Η εκτόξευση των αποδόσεων των ιταλικών ομολόγων που σημειώθηκε στα μέσα της περασμένης βδομάδας έχει αρνητικές επιπτώσεις για ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας, μιας χώρας που αποτελεί το μεγαλύτερο εκδότη ομολόγων της Ευρωζώνης. Η δυνατότητα χρηματοδότησης από την ΕΚΤ καθίσταται πλέον ζωτική για τις ιταλικές τράπεζες, που διαπιστώνουν ότι βρίσκονται αποκλεισμένες από τις αγορές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ιταλίας, στα τέλη Οκτωβρίου οι ιταλικές τράπεζες είχαν δανειστεί από την ΕΚΤ 111,3 δις ευρώ, έναντι 104,7 δις του Σεπτεμβρίου και μόλις 41,3 δις του Ιουνίου. Οι πέντε μεγαλύτερες τράπεζες της Ιταλίας – UniCredit, Intesa Sanpaolo, Banca Monte dei Paschi di Siena, Banco Popolare και UBI Banca – έχουν πραγματοποιήσει το 61% της συνολικής άντλησης χρηματοδότησης του ιταλικού τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ, ποσοστό διπλάσιο σε σχέση με τον Ιανουάριο.
Ακολουθώντας την τύχη της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, η Ιταλία βρέθηκε από την Τετάρτη στο στόχαστρο των αγορών ομολόγων, με αποτέλεσμα τη μεγάλη άνοδο των αποδόσεων των 10ετών τίτλων της σε επίπεδα κοντά στο 7.5%. Κι όλα αυτά ενώ οι ιταλικές τράπεζες πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν χρέος ύψους 120 δις ευρώ το οποίο λήγει μέσα στο 2012.
«Οι ιταλικές τράπεζες προχωρούν σε απομόχλευση ισορροπώντας πάνω σε τεντωμένο σκοινί», υπογράμμισε σε συνέντευξή του ο Αλμπέρτο Γκάλο, στρατηγικός αναλυτής στο Λονδίνο. Η πτώση της αξίας των ιταλικών ομολόγων περιορίζει την αξία των σταθερών τίτλων που κατέχουν καθώς και την αξία τους ως εγγυήσεων για την άντληση χρηματοδότησης από την ΕΚΤ.
Επιτόκιο 6% για ένα χρόνο
Την Πέμπτη η Ιταλία προχώρησε σε δημοπρασία εντόκων γραμματίων διάρκειας ενός έτους και ύψους 5 δις ευρώ και οι επενδυτές της ζήτησαν επιτόκιο 6.087%, το υψηλότερο εδώ και 14 χρόνια. Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία είχαν υποχρεωθεί να αναζητήσουν διάσωση από την Ευρώπη όταν οι αποδόσεις των ομολόγων τους έφτασαν σε αυτά τα ύψη. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει για την Ιταλία, λόγω του τεράστιου μεγέθους του χρέους της. Επί του παρόντος φαίνεται ότι προκρίνονται οι πολύ πιο επιθετικές εξαγορές ιταλικών ομολόγων από την πλευρά της ΕΚΤ. Το Σαββατοκύριακο μετά από δυο μέρες επιθετικών αγορών ιταλικών τίτλων από την ΕΚΤ, το σπρεντ των ιταλικών ομολόγων μειώθηκε από το ιστορικό υψηλό των 553 μονάδων βάσης, όπου είχε βρεθεί την Τετάρτη, στις 456 μονάδες.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ιταλίας, μέσα στο 2012 οι 32 μεγαλύτερες ιταλικές τράπεζες θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν ομόλογα ύψους 82 δις ευρώ τα οποία αντιπροσωπεύουν το 3.2% του παθητικού τους. Παράλληλα, μέσα στην ίδια χρονιά, το ιταλικό δημόσιο θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει χρέος ύψους 307 δις ευρώ – το μεγαλύτερο ύψος χρέους που θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει η Ρώμη μέσα σε μια χρονιά σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Πώς οι ιταλικές τράπεζες και το ιταλικό δημόσιο θα τα βγάλουν πέρα; Υπάρχει περίπτωση να τα καταφέρουν;
Διευρύνουν τις πηγές χρηματοδότησης
Αυτή τη στιγμή οι ιταλικές τράπεζες προσπαθούν να διευρύνουν τις πηγές της χρηματοδότησής τους. Όπως δήλωσε ο Κοράντο Πασέρα, επικεφαλής αξιωματούχος της Intesa Sanpaolo, η Intesa μπορεί να τα καταφέρει και χωρίς χρηματοδότηση από τις αγορές έως τα τέλη του 2012, στηριζόμενη για τη χρηματοδότησή της στις καταθέσεις και τα ομόλογα που πουλά σε ατομικούς πελάτες.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ιταλίας, στα τέλη Ιουνίου η χρηματοδότηση λιανικής αντιπροσώπευε το 54.1% του συνόλου των ιταλικών τραπεζών έναντι 48.8% για το υπόλοιπο της Ευρωζώνης. Το κόστος του χρήματος έχει αυξηθεί κατά 40 μονάδες βάσης σε 1.7% στα τέλη Σεπτεμβρίου, καθώς το μείγμα της χρηματοδότησης έχει μετατοπιστεί προς συμφωνίες επαναγοράς και προθεσμιακές καταθέσεις.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ιταλίας, το μερίδιο χρηματοδότησης που αντλούν οι ιταλικές τράπεζες από την συνολική χρηματοδότηση που παρέχει η ΕΚΤ στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα αυξήθηκε τον Οκτώβριο σε 19%, έναντι 15% του μηνός Σεπτεμβρίου.
Ύφεση εν όψει
«Οι ιταλικές τράπεζες παγιδεύτηκαν», λέει ο Ρότζερ Ντόινγκ, αναλυτής της Schrodres στο Λονδίνο. «Από τη στιγμή που είναι εκεί που είναι, η τύχη τους συνδέεται με του ιταλικού κράτους. Η λιτότητα που απαιτείται αν η Ιταλία θέλει να παραμείνει στην Ευρωζώνη σημαίνει πως η ιταλική οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση και αυτό συνεπάγεται ζημιές για τις τράπεζες».
Οι οικονομολόγοι της RBS προβλέπουν ότι η Ιταλία στο τελευταίο τρίμηνο του έτους θα περάσει σε ύφεση και εκτιμούν ότι το 2012 θα έχει ύφεση 0,2%. Το νέο πρόγραμμα λιτότητας, της τάξης των 124 δις ευρώ, που περιλαμβάνει περικοπές στην υγειονομική περίθαλψη, τις συντάξεις και τις επιδοτήσεις των περιφερειών, ενδέχεται να βαθύνει την αρνητική οικονομική τάση.
Τα συμβόλαια ασφάλισης έναντι κινδύνου πτώχευσης (CDS) των senior ομολόγων της UniCredit αυξήθηκαν τον Οκτώβριο κατά 150 μονάδες βάσης φτάνοντας ξανά τις 502 μονάδες βάσης (όπου είχαν βρεθεί για κάποια στιγμή και το Σεπτέμβριο). Τα CDS της Intesa Sanpaolo, που αποτελεί τη δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα της Ιταλίας αυξήθηκαν κατά 129 μονάδες βάσης, φτάνοντας στις 467 μονάδες, επίσης πολύ κοντά στο ιστορικό υψηλό. Τα πενταετή CDS του ιταλικού χρέους έφτασαν την Τετάρτη 9 Νοεμβρίου στο επίπεδο ρεκόρ των 571 μονάδων βάσης έναντι 445.5 στα τέλη Οκτωβρίου και 239 στις αρχές του 2011.
Υποθέτουν ιταλικό χρεοστάσιο
«Την Τετάρτη είδαμε την αγορά να τιμολογεί ένα ιταλικό πιστωτικό γεγονός και να υποθέτει ιταλικό χρεοστάσιο», λέει ο Πάτρικ Λεμέν, διαχειριστής κεφαλαίων στο Ρόντερνταμ. Το μόνο ευχάριστο για τις ιταλικές τράπεζες είναι ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ιταλίας οι καταθέσεις των νοικοκυριών ακόμα αυξάνονται με ήπιο ρυθμό, σε αντίθεση με τις σημαντικές αποσύρσεις καταθέσεων που γίνονται στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Να θυμηθούμε ότι ο ετήσιος ρυθμός πτώσης των καταθέσεων στην Ιρλανδία είναι 10,5%. Στην Ελλάδα η διαρροή καταθέσεων ήταν μέχρι πρότινος ήπια αλλά άρχισε να επιταχύνεται από τον Σεπτέμβριο, μήνα όπου η καθαρή εκροή αυξήθηκε δραστικά φτάνοντας τα 6.29 δις ευρώ και αντιπροσωπεύοντας ποσοστό μείωσης 2.9% - όπως είπαμε το μεγαλύτερο από τότε που άρχισε η ελληνική κρίση.
Οι ιταλικές τράπεζες άρχισαν να αυξάνουν την εξάρτησή τους από την ΕΚΤ τον Ιούλιο οπότε και ο δανεισμός του ιταλικού τραπεζικού συστήματος από την κεντρική τράπεζα, μείον τα ποσά που είχαν ‘παρκάρει’ εκεί, έφτασε τα 58,8 δις ευρώ. Έως τον Ιούλιο ο καθαρός δανεισμός των ιταλικών τραπεζών από την ΕΚΤ κυμαίνονταν μεταξύ 9 και 30 δις ευρώ. Το ποσό κορυφώθηκε στο ύψος ρεκόρ των 87 δις ευρώ στα τέλη Οκτωβρίου.