Καρότο και μαστίγιο από τον Τρισέ!

Πολιτική «καρότου και μαστιγίου» έναντι των πολιτικών ηγεσιών της ευρωζώνης ακολουθεί ανοικτά ο Ζαν Κλωντ Τρισέ, την ώρα που κορυφώνονται οι διεργασίες για την αντιμετώπιση της κρίσης, υπό την ασφυκτική πίεση των αγορών: από τη μια η ΕΚΤ παρέχει συνεχή στήριξη στα ομόλογα των ασθενών χωρών της περιφέρειας, αλλά και στο τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης, από την άλλη όμως βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής μάχης για ακόμη αυστηρότερους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, σε ευθεία αντιπαράθεση με τις θέσεις της Μέρκελ και του Σαρκοζί.

Τα γεγονότα της χθεσινής ημέρας δείχνουν με μεγάλη καθαρότητα αυτή τη διπλή γραμμή που ακολουθούν πλέον οι κεντρικοί τραπεζίτες έναντι των πολιτικών ηγεσιών, σε μια εμφανή προσπάθεια να γίνουν αυτοί οι πρωταγωνιστές στη διαμόρφωση της πολιτικής της ευρωζώνης για την έξοδο από την κρίση και να διαμορφώσουν τη «συνταγή» σύμφωνα με τις δικές τους αρχές:

- Στις αγορές ομολόγων, οι «λοχαγοί» του Τρισέ μπήκαν και χθες αρκετά δυναμικά στη «μάχη» για τη στήριξη των ομολόγων των περιφερειακών οικονομιών, μία ημέρα πριν την κρίσιμη δημοπρασία 10ετών ομολόγων της Πορτογαλίας, που θεωρείται ότι θα αποτελέσει το μεγάλο τεστ, από το οποίο θα κριθεί αν μπορεί η χώρα να συνεχίσει την πορεία της χωρίς τη στήριξη του ευρωπαϊκού μηχανισμού χρηματοδότησης. Σε μια εξαιρετικά «ρηχή» αγορά, οι dealers της ΕΚΤ δεν δυσκολεύθηκαν να πιέσουν τα spread, χωρίς να δαπανήσουν μεγάλα ποσά. Ακόμη και το spread των ελληνικών δεκαετών ομολόγων έπεσε, έτσι, κάτω από τις 900 μονάδες, ύστερα από αρκετές εβδομάδες ανοδικής πίεσης, που το είχε εκτινάξει πάνω και από τις 1000 μονάδες βάσης. Αυτές οι επιτυχείς παρεμβάσεις εκτιμάται ότι αναβαθμίζουν το κύρος της ΕΚΤ και ενισχύουν αποφασιστικά τη θέση της στον πολιτικό διάλογο για τα μέτρα εξόδου από την κρίση.

- Την ώρα που οι «λοχαγοί» ακολουθούσαν πολιτική «καρότου», ο «στρατηγός» Τρισέ κράδαινε το «μαστίγιο» της δημοσιονομικής πειθαρχίας στους Ευρωπαίους πολιτικούς, ζητώντας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξη, ώστε να ανατραπεί η γαλλογερμανική πρόταση για το μηχανισμό επιβολής κυρώσεων στις χώρες με υπερβολικά ελλείμματα. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι ο Τρισέ, ενόψει των κρίσιμων αποφάσεων που θα ληφθούν πιθανότατα μέσα στο πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, έχει ταχθεί υπέρ ενός αυτόματου μηχανισμού επιβολής προστίμων σε χώρες που αποτυγχάνουν να περιορίσουν τα υπερβολικά τους ελλείμματα, τον οποίο έχει προτείνει η Κομισιόν. Στον αντίποδα, Μέρκελ και Σαρκοζί έχουν συμφωνήσει να προτείνουν ένα πολιτικό μηχανισμό επιβολής κυρώσεων, που προβλέπει ότι τα πρόστιμα θα αποφασίζονται με ψηφοφορία στο Eurogroup και όχι με αυτόματο τρόπο.

- Σε αυτή την προσπάθεια να περιορίσουν κάθε δυνατότητα των πολιτικών ηγεσιών για δημοσιονομική πολιτική εκτός των ορίων των κανόνων της ευρωζώνης, οι τραπεζίτες φαίνεται ότι επιστρατεύουν και τις «εφεδρείες» τους: χθες, με ένα βαρυσήμαντο άρθρο του, ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ και εκ των «πατέρων» του ευρώ, Ότμαρ Ίσινγκ (μετά τη συνταξιοδότησή του συνεργάζεται με την Goldman Sachs…) δήλωσε την ανησυχία του για το μέλλον της ευρωζώνης, καλώντας τις πολιτικές ηγεσίες να «σφίξουν» τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ο Ίσινγκ εξέφρασε και πάλι την αντίθεσή του σε μια αρχιτεκτονική που θα καταλήγει σε μεταβιβάσεις από τις ισχυρές στις αδύναμες χώρες (για παράδειγμα, με έκδοση ευρωομολόγων) επαναλαμβάνοντας τις πάγιες θέσεις των τραπεζιτών της Φραγκφούρτης κατά της «αυτόματης επιδότησης κακών δημοσιονομικών πολιτικών», όπως έγραψε χαρακτηριστικά. Το άρθρο του Ίσινγκ, που έχει μεγάλη επιρροή στη γερμανική κοινή γνώμη, αυξάνει την πίεση στην Μέρκελ να άρει την υποστήριξή της στις προτάσεις για επιβολή κυρώσεων στους δημοσιονομικούς παραβάτες με πολιτικές διαδικασίες και να στηρίξει τις προτάσεις της Κομισιόν για αυτόματο μηχανισμό κυρώσεων.

Η πολιτική «προέλαση» της ΕΚΤ φαίνεται ότι έχει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, καθώς πολλοί βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όχι μόνο τάχθηκαν χθες υπέρ των αυτόματων κυρώσεων, αλλά πλειοδότησαν σε προτάσεις για ακόμη αυστηρότερη κεντρική επιβολή της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Για παράδειγμα, φαίνεται να κερδίζει έδαφος η πρόταση της Κομισιόν, που προκαλεί… αλλεργικές αντιδράσεις στην κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, για θεσμοθέτηση της υποχρέωσης όσων χωρών έχουν χρέη μεγαλύτερα του 60% του ΑΕΠ να τα μειώνουν με καθορισμένο ετήσιο ρυθμό (κατά 5% του μέρους του χρέους που υπερβαίνει το 60%).

Σύμφωνα με πολιτικούς παρατηρητές, οι κινήσεις των τραπεζιτών, με τους οποίους στην πραγματικότητα είναι συντονισμένο το Βερολίνο, παρότι υιοθετεί δημόσια πιο μετριοπαθείς θέσεις, ώστε να αποφύγει τριβές με την Γαλλία και την Ιταλία, δείχνουν με καθαρό τρόπο, ότι δεν θα είναι καθόλου εύκολο να υιοθετηθούν προτάσεις για μια εύκολη έξοδο των υπερχρεωμένων χωρών από την κρίση (για παράδειγμα, με την έκδοση ευρωομολόγων, την οποία υποστηρίζει σθεναρά και η ελληνική κυβέρνηση, καλλιεργώντας ίσως ανεδαφικές προσδοκίες).

Οι ισχυρές χώρες του Βορρά και οι κεντρικοί τραπεζίτες φαίνονται αποφασισμένοι περισσότερο από κάθε άλλη φορά να συνδυάσουν τις όποιες διευκολύνσεις στους υπερχρεωμένους, με «ατσάλινους» κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, που στην πραγματικότητα θα μεταφέρουν τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής μακριά από τις «απείθαρχες» κυβερνήσεις. Με άλλα λόγια, το αντάλλαγμα για την αλληλεγγύη για την έξοδο από την κρίση θα είναι πρωτοφανείς στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία εκχωρήσεις εθνικής κυριαρχίας στη χάραξη της δημοσιονομικής πολιτικής.