Ο Μάριο Ντράγκι ανέλαβε χτες τα καθήκοντά του ως επικεφαλής της ΕΚΤ και βρίσκεται αντιμέτωπος με σκληρές επιλογές. Θα είναι πιο ‘Γερμανός’ από τους Γερμανούς ή πιο ‘Ιταλός’ από τους Ιταλούς; Θα αυξήσει ή θα μειώσει τα επιτόκια; Θα συνεχίσει ή θα διακόψει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της κεντρικής τράπεζας; Αν δεν καταφέρει να βρει το σωστό δρόμο ανάμεσα στα τρομακτικά εμπόδια, ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει την Ευρώπη στο τέλος του ευρώ, στην κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε μια μεγάλη ύφεση ή και στην αποχώρηση της Γερμανίας από την ΕΚΤ και το ευρώ. Ο Μάριο Ντράγκι θα κληθεί με άλλα λόγια να τετραγωνίσει τον κύκλο.Το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των κρατών, δανειοληπτών και πιστωτών, στην κεντρική τράπεζα. Στην τελευταία τριετία η εμπιστοσύνη του κόσμου προς την ΕΚΤ και το ευρώ έχει περιοριστεί δραστικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωβαρομέτρου, η εμπιστοσύνη προς την ΕΚΤ έχει μειωθεί κατά 40% στη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ολλανδία, ενώ στη Γαλλία ήταν και παραμένει χαμηλή. Στις χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα λιτότητας, η εμπιστοσύνη έχει μειωθεί εξαιτίας του ρόλου που έχει παίξει η ΕΚΤ στη διαμόρφωση των σχετικών προγραμμάτων. Στην Ισπανία ο συνδυασμός της δημοσιονομικής λιτότητας με τις αυξήσεις των επιτοκίων έχει οδηγήσει σε απελπισία σχετικά με τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Στα κράτη πιστωτές η εμπιστοσύνη έχει μειωθεί επειδή έχει θεωρηθεί ότι η ΕΚΤ αποκλίνει από τη βασική εντολή της. Ιδίως στη Γερμανία παραμένουν άκρως αντιδημοφιλή το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ και οι αντιστάσεις της κεντρικής τράπεζας απέναντι στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Ο Μάριο Ντράγκι θα πρέπει να προχωρήσει σε κάποια κρίσιμα βήματα.
Καταρχήν, απαιτείται μια σημαντική μείωση των επιτοκίων προκειμένου να σταθεροποιηθεί η οικονομική δραστηριότητα στην Ευρωζώνη σαν σύνολο και να περιοριστεί η οξύτητα των επιπτώσεων της δημοσιονομικής λιτότητας στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Η οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνεται και ο πληθωρισμός έχει μειωθεί, ενώ η ανάπτυξη της νομισματικής βάσης είναι πολύ ασθενής. Ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ θα πρέπει να μειώσει άμεσα τα επιτόκια πριν δούμε ακόμη πιο αρνητικά νούμερα. Για να το κάνει όμως θα πρέπει να μιλήσει ανοιχτά και ξεκάθαρα, ιδίως προς τον γερμανικό λαό, και να εξηγήσει ότι η μείωση των επιτοκίων απαντά στις μειωμένες πληθωριστικές προσδοκίες της Ευρωζώνης. Ένα τέτοιο βήμα θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας καθώς μπορεί να στηρίξει την ανάπτυξη τους και τις ανάγκες προσαρμογής του ισολογισμού τους.
Δεύτερον, ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ πρέπει να βρει την απαραίτητη μέση οδό σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Ενώ είναι αλήθεια ότι μόνο η ΕΚΤ μπορεί να σταθεροποιήσει τις αγορές ομολόγων όταν έχουμε φαινόμενα μαζικής φυγής επενδυτών, ιδίως από τα ομόλογα των μεγάλων κρατών, αυτό δεν σημαίνει ότι η ΕΚΤ πρέπει να αγοράζει ομόλογα χωρίς κανόνες. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές εστιάζουν σε κάποιες χώρες για κάποιους λόγους και ενδεχομένως αυτό να τις βοηθά να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις που έχουν επί μακρόν καθυστερήσει. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει η ΕΚΤ είναι να ανακοινώσει ένα επίπεδο επιτοκίων στο οποίο θα παρεμβαίνει. Συν τοις άλλοις χρειάζεται ένας καθαρός πολιτικός κανόνας που θα μοιράζει τη δουλειά ανάμεσα στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο οποίος θα έχει στο εξής την κύρια ευθύνη για τη σταθεροποίηση των αγορών ομολόγων, και την ΕΚΤ.
Τρίτον, η ΕΚΤ θα πρέπει να συνεχίσει να παρακολουθεί την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στις χώρες. Οι γενναίες μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες και την ευθύνη της βασικής εποπτείας την έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αλλά όσο καιρό η ΕΚΤ αποτελεί μέρος του παιχνιδιού, θα πρέπει κι αυτή να ασκεί εποπτεία και να ωθεί τα κράτη σε δράση. Μόνο ένα ξεκάθαρο μήνυμα των εθνικών και Ευρωπαίων αξιωματούχων μπορεί να σταματήσει τις σημερινές άκρως επικίνδυνες κεφαλαιακές εκροές. Εν τούτοις η ΕΚΤ έχει περιορισμένο χρόνο για να κάνει κάτι τέτοιο και θα χάσει την εμπιστοσύνη και τη στήριξη αν αναμειχθεί υπερβολικά στις εθνικές πολιτικές. Και κυρίως δεν είναι δυνατό να επιβάλει η κοινή κεντρική τράπεζα όρους για τη χρηματοδότηση που παρέχει. Ο Μάριο Ντράγκι θα πρέπει να προωθήσει τις εκκλήσεις του απερχόμενου προέδρου Ζαν Κλοντ Τρισέ για κοινό Υπουργείο Οικονομικών που θα διαθέτει δημοκρατική νομιμοποίηση και θα μπορεί να παρακολουθεί την πορεία των διαρθρωτικών και δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων.
Η εμπιστοσύνη στην ΕΚΤ θα αποκατασταθεί όταν λυθούν επιτυχώς τα προβλήματα. Η πρόσφατη ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής έθεσε τα θεμέλια για την επίλυση του βασικού ελληνικού προβλήματος. Ο Μάριο Ντράγκι θα πρέπει να αποκαταστήσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη με σταθεροποιητικές παρεμβάσεις στις αγορές ομολόγων όταν η δανειοδοτική ισχύς του ευρωπαϊκού μηχανισμού θα φτάνει στα όρια της. Ένας συνδυασμός καθαρών κανόνων για τις παρεμβάσεις της ΕΚΤ σε ό,τι αφορά τα επιτόκια και αυστηροί όροι για τα κράτη που λαμβάνουν χρηματοδότηση ή στήριξη είναι άκρως απαραίτητος για όσο καιρό η Ευρωζώνη δεν διαθέτει τους απαραίτητους θεσμούς, πρωτίστως ένα κοινό Υπουργείο Οικονομικών, ικανό να διασφαλίσει την επιβίωσή της.