Μέχρι το 2014 προγραμματίζουν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες να κρατήσουν την ελληνική «βόμβα» μακριά από τα θεμέλια της ευρωζώνης, με το νέο χρηματοδοτικό «πακέτο» που επί της αρχής εγκρίθηκε την Παρασκευή. Όμως, οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν ότι ένα «πιστωτικό γεγονός» στην Ελλάδα είναι αναπόφευκτο και πιθανότερο είναι να το δούμε μέσα στο 2012, γι' αυτό και οι περισσότερες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες ήδη αρχίζουν να «γράφουν» τις ζημιές τους από τα ελληνικά ομόλογα, προεξοφλώντας το αναπόφευκτο.Οι τελευταίες πληροφορίες «φουσκώνουν» το νέο «πακέτο» περισσότερο από όσο όλοι φαντάζονταν αρχικά και πλέον γίνεται λόγος για χρηματοδοτήσεις της τάξεως των 100 δισ. ευρώ, που θα προέλθουν κατά το ήμισυ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας (EFSF). Τα υπόλοιπα θα καλυφθούν από έσοδα ιδιωτικοποιήσεων της Αθήνας και από αναχρηματοδότηση ελληνικών ομολόγων κυρίως από ελληνικές, αλλά και από ορισμένες ευρωπαϊκές τράπεζες.
Πλην των ίδιων των διαχειριστών της κρίσης και ορισμένων παρατηρητών που δεν είναι ακριβώς ουδέτεροι, ελάχιστοι σοβαροί και ανεξάρτητοι αναλυτές περιμένουν ότι θα αποδώσει τα αναμενόμενα το νέο πρόγραμμα διάσωσης, που περιλαμβάνει από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης δεσμεύσεις για ένα πρωτοφανές στα διεθνή χρονικά πρόγραμμα λιτότητας και μαζικής εκποίησης δημόσιας περιουσίας.
Το σοβαρότερο πρόβλημα είναι ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν έχει μόνο τεράστιο ύψος (330 δισ. ευρώ ήδη), αλλά και ανεξέλεγκτη δυναμική αύξησης, που θα γίνει ακόμη πιο επικίνδυνη όταν τα νέα μέτρα λιτότητας εφαρμοσθούν. Η σκληρή επίθεση στην πραγματική οικονομία με βαρύτατες περικοπές δαπανών και η νέα φοροεισπρακτική επίθεση σε όσους δεν μπορούν να αποφύγουν τους φόρους εκτιμάται ότι θα μεταθέσουν την ανάκαμψη της οικονομίας από το 2012 στο 2013, προσθέτοντας άλλο ένα χρόνο ύφεσης, που θα επιδεινώσει το πρόβλημα βιωσιμότητας του χρέους.
Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης της Κίνας, Dagong, που περιέργως φαίνεται τελευταία πολύ πιο σοβαρός στις αναλύσεις του από τους αντίστοιχους αμερικανικούς (για παράδειγμα, δεν δίστασε να υποβαθμίσει τις υπερχρεωμένες ΗΠΑ και να θέσει σε παρακολούθηση για υποβάθμιση την Ιαπωνία), ακριβώς αυτό τονίζει σε τελευταία ανάλυσή του, με την οποία εξήγησε γιατί υποβαθμίζει τα ελληνικά ομόλογα στην κατηγορία CCC.
Ο οίκος, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με τις αξιολογήσεις του καθοδηγεί τις επενδύσεις κινεζικών κεφαλαίων ανά τον κόσμο, θεωρεί απίθανη την επιστροφή της οικονομίας σε ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα και σημειώνει ότι η πτώση της εγχώριας κατανάλωσης θα οδηγήσει φέτος σε ύφεση 3,6%, καθιστώντας το 2011 το τρίτο διαδοχικό έτος συρρίκνωσης της οικονομίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου, η ελληνική οικονομία δεν θα επιστρέψει σε ανάπτυξη μέχρι το 2013.
Το βάρος του χρέους οδηγεί σοβαρούς ανεξάρτητους παρατηρητές στην εκτίμηση ότι η Ελλάδα χωρίς αναδιάρθρωση χρέους με σοβαρό «κούρεμα» των υποχρεώσεών της δεν θα μπορέσει να προχωρήσει:
Ο Αυστριακός καθηγητές Φρίντριχ Σνάιντερ, που έχει ειδίκευση σε φορολογικά θέματα και εστάλη πρόσφατα στην Ελλάδα από την ΕΚΤ για να μελετήσει το ελληνικό φορολογικό σύστημα, χαρακτήρισε ευθέως ως «ουτοπική» την πεποίθηση ότι η Ελλάδα μπορεί να εξυπηρετήσει το χρέος της, χωρίς μια γενναία μείωσή του. «Ο μέσος Έλληνας θα χρειασθεί να υποστεί μείωση εισοδήματος 30-40%», τονίζει ο καθηγητής και επισημαίνει ότι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσουν οι πολίτες αυτή τη μείωση εισοδημάτων θα είναι να στραφούν στη «μαύρη» οικονομία και τη φοροδιαφυγή, για να βοηθήσουν τα εισοδήματά τους, κάτι που θα επιτείνει το πρόβλημα εξυπηρέτησης τους χρέους. «Χωρίς μια μείωση του χρέους και χωρίς ένα αξιόπιστο πλάνο χρηματοδότησης τίποτα δεν πρόκειται να δουλέψει στην Ελλάδα», τονίζει ο Αυστριακός σύμβουλος της ΕΚΤ.
Ο Κλαούντιο Λόσερ, πρώην διευθυντής δυτικού ημισφαιρίου στο ΔΝΤ κατά το χρόνο αναδιάρθρωσης του χρέους της Αργεντινής και της Ουρουγουάης, τόνισε ότι το ΔΝΤ θα πρέπει να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση για να προχωρήσει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Η Ελλάδα, επισήμανε, θα είχε να κερδίσει από μια επιστροφή στη δραχμή, αλλά αυτό θα προκαλούσε σοβαρό πρόβλημα στο ευρώ. «Η Ελλάδα έχει δύο επιλογές: αναδιάρθρωση χρέους με "κούρεμα" και ίσως την αποχώρηση από το ευρώ, αλλά θα έλεγα ότι η εγκατάλειψη του ευρώ θα ήταν πιο δύσκολη», τόνισε ο Λόσερ.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες, στο μεταξύ, φαίνεται ότι προετοιμάζονται για ένα «πιστωτικό γεγονός» στην Αθήνα πολύ πιο γρήγορα από το 2014. Μέχρι τώρα κρατούσαν τα περισσότερα ελληνικά ομόλογα στα τραπεζικά τους βιβλία και όχι στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια και κατάφερναν με τον τρόπο αυτό να αποφεύγουν την καταγραφή ζημιών από τη μεγάλη μείωση των τιμών των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, περιμένοντας ότι ίσως αργότερα θα αλλάξει κάτι. Τώρα, όλο και περισσότερες τράπεζες, κυρίως στην Γερμανία, μεταφέρουν τα ελληνικά ομόλογα στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια, τα αποτιμούν «κουρεμένα» σύμφωνα με τις τιμές που διαμορφώνονται στην αγορά και καταγράφουν τις ζημιές τους, προχωρώντας παράλληλα σε αυξήσεις κεφαλαίου. Αν περίμεναν ότι το ελληνικό πρόγραμμα θα «αντέξει» μέχρι το 2015, δεν θα έδειχναν τέτοια βιασύνη να κλείσουν τώρα το κεφάλαιο «ζημιές από την Ελλάδα», εκτιμούν τραπεζικά στελέχη.
Σε άρθρο του που δημοσιεύεται σήμερα, ο αναλυτής των "Financial Times", Τζον Ντίζαρντ, καλεί τους επενδυτές να μη δίνουν πολλή σημασία σε όσα ανακοινώνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Αθήνα για νέα χρηματοδοτικά «πακέτα» προς την Ελλάδα και νέα προγράμματα λιτότητας. Αυτό που έχει σημασία, επισημαίνει, δείχνοντας τον άλλο, «ξεχασμένο» δρόμο της χώρας προς τη χρεοκοπία, δεν είναι τι κάνουν οι κυβερνήσεις, ούτε καν πώς αντιδρούν οι Έλληνες «αγανακτισμένοι» στη λιτότητα, αλλά πώς θα συμπεριφερθούν το επόμενο διάστημα οι καταθέτες.
Όπως τονίζει, ήδη οι πιο πλούσιοι Έλληνες έχουν φροντίσει να στείλουν τις καταθέσεις τους εκτός Ελλάδας, ενώ τώρα μένει να φανεί πώς θα αντιδράσουν οι μικροί και μεσαίοι καταθέτες και οι επιχειρήσεις. Αν οι εκροές συνεχισθούν με τους σημερινούς ρυθμούς ή επιταχυνθούν, κάποια στιγμή θα πάψουν να επαρκούν τα κεφάλαια που στέλνουν στην Ελλάδα οι πολυεθνικές για να καλύψουν τη λειτουργία των θυγατρικών τους, για να καλύπτεται η διαφορά. Τότε θα μιλάμε για μια πολύ σοβαρή τραπεζική κρίση, που θα σπρώξει την Ελλάδα προς τη χρεοκοπία, εκτιμά ο Ντίζαρντ, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην πραγματικότητα σε πολύ καλύτερη θέση από αυτή που βρισκόταν η Αργεντινή όταν κήρυξε στάση πληρωμών: τα ελληνικά ομόλογα διέπονται από την ελληνική νομοθεσία και η Βουλή μπορεί μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο να αλλάξει τους όρους τους, ή ακόμη και να μετατρέψει τις υποχρεώσεις της σε δραχμικές, αν αποφασίσει να βγει από την ευρωζώνη.
Το νέο ελληνικό «πακέτο» διάσωσης ίσως δίνει στις ευρωπαϊκές τράπεζες λίγο ακόμη χρόνο για να προλάβουν να «οχυρώσουν» την κεφαλαιακή βάση τους, αλλά ελάχιστοι φαίνεται να πιστεύουν ότι θα επιτρέψει στη χώρα να επανέλθει σε τροχιά ανάπτυξης και βιώσιμης εξυπηρέτησης του χρέους. Το νέο ελληνικό «πρόγραμμα σωτηρίας» φαίνεται πιθανότερο να καταρρεύσει, όπως συνέβη και με το πρώτο μνημόνιο, σε λιγότερο από ένα χρόνο και όχι στα τρία χρόνια που είναι η αρχική του διάρκεια. Δυστυχώς, οι περισσότεροι στις αγορές πιστεύουν ότι μέσα στον επόμενο χρόνο πιθανότερο είναι να συζητούμε και πάλι τα σενάρια χρεοκοπίας της χώρας.