Στην τελική ευθεία για τη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φαίνονται πιο αποφασισμένες από ποτέ να... «τηγανίσουν» τους τραπεζίτες, μέχρι να αποσπάσουν τα 30 δισ. ευρώ, που απαιτούν ως συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο νέο «πακέτο» χρηματοδότησης της Ελλάδας με 115 δισ. συνολικά. Και ανεβάζουν τη θερμοκρασία στο «τηγάνι», αφήνοντας να διαρρεύσει μια πρόταση που προκαλεί εγγυημένες... ανατριχίλες σε κάθε τραπεζίτη: επιβολή φόρου υπέρ της Ελλάδας στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές! Η πρόταση για... ελληνόσημο στις συναλλαγές τέθηκε στο τραπέζι, σύμφωνα με αποκαλυπτικό δημοσίευμα του Reuters, από τις 16 Ιουλίου -αυτή την ημερομηνία φέρει το ευρωπαϊκό έγγραφο με προτάσεις για το ελληνικό πρόβλημα, που διέρρευσε στο διεθνές πρακτορείο. Αυτή ήταν και η ημέρα, όπου ύστερα από τρία συνεχή 24ωρα διαβουλεύσεων ειδικών εμπειρογνωμόνων του Eurogroup με εκπροσώπους των τραπεζών στη Ρώμη, οι συζητήσεις παρέμεναν «βαλτωμένες», παρότι ήδη από την προηγούμενη (την Παρασκευή, 15 Ιουλίου) ο προεδρεύων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Φαν Ρομπέι, είχε συγκαλέσει την έκτακτη Σύνοδο αυτής της Πέμπτης.
Μέχρι τότε, οι τραπεζίτες της ευρωζώνης έκαναν ό,τι μπορούσαν (υποστηριζόμενοι και από τους οίκους αξιολόγησης) για να «τορπιλίσουν» όλα τα εναλλακτικά σενάρια συμμετοχής των ιδιωτών στη νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας. Σε όλες τις εκδοχές εναλλακτικών προτάσεων, από ανταλλαγές ομολόγων, μέχρι επαναγορές, κρυβόταν στην πρώτη... στροφή η υποβάθμιση των ελληνικών ομολόγων σε βαθμίδα «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Εκεί έπαιρνε τη σκυτάλη η ΕΚΤ, ουσιαστικά στηρίζοντας τους τραπεζίτες στην προσπάθειά τους να αποφύγουν κάθε κόστος από την ελληνική κρίση, για να προειδοποιήσει ότι δεν δέχεται «χρεοκοπημένα» ομόλογα ως εγγύηση χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΚΤ προσθέτει έναν επιπλέον «πονοκέφαλο» για τους ηγέτες, καθώς θα πρέπει εκτός των άλλων να βρουν και ένα τρόπο χρηματοδότησης των τραπεζών, σε περίπτωση που η εμπλοκή των ιδιωτών οδηγούσε σε αξιολόγηση «επιλεκτικής χρεοκοπίας».
Μπροστά σε αυτό το «γόρδιο δεσμό», φαίνεται ότι οι πολιτικοί προσέφυγαν στο τελευταίο και ισχυρότερο «όπλο» των κυβερνήσεων: τη φορολογία. Σύμφωνα με το έγγραφο που αποκάλυψε το Reuters,
- Προτείνεται να επιβληθεί ένας ειδικός φόρος σε κάποια, αδιευκρίνιστη κατηγορία οικονομικών συναλλαγών, αλλά πάντως με τρόπο που να επιβαρύνει περισσότερο τις τράπεζες με μεγάλα χαρτοφυλάκια ελληνικών ομολόγων. Ο φόρος αυτός δεν έχει σχέση, προφανώς, με το γενικό φόρο στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, για τον οποίο μίλησε χθες στην Βαρσοβία ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Στ. Λαμπρινίδης. Ο προτεινόμενος από τους Ευρωπαίους αξιωματούχους φόρος θα αποδώσει «μόνο» 30 δισ. ευρώ σε μια τριετία, δηλαδή ακριβώς το ποσό που ζητούν οι κυβερνήσεις να φέρουν στο τραπέζι οι τραπεζίτες. Αντίθετα, ο φόρος που υποστηρίζεται από την ελληνική κυβέρνηση θα συγκέντρωνε 150 δισ. ευρώ ετησίως. Σε κάθε περίπτωση, με την πρόταση για νέο φόρο «παρακάμπτεται» πλήρως το ενδεχόμενο «επιλεκτικής χρεοκοπίας» και ακυρώνεται όλη η σχετική επιχειρηματολογία των τραπεζιτών.
- Για τους Ευρωπαίους τραπεζίτες, όμως, η επιβολή έστω και ενός ασήμαντου φόρου υπέρ της Ελλάδας, παρότι θα έχει μικρή οικονομική επίπτωση, θα είχε τεράστια πολιτική βαρύτητα. Θα δημιουργούσε ένα προηγούμενο για την επιβολή ενιαίων ευρωπαϊκών φόρων στις οικονομικές και τραπεζικές συναλλαγές, ανοίγοντας το δρόμο για πολύ μεγαλύτερες επιβαρύνσεις στο μέλλον, ιδιαίτερα αν με τον ίδιο τρόπο αποφασίσουν οι κυβερνήσεις να χρηματοδοτήσουν και άλλες υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης (από την Ιρλανδία και την Πορτογαλία σήμερα, ως την Ισπανία και την Ιταλία αργότερα). Οι Γερμανοί τραπεζίτες, μέσω της Ομοσπονδίας τους, εξέφρασαν αμέσως την αντίθεσή τους στην ιδέα για νέο φόρο, ενώ στελέχη τραπεζών δήλωσαν στο Reuters ότι η «τρομοκρατική» πρόταση για φόρο έχει στόχο να μεγιστοποιήσει την πίεση στους τραπεζίτες, ώστε να δεχθούν κάποια από τις άλλες προτάσεις συμμετοχής τους στο νέο ελληνικό «πακέτο». Μένει να φανεί αν σε αυτή την κόντρα θα νικήσουν οι κυβερνήσεις ή οι τράπεζες, που ως τώρα έχουν καταφέρει να μεταφέρουν όλες τις ζημιές στους φορολογούμενους, μέσω των αλλεπάλληλων «πακέτων» διάσωσης χωρών της ευρωζώνης.
Πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι η νέα πρόταση για φόρο συνοδεύεται και από δύο συμπληρωματικές προτάσεις, για τη συνολική λύση του ελληνικού προβλήματος, η μία εκ των οποίων είναι άκρως... «τοξική» για τους Έλληνες τραπεζίτες:
- Προτείνεται να είναι οι ελληνικές τράπεζες, ως κάτοχοι του 67% του ελληνικού χρέους που βρίσκεται σε τραπεζικά χαρτοφυλάκια, οι μόνες που θα υποχρεωθούν να μετακυλήσουν αυτές τις θέσεις, λαμβάνοντας ομόλογα 30ετούς διάρκειας, με χαμηλό επιτόκιο (κάτω από 4%).
- Επιπλέον, οι κυβερνήσεις θα μειώσουν ακόμη περισσότερο τα επιτόκια των δανείων τους προς την Ελλάδα και θα επιμηκύνουν τη διάρκειά τους, για να φθάσει ακόμη και στα 30 έτη.
Η πρώτη πρόταση, που αφήνει στις ελληνικές τράπεζες το... μουτζούρη των ελληνικών ομολόγων και μάλιστα με επαχθείς για αυτές όρους, έχει προκαλέσει τις τελευταίες ημέρες έντονες αναταράξεις στα τραπεζικά επιτελεία των Αθηνών, που θα προσπαθήσουν με κάθε τρόπο να την μπλοκάρουν. Τα επόμενα 24ωρα θα ξέρουμε πού θα καταλήξουν και αυτές οι προσπάθειες...