www.pontiki.gr

Η συμφωνία για την αποσύνδεση της ελληνικής «βόμβας» στα θεμέλια του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος πλησιάζει και ο Γιώργος Παπανδρέου μεταβαίνει στο Λουξεμβούργο για μια κρίσιμη πολιτική διαπραγμάτευση με τον προεδρεύοντα του Eurogroup, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ. Όλα δείχνουν ότι μέρος του «λογαριασμού», για να συνεχίσει η Ελλάδα να παραπαίει κάπου στο χείλος της χρεοκοπίας μέχρι τα μέσα του 2014, θα φθάσει στους τραπεζίτες. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι θα πληρώσουν το μερίδιό τους, αφού το μεγαλύτερο βάρος θα φορτωθούν οι ελληνικές τράπεζες.

Υπό την ασφυκτική πίεση του Βερολίνου, που ήθελε οπωσδήποτε να φανεί ότι το νέο «πακέτο» προς την Ελλάδα δεν θα πληρωθεί μόνο από τις κυβερνήσεις, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διέβη το δικό της Ρουβίκωνα: πρώτος ο Γιούργκεν Σταρκ, ο Γερμανός επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ και χθες ο Πορτογάλος αντιπρόεδρος, Βίκτορ Κοστάντσιο, σήμαναν τη μεγάλη υποχώρηση των κεντρικών τραπεζιτών έναντι της Μέρκελ. «Ποτέ δεν αρνηθήκαμε κάθε μορφή συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στη χρηματοδότηση της Ελλάδας», δήλωσε ο Κοστάντσιο.

Η συμφωνία επί της αρχής, λοιπόν, έκλεισε: το νέο «πακέτο» για την Ελλάδα, που υπολογίζεται σε 60 δισ. ευρώ τουλάχιστον, θα καλυφθεί μόνο κατά το ήμισυ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας, πίσω από τον οποίο βρίσκονται οι εγγυήσεις των κυβερνήσεων, ενώ η ίδια η ελληνική κυβέρνηση θα καλύψει το ένα τέταρτο του «πακέτου», με έσοδα από εκποίηση δημόσιας περιουσίας. Ένα τέταρτο του «λογαριασμού» θα κληθούν να καλύψουν οι τράπεζες.

Τελειώνει εδώ, λοιπόν, η συζήτηση; Όχι. Στην πραγματικότητα σε αυτό το σημείο μόλις αρχίζει! Γιατί, όπως σε κάθε τέτοια περίπλοκη συμφωνία, το περιεχόμενο της οποίας πρέπει να εξισορροπεί τις επιδιώξεις ουκ ολίγων ετερόκλητων παραγόντων, «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες»:

- Το μεγάλο μυστικό της συμφωνίας, που οι κεντρικοί τραπεζίτες δύσκολα θα παραδεχθούν δημόσια στην πραγματική του διάσταση, είναι ότι έχει «κοπεί και ραφτεί» στα μέτρα των μεγάλων τραπεζών της ευρωζώνης, κυρίως γερμανικών και γαλλικών. Πώς γίνεται αυτό; Οι τράπεζες θα πάρουν απλώς, κατόπιν «εθελοντικού εξαναγκασμού» από την ΕΚΤ, νέα ελληνικά ομόλογα στη θέση αυτών που θα λήγουν. Με τον τρόπο αυτό, αυτή η μορφή αναδιάρθρωσης χρέους δεν θα κατηγοριοποιηθεί ως «πιστωτικό γεγονός», δηλαδή ως μια μορφή χρεοκοπίας. Έτσι, δεν θα ενεργοποιηθούν τα συμβόλαια ασφάλισης ελληνικών ομολόγων, τα γνωστά CDS. Για τις μεγάλες τράπεζες ευρωζώνης αυτό το στοιχείο της συμφωνίας είναι «όλα τα λεφτά»: ο Ζαν Κλωντ Τρισέ δεν θα το παραδεχθεί ποτέ, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι τα περισσότερα CDS για ελληνικά ομόλογα έχουν πουληθεί με τη διαμεσολάβηση των μεγάλων τραπεζών της ευρωζώνης.

- Ως αντισυμβαλλόμενοι εμφανίζονται τυπικά κάποιοι άλλοι ιδιώτες επενδυτές (hedge funds και άλλα «ευαγή ιδρύματα), αλλά στην πραγματικότητα, αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα, το κόστος των συμβολαίων σε πολύ μεγάλο βαθμό θα κληθούν να καλύψουν οι μεσολαβούσες τράπεζες. Γιατί, πολύ απλά, οι περισσότεροι εξ αυτών που έχουν πουλήσει προστασία για τον κίνδυνο χρεοκοπίας της Ελλάδας, απολαμβάνοντας τεράστια «ασφάλιστρα», θα βρεθούν σε αδυναμία να καλύψουν τα συμβόλαια, όπως ακριβώς βρέθηκε και η AIG σε αδυναμία να καλύψει τα «τοξικά» αμερικανικά προϊόντα που είχε ασφαλίσει μαζικά. Έτσι, η συμφωνία αναχρηματοδότησης της Ελλάδας από τις τράπεζες προστατεύει κατά πρώτο λόγο τα συμφέροντα των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, τα οποία εκπροσωπεί η ΕΚΤ και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο είναι απολύτως αντίθετη σε οποιαδήποτε μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους, που θα ενεργοποιούσε τα CDS.

- Οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, λοιπόν, αποφεύγουν το λογαριασμό για τη «συνενοχή» τους στη μεγάλη κερδοσκοπία με τα CDS, που ήταν μάλιστα ιδιαίτερα επικερδής για τις ίδιες. Θα πληρώσουν, μήπως, ένα άλλο μέρος του «λογαριασμού», αποδεχόμενες να μετάσχουν στο σχέδιο αναχρηματοδότησης της Ελλάδας; Η απάντηση και σε αυτό το ερώτημα είναι μάλλον όχι! Γιατί η ΕΚΤ έχει μεριμνήσει να τις προστατεύσει και από αυτό το μέρος του λογαριασμού: όπως δήλωσε την Δευτέρα στους “Financial Times” ο Λορέντσο Μπίνι Σμάγκι, αναχρηματοδότηση ελληνικού χρέους θα γίνει «κυρίως» από ελληνικές τράπεζες.

- Κάπως έτσι, το «χαρτάκι» του λογαριασμού, αφού γύρισε για ώρα στο μεγάλο τραπέζι των τραπεζιτών, καταλήγει στους Έλληνες τραπεζίτες: σύμφωνα με υπολογισμούς του αναλυτή της JP Morgan, Νικόλα Μάι, οι ελληνικές τράπεζες έχουν στα χαρτοφυλάκια τους ελληνικά ομόλογα ονομαστικής αξίας 65 δισ. ευρώ, ισόρροπα μοιρασμένα μεταξύ τους. Αν αποδεχθούν αυτή τη μορφή επιμήκυνσης-αναχρηματοδότησης για το 2012 και το 2013, θα «βάλουν στο τραπέζι» 13 δισ. ευρώ για την Ελλάδα, καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο της απαιτούμενης από το Βερολίνο συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στο νέο «πακέτο».

n Και η ίδια η ΕΚΤ; Δεν θα έχει κάποια συμμετοχή, αφού κατέχει ελληνικά ομόλογα αξίας περίπου 50 δισ. ευρώ; Η απάντηση είναι και πάλι «όχι»: το νέο «πακέτο» είναι σχεδιασμένο έτσι, ώστε να προστατεύσει πλήρως τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες και την ίδια την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ πιθανότατα θα πληρωθεί για τα ομόλογα που έχει στη λήξη τους, χωρίς να πάρει νέα, εκτός ίσως αν οι κυβερνήσεις δεχθούν να αποδώσουν στις τράπεζες που θα συμμετάσχουν στην αναχρηματοδότηση την ιδιότητα του «προτιμώμενου πιστωτή» (“preferred creditor”), που έχει σήμερα μόνο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μια ιδιότητα, που εξασφαλίζει πληρωμή κατά προτεραιότητα σε περίπτωση χρεοκοπίας.

Κάπου εδώ τελειώνει το «παραμύθι» με τη συμμετοχή ιδιωτών στη λύση του ελληνικού προβλήματος. Στην πραγματικότητα θα πρόκειται για συμμετοχή των ελληνικών τραπεζών, ενώ όλοι οι σημαντικοί παράγοντες του συστήματος θα προστατευθούν από το «τοξικό» ελληνικό χρέος. Οι δε ελληνικές τράπεζες θα αντιμετωπίσουν ακόμη σοβαρότερη πίεση ρευστότητας και θα υποχρεωθούν να «πνίξουν» ακόμη περισσότερο τον ιδιωτικό τομέα της ελληνικής οικονομίας. Δεν απασχολεί αυτό τους μεγάλους διαχειριστές της κρίσης; Όχι ιδιαίτερα. Εξαρχής, η «διάσωση» της Ελλάδας επινοήθηκε για να διασωθούν οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, όχι η ίδια η χώρα. Η «κοινοτική αλληλεγγύη» είναι μια ακριβή πολυτέλεια, όταν διακυβεύονται τα ζωτικά συμφέροντα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος...