηθεί δραματικά οι αβεβαιότητες σχετικά με τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας. Η επιχειρηματική και καταναλωτική εμπιστοσύνη βρίσκονται σε πτώση, οι επενδυτικές αποφάσεις παίρνουν αναβολή και η καταναλωτική δαπάνη μειώνεται εξαιτίας της απομείωσης της αξίας των περιουσιακών στοιχείων και της αδυναμίας ανάκαμψης των αγορών απασχόλησης. Οι εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ εκτιμούν πως βραχυπρόθεσμα η ανάπτυξη θα παραμείνει αδύναμη στην Αμερική και μπορεί να γυρίσει αρνητική σε κάποιες περιοχές της Ευρωζώνης. Ακόμα και οι αναδυόμενες οικονομίες θα βρεθούν χαμηλότερα της βασικής τους αναπτυξιακής τάσης.
Κατά ένα μέρος της, αυτή η ζοφερή εικόνα οφείλεται στις αδυναμίες των πολιτικών. Με τους διαξιφισμούς και τα αδιέξοδα στο Κογκρέσο αναφορικά με το σχέδιο μείωσης του ελλείμματος, η Αμερική έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε για να διεκδικήσει το Χρυσό Φοίνικα των Κανών για τη μεγαλύτερη ανικανότητα στη λήψη αποφάσεων. Παρόλα αυτά οι Ευρωπαίοι ηγέτες της έκλεψαν το βραβείο, αφήνοντας εκτός ελέγχου την ελληνική κρίση χρέους ώστε να φτάσει να απειλεί την ακεραιότητα της Ευρωζώνης. Πρόκειται για ένα λάθος που οι ιστορικοί του μέλλοντος θα εκτιμήσουν ως όνειδος.
Για αυτό το λόγο, οι εκτός Ευρώπης ηγέτες θα πρέπει να υψώσουν τη φωνή τους στις Κάνες. Από οικονομικής άποψης η Ευρωζώνη έχει τα κεφάλαια που χρειάζεται για να λύσει την κρίση της χωρίς εξωτερική βοήθεια. Πρέπει να το κάνει. Ο 20ος αιώνας άρχισε με ένα μικρό βαλκανικό κράτος που τίναξε τον κόσμο στον αέρα. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να επαναληφθεί η ίδια ιστορία στον 21ο αιώνα. Υπάρχει κάτι βαθύτατα λανθασμένο στην παγκόσμια οικονομία αν ένα μικρό κράτος σαν την Ελλάδα μπορεί να γίνει τόσο μεγάλη απειλή.
Ένα μεγαλύτερο πρόβλημα έχει να κάνει με τις αλλεπάλληλες αποτυχίες συνεργασίας των μεγάλων παγκόσμιων δυνάμεων σε σχέση με τα κρίσιμα νομισματικά και δημοσιονομικά ζητήματα καθώς και τα θέματα των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Ως το μοναδικό πεδίο συνάντησης των μεγαλυτέρων κρατών του κόσμου, οι G20 είναι ο σωστός τόπος για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Η επόμενη συνάντηση των G20 θα λάβει χώρα τον Ιούνιο του 2012, επομένως πρέπει να παρθούν καθαρές αποφάσεις τώρα.
Το πρώτο ζήτημα έχει να κάνει με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Ενώ οι προηγούμενες σύνοδοι κατάφεραν να αποτρέψουν τους δασμολογικούς πολέμους που θα γονάτιζαν την παγκόσμια οικονομία, ο προστατευτισμός επιστρέφει ξανά με τη μορφή της χειραγώγησης του νομίσματος. Για να καταστεί βραχυπρόθεσμα βιώσιμη η ζήτηση στις ελλειμματικές χώρες και για να περιοριστούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οι παγκόσμιες ανισορροπίες, θα πρέπει οι πλεονασματικές χώρες που διαθέτουν δικό τους νόμισμα να πάψουν να πιέζουν χαμηλότερα την ισοτιμία του.
Όπως πολύ καλά γνωρίζουν οι ιαπωνικές βιομηχανίες, η ανατίμηση του νομίσματος είναι πολύ οδυνηρή διαδικασία. Και όμως, αυτό το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με ένα λιγότερο επιζήμιο και κυρίως πιο αποτελεσματικό τρόπο. Μια καλύτερη στρατηγική είναι η άσκηση μιας πιο επιθετικής νομισματικής πολιτικής όπως αυτή που εφαρμόζει η FED στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το παράδειγμά της πρέπει να ακολουθήσουν σύντομα η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ο Μάριο Ντράγκι έκανε μια πρώτη καλή κίνηση μειώνοντας το επιτόκιο του ευρώ. Η Τράπεζα της Ιαπωνίας πρέπει να αυξήσει τις αγορές στοιχείων ενεργητικού. Αυτές οι πολιτικές θα στηρίξουν την παγκόσμια ζήτηση και στην περίπτωση της Ευρώπης θα συνδράμουν τα ευάλωτα κράτη όπως η Ισπανία και η Ιταλία να σταθεροποιήσουν την οικονομία τους – με αποτέλεσμα τη σταθεροποίηση ολόκληρης της Ευρωζώνης και της παγκόσμιας οικονομίας.
Η νομισματική επέκταση πρέπει να συνοδεύεται, για τα κράτη που έχουν τα περιθώρια, από δημοσιονομικά μέτρα στήριξης της οικονομίας. Για το 2012 διακρίνεται στον ορίζοντα υπερβολικά μεγάλη δημοσιονομική σύσφιξη, πολύ περισσότερη απ’ όση αντέχει η παγκόσμια οικονομία. Επομένως οι πλεονασματικές χώρες πρέπει να συμφωνήσουν στην αύξηση των δημοσίων δαπανών τους. Η Κίνα πρέπει να κάνει συγκεκριμένα βήματα για μια μετάβαση σε ένα μοντέλο που θα οδηγείται από την κατανάλωση, ενώ η Γερμανία πρέπει να πάψει να παίζει το ρόλο της προτεστάντισσας νοικοκυράς που νοιάζεται μόνο για το κομπόδεμά της ενώ το χωριό της παραδίνεται στις φλόγες. Τέλος σε ό,τι αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες απαιτούνται βραχυπρόθεσμα μέτρα τόνωσης της οικονομίας που θα πρέπει να συνοδευτούν από ένα αξιόπιστο μακροπρόθεσμο σχέδιο μείωσης του ελλείμματος.
Το 2012 μπορεί να αποβεί μια κακή χρονιά για την παγκόσμια οικονομία. Από τη σύνοδο των G20 του 2008, ποτέ το διακύβευμα δεν ήταν τόσο μεγάλο. Οι ηγέτες του κόσμου πρέπει να ανταποκριθούν στις προκλήσεις και να αναλάβουν γενναία δράση. Αν δεν το κάνουν η σύνοδος των Κανών μπορεί να μείνει στην ιστορία σαν ένα φεστιβάλ οικτιρμών.