Τη... μεθεπομένη των ευρωεκλογών προσπαθούν να δουν ο Αλ. Τσίπρας και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αφότου η κάλπη της 25ης Μαΐου τούς έδωσε μια επιβεβαίωση: ότι αυτή τη στιγμή είναι η πρώτη πολιτική δύναμη στη χώρα. Με βάση αυτό στα γραφεία της Κουμουνδούρου μελετούν ήδη τις αναγκαίες αναπροσαρμογές εν όψει της επόμενης αναμέτρησης, στις κάλπες των εθνικών εκλογών. Με το βλέμμα στραμμένο εκεί ο ΣΥΡΙΖΑ ήδη επιχειρεί τον αναπροσανατολισμό του στο νέο πολιτικό σκηνικό, όπως αυτό δείχνει να διαμορφώνεται. Σε αυτό το πλαίσιο η ρητορική επανεξετάζεται, τα δεδομένα αναλύονται και οι αντικειμενικές πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες αξιολογούνται σε νέα βάση. Αισιοδοξία για τη συνέχεια
Η πρώτη θέση του κόμματος στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής έχει κάνει τους περισσοτέρους να πιστεύουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παγιώνει τη θέση του στο νέο τοπίο και ότι η επιβεβαίωση θα έλθει με τις εθνικές εκλογές.
Το πότε θα διεξαχθούν αυτές είναι ο άγνωστος «Χ» της πολιτικής εξίσωσης της περιόδου και με αυτή την αβεβαιότητα ο Αλ. Τσίπρας έχει ήδη κάνει τις δικές του πρώτες εκτιμήσεις για τη συγκυρία.
Σύμφωνα με τα όσα μεταδίδουν συνομιλητές του, ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων και οι δυνατότητες συνεργασίας με κάποια από αυτές ίσως και να είναι το ζήτημα που τον απασχολεί περισσότερο απ' όλα.
Η πεποίθηση που κυριαρχεί και διαμορφώνει την αντίληψη του κ. Τσίπρα είναι ότι, ανεξαρτήτως των επί μέρους ποσοστών των κομμάτων, στην ελληνική κοινωνία έχουν ξεκαθαρίσει οι διαχωριστικές γραμμές.
Εκτιμά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ότι οι εξελίξεις των τελευταίων ετών στην Ελλάδα έχουν διαμορφώσει έναν συσχετισμό 60%-40% στο εκλογικό σώμα, με την πλειονότητα να αναζητεί μεγαλύτερη έμφαση στο κοινωνικό κράτος, στην κοινωνική πολιτική, στα εργασιακά, στην Παιδεία, στην Υγεία κτλ.
Οι συνομιλητές και οι συνεργάτες του κ. Τσίπρα αφήνουν να εννοηθεί με σαφήνεια ότι σε αυτή τη βάση θα επιχειρήσει να οικοδομήσει η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση την πολιτική επιχειρηματολογία της εν όψει εθνικών εκλογών.
Υπό αυτή την έννοια, το προσεχές διάστημα θα πρέπει να αναμένονται και κάποιες μεταστροφές στη ρητορική και στη δημόσια έκφραση των επιδιώξεων του κόμματος.
Ηδη από την ομιλία του κ. Τσίπρα στη γενική συνέλευση του ΣΕΒ παρουσιάστηκαν σημαντικές ενδείξεις. Σε ένα περιβάλλον πρωτοφανώς φιλικό εκ μέρους των ελλήνων βιομηχάνων για πρώτη φορά δεν δόμησε την ομιλία του γύρω από τους άξονες της αντιμνημονιακής φρασεολογίας.
Για την ακρίβεια, ακόμη και η απαρίθμηση των αρνητικών συνεπειών έλειψε· αντιθέτως, κυριάρχησε η προσπάθεια παρουσίασης μιας πρότασης η οποία περιελάμβανε απόπειρες να αναδειχθούν αναπτυξιακές προοπτικές και λύσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο οι πληροφορίες και οι ενδείξεις πληθαίνουν για το ενδεχόμενο η αντιμνημονιακή συνθηματολογία και ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ να δώσει τη θέση της σε μια περισσότερο «πολιτική» προσέγγιση της κατάστασης.
Οπως αναφέρουν κάποιοι από τους συνομιλητές του κ. Τσίπρα, η αντιπαράθεση σε όρους «Μνημόνιο - αντιμνημόνιο» σταδιακά θα μετακινηθεί σε ένα διαφορετικό πεδίο, με βασική προτεραιότητα προς ανάδειξη από τον ΣΥΡΙΖΑ την «ανάπτυξη με δημοκρατία».
Οι εκτιμήσεις για το πολιτικό σκηνικό
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές αλλά και με βάση τα όσα αναφέρουν κορυφαία στελέχη της Κουμουνδούρου, αυτό το πεδίο έχει κριθεί ως το πλέον πρόσφορο για την προσέλκυση κρίσιμης μάζας ψηφοφόρων προς το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην αναμενόμενη αναζωπύρωση της σύγκρουσής της με την κυβέρνηση και κυρίως με τη ΝΔ.
Η επιλογή αυτή βασίζεται σε δύο στοιχεία, για τα οποία το επιτελείο του Αλ. Τσίπρα εμφανίζει μια βεβαιότητα:
α) Οτι η ΝΔ, έχοντας υποστεί μια συρρίκνωση του εθνικού ποσοστού της, με εμφανείς διαρροές (που ανέρχονται πλέον σε περίπου 16%-17%) προς τα δεξιά της, θα επιδιώξει ή θα αναγκαστεί να στραφεί προς τα εκεί για τον «επαναπατρισμό» ψηφοφόρων. Κάτι τέτοιο, εκτιμούν, θα περιορίσει σημαντικά τις δυνατότητες συνομιλίας με δυνάμεις (κοινωνικές και πολιτικές) που σήμερα είτε στηρίζουν είτε επιδεικνύουν μια ανοχή προς την κυβέρνηση.
β) Σε αυτό το περιβάλλον η Κεντροαριστερά μοιραία θα αναζητήσει άλλα κριτήρια για τον πολιτικό επαναπροσδιορισμό της και τις διαθέσεις της για πολιτικές συμμαχίες. Η διαδικασία αυτή, έπειτα από την αντοχή που επέδειξε το ΠαΣοΚ/Ελιά στις ευρωεκλογές, αναλύεται από το επιτελείο της Κουμουνδούρου ως δυναμική εξέλιξη που θα ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα και που, με τους πολιτικούς όρους που θα επιδιώξει να διαμορφώσει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα δημιουργήσει τις συνθήκες για μια συζήτηση ακόμη και επί προγραμματικής βάσης εν όψει εθνικών εκλογών. Το σημαντικότερο πάντως είναι τι δυνατότητες θα υπάρχουν έπειτα από τις εκλογές και εφόσον θα απαιτείται η συνεργασία τουλάχιστον δύο κομμάτων για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει αυτό το πεδίο προβληματισμού ο κ. Τσίπρας είναι ενδεικτικός. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει αναφέρει σε συνομιλητές του ότι το κόμμα του τη στιγμή που δείχνει να προσελκύει κάποιους ψηφοφόρους από άλλους χώρους συναντά έναν «τοίχο» από τις κομματικές ηγεσίες και κυρίως από το ΠαΣοΚ και το ΚΚΕ.
Ειδικώς για τις σχέσεις με τον Περισσό η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται προβληματισμένη από έναν αντιφατικό συνδυασμό τάσεων: από τη μία πλευρά, τη μετωπική επίθεση που δέχεται από την ηγεσία του κόμματος και από την άλλη τη διάθεση ψηφοφόρων του ΚΚΕ να ανταποκριθούν στα ανοίγματα που έγιναν από την Κουμουνδούρου και να ψηφίσουν υποψηφίους του ΣΥΡΙΖΑ στην αυτοδιοίκηση - και τούμπαλιν.
Κατά τον κ. Τσίπρα, θα ήταν περισσότερο ευνοϊκή η συγκυρία για τις επιδιώξεις του αν η ΔΗΜΑΡ δεν παρουσίαζε τέτοια εικόνα αποσύνθεσης και δεν τελούσε υπό την απειλή εκλογικής εξαφάνισης.
Μοιραία οι εξελίξεις σε αυτόν τον χώρο παρακολουθούνται στενά από τον ΣΥΡΙΖΑ, φαίνεται όμως ότι περνούν μέσα από τις διαδικασίες στην ευρύτερη Κεντροαριστερά και τις εξελίξεις στην Ελιά.
Οι πιθανοί σύμμαχοι και οι αντιδράσεις
Εν όψει αυτών κορυφαίο στέλεχος της Κουμουνδούρου ανέφερε ήδη από το βράδυ της Κυριακής ότι «δεν έχουμε εμείς πρόβλημα με το ΠαΣοΚ και την αντοχή του ή ακόμη και την ενίσχυσή του εκλογικά. Θεωρούμε ότι με τις αναγκαίες αλλαγές στην πολιτική και στα πρόσωπα αυτός είναι ο χώρος με τον οποίο θα συνεργαστούμε ή τουλάχιστον θα συζητήσουμε στο μέλλον».
Ωσπου πάντως να διαφανεί η κατεύθυνση των εξελίξεων στον χώρο της Κεντροαριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αναμένεται να απευθύνει ανοιχτές προσκλήσεις ή να διατυπώσει προτάσεις με αποδέκτη το ΠαΣοΚ.
Διαφαίνεται όμως από τις εσωτερικές συζητήσεις που έχουν ήδη γίνει στα ηγετικά κλιμάκια του ΣΥΡΙΖΑ ότι στο θέμα των συνεργασιών παραμένει η συνεδριακή διαχωριστική γραμμή.
Η πλευρά της Αριστερής Πλατφόρμας και του Π. Λαφαζάνη επιμένει στο άνοιγμα προς τα αριστερά και τους ψηφοφόρους των θεωρούμενων συγγενών δυνάμεων (ΑΝΤAΡΣΥΑ, ΚΚΕ κτλ.).
Ο αντίλογος της πλειοψηφίας, ο οποίος προς το παρόν εκφράζεται από τους πασοκογενείς (Αλ. Μητρόπουλος, Π. Κουρουμπλής κ.ά.), στηρίζεται στο ότι οι εξ αριστερών του ΣΥΡΙΖΑ δυνάμεις καταποντίστηκαν στις πρόσφατες εκλογές και πως τα «ανοίγματα» και οι προσεγγίσεις θα πρέπει να γίνουν προς το κέντρο και την Κεντροαριστερά.
Το στοίχημα της Αττικής και η Αριστερή Πλατφόρμα
Η ανάληψη της διοίκησης της μεγαλύτερης Περιφέρειας της χώρας από τη Ρένα Δούρου αντιμετωπίζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ και το ηγετικό επιτελείο του ως η ουσιαστικότερη ανατροπή των εκλογών.
Βλέπουν στο περιβάλλον του Αλ. Τσίπρα ότι με τη νίκη στις περιφερειακές εκλογές έχουν δύο σημαντικές ευκαιρίες να εκμεταλλευτούν και δύο προκλήσεις για να ανταποκριθούν: αφενός να αποδείξουν ότι έχουν τη δυνατότητα να κυβερνήσουν με τον διαφορετικό τρόπο τον οποίο ευαγγελίζονται και αφετέρου να δημιουργήσουν ένα κυβερνητικό «φυτώριο» για το μέλλον.
Η θέση του περιφερειάρχη Αττικής είχε περιγραφεί αρχικώς ως αξίωμα «μικρού πρωθυπουργού». Για τον ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζεται ακριβώς έτσι και σύντομα αναμένεται να ξεκινήσουν οι εσωτερικές συζητήσεις για την παροχή κάθε δυνατής υποστήριξης προς την κυρία Δούρου. Στο κόμμα της άλλωστε αντιμετωπίζουν ως μείζονα πρόκληση το γεγονός ότι θα έχει να διαχειριστεί περίπου το 1/3 του νέου ΠΕΠ (ΕΣΠΑ) με ποσά που υπό προϋποθέσεις μπορεί να πλησιάσουν και τα 6 δισ. ευρώ.
Η ακριβής σύνθεση της ομάδας που θα την πλαισιώσει δεν έχει οριστεί ακόμη. Σύμφωνα με πληροφορίες, στελέχη στο περιβάλλον της κυρίας Δούρου με απευθείας αναφορά στην Κουμουνδούρου (π.χ., Ανδ. Καρίτζης, Τ. Κορωνάκης) πιθανώς να περιοριστούν σε επικουρικούς ρόλους, όπως και μέλη της ομάδας που κατήρτισε το πρόγραμμα με το οποίο ο συνδυασμός «κατέβηκε» στις εκλογές και που εντάσσονται στις ομάδες δικτύωσης του ΣΥΡΙΖΑ με τα επιμελητήρια, τη ΓΣΕΒΕΕ κτλ.
Αναμένεται ότι στην ηγεσία της ομάδας πολιτικής υποστήριξης της νέας περιφερειάρχου θα βρεθούν κορυφαία πολιτικά στελέχη, όπως ο Ι. Δραγασάκης και ο Γ. Σταθάκης, ενώ ετοιμάζεται και δεύτερη ομάδα στήριξης στην οποία θα μετέχουν πολλοί από τους νομικούς του ΣΥΡΙΖΑ.
Επιπλέον θα αναζητηθούν οι δυνατότητες «υπερκομματικών» συνεργασιών στην προσπάθεια προσέλκυσης προσώπων από άλλους χώρους. Παράλληλα πληροφορίες αναφέρουν ότι έχουν ήδη αναζητηθεί τρόποι ώστε ο διακηρυχθείς «πόλεμος με τα συμφέροντα» να μη μετατραπεί σε αυτοσκοπό.
Στην Κουμουνδούρου αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο βασικές προτεραιότητες: η καλύτερη δυνατή προετοιμασία εν όψει της «πρόβας διακυβέρνησης», όπως λένε, στην Περιφέρεια Αττικής και η συμφωνία για μια εσωκομματική ανακωχή διαρκείας μεταξύ προεδρικής πλειοψηφίας και Αριστερής Πλατφόρμας.
Το δεύτερο φαίνεται ότι είναι ήδη δρομολογημένο. Καταλυτική επίδραση σε αυτή την κατεύθυνση είχαν τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών. Παρά το γεγονός ότι οι δύο κομματικές πτέρυγες είχαν πολλά να καταμαρτυρήσουν η μία στην άλλη, τα εκλογικά δεδομένα κυρίως σε κάποιες περιφέρειες οδήγησαν το αποτέλεσμα σε μια ισοπαλία εντυπώσεων που δεν επιτρέπει σε κανέναν να μιλήσει ανοιχτά. Οι τρεις υποψήφιοι περιφερειάρχες που ανήκουν στην Πλατφόρμα (Δέσποινα Χαραλαμπίδου στην Κεντρική Μακεδονία, Μ. Κριτσωτάκης στην Κρήτη, Ηρώ Διώτη στη Θεσσαλία) δεν κατόρθωσαν καν να βρεθούν στον δεύτερο γύρο και «έγραψαν» ιδιαιτέρως χαμηλά ποσοστά.
Την ίδια στιγμή η επιλογή Καρυπίδη (ο οποίος εν τέλει κέρδισε την Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας, παρά την απόσυρση της στήριξης εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ) ανέδειξε το πρόβλημα των λανθασμένων χειρισμών της ηγεσίας, ενώ οι αποτυχίες στο Β. και Ν. Αιγαίο, στη Δυτ. Ελλάδα και στην Ηπειρο, που χάθηκε από τον πρώτο γύρο, ισοσκελίστηκαν από τη νίκη της «προεδρικής» Ρένας Δούρου στην Αττική.