Τα περιθώρια για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης στενεύουν ασφυκτικά και παρασκηνιακά οι διαβουλεύσεις στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι έντονες. Αλληλοσυγκρουόμενες δηλώσεις για την ενίσχυση του EFSF, διχογνωμία για τους όρους του β΄ πακέτου στήριξης της Ελλάδας και νέο «κρυφό» σχέδιο της Γερμανίας συνθέτουν ένα σκηνικό «τρέλας», τη στιγμή που ο χρόνος για την «τύχη» της Ευρωζώνης μετρά αντίστροφα. Τις ερχόμενες εβδομάδες, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες θα πρέπει να αποφασίσουν τι θα κάνουν με την Ελλάδα, με την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με τη διόρθωση του EFSF - και να τα κάνουν όλα με μια καθαρή στρατηγική που θα αφορά στο μέλλον της ευρωζώνης. Μια βραχυπρόθεσμη διόρθωση ίσως εντυπωσιάσει τις αγορές για λίγες ημέρες. Όμως, δεν θα λύσει την κρίση.
Αυτό ακριβώς, πως οι αγορές δεν αρκούνται πλέον σε πρόσκαιρες λύσεις φαίνεται ότι το έχουν συνειδητοποιήσει οι πολιτικοί της Ευρώπης και γι’ αυτό τις τελευταίες εβδομάδες οι διεργασίες είναι έντονες στους κόλπους της ΕΕ., προκειμένου να αποφευχθεί το χειρότερο.
Αλαλούμ με την ενίσχυση του EFSF
Όμως για μια ακόμη φορά, αποδεικνύεται πως τα κράτη – μέλη εξακολουθούν να είναι διχασμένα ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης. Το μπαράζ αλληλοσυγκρουόμενων απόψεων για την ενίσχυση του ΕFSF είναι ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί στην Ε.Ε. Ο κ. Lorenzo Bini Smaghi, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, δήλωσε πως τα κεφάλαια του EFSF θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως collateral για να δανειστεί το ταμείο από την ΕΚΤ ώστε να έχει περισσότερα κεφάλαια διαθέσιμα για την αντιμετώπιση της κρίσης. "Αυτά τα πράγματα έχουν τεθεί επί τάπητος. Ίσως ορισμένοι να μη θέλουν να το παραδεχτούν δημοσίως, αλλά τα συζητάνε", δήλωσε ο κ. Bini Smaghi. Παράλληλα, ο κ. Ewald Nowotny, επίσης μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, ανέφερε: "Τώρα ξεκινήσαμε να συζητάμε την επέκταση (των κεφαλαίων) του EFSF". Σπεύδοντας, όμως, να κατευνάσει τις υψηλές προσδοκίες, ο κ. Nowotny δήλωσε πως "τα κεφάλαια του EFSF θα είναι περισσότερα από όσα είναι τώρα, αλλά όχι 1 τρισ. ευρώ". Το θέμα περί αύξησης των κεφαλαίων του ταμείου διασώσεων της Ε.Ε., του EFSF, θα συζητηθεί στο Eurogroup της 3ης Οκτωβρίου, τόνισε η αυστριακή υπουργός Οικονομικών, Μ. Fekter .
Κάποιοι αντιδρούν, άλλοι διαψεύδουν…
Ωστόσο, ο γερμανικός παράγων ανθίσταται σθεναρά στα όποια σενάρια για αύξηση των κεφαλαίων του EFSF. Ο εκπρόσωπος της Α. Μέρκελ, Σ. Σάιμπερτ, τόνισε ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν συμφωνεί με αλλαγές στον EFSF, πέραν των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου. Ο γερμανός υπουργός οικονομικών, Β. Σόιμπλε, δήλωσε πως η αύξηση του EFSF είναι "μια χαζή ιδέα, καθώς σημαίνει ότι κάποιες χώρες με ΑΑΑ θα χάσουν την αξιολόγησή τους". Ο κεντρικός τραπεζίτης της Γερμανίας, κ. Jens Weidmann, χαρακτήρισε την πρόταση για επέκταση των κεφαλαίων του EFSF "μπαζούκα…, μία συνταγή που δεν θα λειτουργήσει για την Ευρώπη", με το γνωστό επιχείρημα ότι οι κυβερνήσεις δεν θα αναγκαστούν να προχωρήσουν στην απαιτούμενη λιτότητα. Τέλος, δεν έχει τεθεί επί τάπητος επέκταση της ισχύος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας στα 2 τρισ. ευρώ διαμήνυσε και η υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας Elena Salgado. Αλλά και επικεφαλής του Eurogroup, Ζ. Κ. Γιούνκερ τόνιζε ότι ο όγκος των κεφαλαίων του EFSF δεν πρόκειται να μεταβληθεί, αλλά το εργαλείο θα χρησιμοποιηθεί με τον πλέον αποδοτικό τρόπο.
Επενδυτικό «όχημα» πολλαπλών σκοπών;
Την ώρα που η Ευρώπη εμφανίζεται διχασμένη για το EFSF δημοσίευμα του CNBC υποστήριξε πως οι ιθύνοντες της Ευρώπης ετοιμάζουν επενδυτικό όχημα "πολλαπλών σκοπών". Σύμφωνα με το CNBC ένα από τα σχέδια για το νέο χρηματοπιστωτικό σχήμα προβλέπει ότι χρήματα από το Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF) θα χρησιμοποιηθούν ως κεφάλαια για να δημιουργηθεί ένα νέο σχήμα ειδικού σκοπού (SPV), το οποίο θα ανήκει στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων - την τράπεζα των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το νέο χρηματοπιστωτικό σχήμα θα εκδίδει ομόλογα και θα χρησιμοποιεί τα έσοδα για να αγοράζει κρατικό χρέος χωρών που βρίσκονται στο κατώφλι της χρεοκοπίας. Με τον τρόπο αυτόν, εκτιμάται ότι θα ανακουφιστεί η πίεση προς τις χώρες αλλά και προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες που κατέχουν αρκετό από το "κακής ποιότητας" χρέος. Στη συνέχεια, τα ομόλογα που εκδόθηκαν από το νέο σχήμα θα γίνονται αποδεκτά από την ΕΚΤ ως εγγύηση, επιτρέποντας στην κεντρική τράπεζα να προχωρήσει σε δανεισμό των πιστωτικών ιδρυμάτων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας. Λίγες ώρες μετά η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων διέψευσε την είδηση συμμετοχής της σε όχημα ειδικού σκοπού με σκοπό τις διασώσεις χωρών - μελών
Στον… αέρα η συμφωνία της 21ης Ιουλίου;
Μετά το θρίλερ με την ενίσχυση του EFSF σειρά είχε η συμφωνία της 21ης Ιουλίου. Οι Financial Times έκαναν λόγο για διχογνωμία στην Ευρωζώνη για τους όρους του β' πακέτου βοηθείας προς την Ελλάδα αναφορικά με την αναδιάρθρωση των ομολόγων. Η βρετανική εφημερίδα υποστήριξε πως υπάρχει ξαφνική μεταστροφή επτά χωρών της Ευρωζώνης, που ζητούν να λάβουν ακόμα μεγαλύτερο κόστος οι ιδιώτες επενδυτές υπό το φόβο ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Αθήνας είναι πολύ μεγαλύτερες απ' αυτές που προβλέπονται στη συμφωνία της 21ης Ιουλίου. Η εφημερίδα επικαλούμενη ανώνυμους Ευρωπαίους αξιωματούχους, αναφέρει ότι οι επτά χώρες απειλούν να μην αποδεκτούν το αποτέλεσμα της περιπετειώδους διαπραγμάτευσης με τους ιδιώτες επενδυτές. Όπως καταγράφουν οι FT αν και η Γερμανία και η Ολλανδία ηγούνται των αιτήσεων ο ιδιωτικός τομέας να λάβει μεγαλύτερο κόστος, η Γαλλία και η ΕΚΤ αντιτίθενται σφόδρα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτό καθώς φοβούνται ότι ξανανοίγοντας το θέμα της συμφωνίας για το roll over μπορεί να πυροδοτηθούν νέες πιέσεις στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Τα δημοσιεύματα για αλλαγή των όρων του PSI «μούδιασαν» τις αγορές και προκάλεσαν νέο προβληματισμό για το κατά εάν τελικά οι πολιτικοί θα βάλουν νερό στο κρασί τους και θα φανούν αντάξιοι των περιστάσεων.
Και άλλο «κρυφό» γερμανικό σχέδιο;
Όμως όλα δείχνουν πως το Βερολίνο δεν έχει πει την τελευταία του λέξη και πως απόλυτη μυστικότητα επεξεργάζεται εναλλακτικά σχέδια για τη διάσωση της Ελλάδας. Ένα από αυτά είδε το φως της δημοσιότητας την Τετάρτη και προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση.
Το μυστικό «plan B» της Γερμανίας με την κωδική ονομασία «Εureca» περιλαμβάνει την εκχώρηση των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου σε μία εταιρεία, με έδρα το Λουξεμβούργο, και τη σταδιακή πώλησή τους με στόχο τη μείωση του χρέους στο 88% του ΑΕΠ. Το σχέδιο επεξεργάζονται οι στενοί σύμβουλοι της Γερμανίδας καγκελαρίου κ. Ά. Μέρκελ με επικεφαλής τον κ. Martin Wittig, διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρίας Roland Berger και προβλέπει έξι βήματα για την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης:
- Περιουσιακά στοιχεία του ελληνικού δημοσίου ύψους 125 δισ. ευρώ συγκεντρώνονται σε μία εταιρεία συμμετοχών, η οποία πωλείται στην ΕΕ αντί 125 δισ. ευρώ.
- Οργανισμός της ΕΕ, πιθανότατα με έδρα το Στρασβούργο, αναλαμβάνει να πουλήσει τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν περιέλθει στον έλεγχο της εταιρείας συμμετοχών έως το 2025. Εάν η διαδικασία αποφέρει κέρδη, αυτά αποδίδονται στην Ελλάδα, αφότου αφαιρεθούν οι προμήθειες. Στην περίπτωση που καταλήξει σε ζημιές (κάτι που η Roland Berger δεν περιμένει), αυτές πάλι βαραίνουν το ελληνικό δημόσιο.
- Επιτρέπεται στην Ελλάδα να χρησιμοποιήσει τα έσοδα από την πώληση της εταιρείας συμμετοχών για να επαναγοράσει τα ομόλογά της από την ΕΚΤ και τον ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης EFSF. Με την επαναγορά, το ελληνικό δημόσιο χρέος πέφτει από το 145% στο 88% του ΑΕΠ. Η έκθεση της ΕΚΤ και των Ευρωπαίων φορολογούμενων στο ελληνικό χρέος πέφτει στο μηδέν.
- Ο ευρωπαϊκός οργανισμός επενδύει 20 δισ. ευρώ στην αναδιάρθρωση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας συμμετοχών, ώστε να μεγιστοποιηθεί η αξία των αποκρατικοποιήσεων. Υπολογίζεται ότι με τη μέθοδο αυτή μπορούν να συγκεντρωθούν 40-60 δισ. ευρώ επιπλέον.
Εισρέουν στην ελληνική οικονομία διαρθρωτικά κονδύλια ίσα με το 8% του ελληνικού ΑΕΠ, τα οποία η χώρα δεν χρησιμοποιεί τώρα. Τα κονδύλια αυτά φέρνουν τους ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας από το -5% στο +5% και αυξάνουν τα φορολογικά έσοδα κατά 4% του ΑΕΠ.
- Με τα επιπλέον φορολογικά έσοδα, η Ελλάδα προχωρά σε επαναγορές ομολόγων ίσες περίπου με το 1% του ΑΕΠ της ετησίως. Η μείωση του χρέους και η βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας επιτρέπουν τη μείωση του ύψους των τόκων κατά 50% τουλάχιστον. Έτσι, το χρέος πέφτει κάτω από το 60% του ΑΕΠ το 2018.
- Όπως εξηγεί η Roland Berger, με τη μέθοδο αυτή, τα ελληνικά CDS καταρρέουν, επιφέροντας ζημιές σε όσους πόνταραν τόσο στην ελληνική χρεοκοπία όσο και στην κατάρρευση της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Επιπλέον, με τη σαρωτική ιδιωτικοποίηση του ελληνικού δημόσιο τομέα, πατάσσεται η διαφθορά και ευνοείται η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Με το σχέδιο αυτό, οι ελληνικές τράπεζες που έχουν στα χέρια τους κρατικά ομόλογα θα εγγράψουν κέρδη 30 δισ. ευρώ, αποκαθιστώντας τη φερεγγυότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος.