Σε αδιέξοδο και σε σκληρούς εκβιασμούς από τις τράπεζες φαίνεται ότι καταλήγουν οι συζητήσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για την εμπλοκή ιδιωτών στο νέο «πακέτο» διάσωσης της Ελλάδας, ενώ η Αθήνα ζητεί πλέον σε δραματικούς τόνους, προειδοποιώντας για κίνδυνο κατάρρευσης του ευρώ, αυτό που ως τώρα φαίνεται αδιανόητο, κυρίως για τους Γερμανούς: δηλαδή, να δοθεί το νέο δάνειο χωρίς τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, μόνο από τις κυβερνήσεις και το ΔΝΤ. Η χθεσινή συνεδρίαση του Eurogroup διεξήχθη σε δραματικό κλίμα, στη σκιά της θυελλώδους κερδοσκοπικής επίθεσης στη μεγαλύτερη αγορά ομολόγων της Ευρώπης, την ιταλική, όπου οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων αναφοράς ξεπέρασαν χθες και το 5,7%.
Παρά ταύτα, οι υπουργοί δεν κατάφεραν να «σπάσουν» το αδιέξοδο στην έγκριση του νέου χρηματοδοτικού «πακέτου» για τη διάσωση της Ελλάδας, αφήνοντας για τον Σεπτέμβριο τις τελικές αποφάσεις, παρότι ο υπουργός Οικονομικών, Β. Βενιζέλος, ζήτησε να τελειώσει η εκκρεμότητα το αργότερο στα τέλη Αυγούστου, προειδοποιώντας τους ομολόγους του για τους ευρύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζει η ευρωζώνη: «η Ελλάδα είναι τώρα ένα εργαστήριο, στο οποίο δοκιμάζεται η αντοχή της ευρωζώνης και η προστασία της Ελλάδας είναι αυτοπροστασία της ευρωζώνης», τόνισε χαρακτηριστικά.
Καθώς οι εξελίξεις στο Eurogroup σηματοδοτούν, όπως πολλοί φοβούνται, μια κραυγαλέα αποτυχία της ευρωζώνης στη διαχείριση του ελληνικού προβλήματος, η οποία φέρνει πιο κοντά ένα μακρύ και δύσκολο καλοκαίρι κατάρρευσης για την Ελλάδα, ο πρωθυπουργός άφησε χθες το βράδυ, με μια ασυνήθιστη διπλωματική πρωτοβουλία του, να φανεί πόσο κρίσιμη είναι για τη χώρα η γρήγορη διευθέτηση των δύσκολων πολιτικών ζητημάτων, που ως τώρα δεν έχουν επιτρέψει να κλείσει η συμφωνία για το νέο δάνειο.
Σε μακροσκελή επιστολή του, που διανεμήθηκε αργά χθες βράδυ και στην αγγλική γλώσσα από το γραφείο του, ο πρωθυπουργός καλεί τον προεδρεύοντα του Eurogroup και μέσω αυτού το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών να παρακάμψουν την απαίτηση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στη νέα χρηματοδότηση και να εγκρίνουν νέα δάνεια προς την Ελλάδα μόνο από τις κυβερνήσεις και το ΔΝΤ.
«Παρ’ ότι δεν είμαστε αντίθετοι επί της αρχής στην συμμετοχή των ιδιωτών (PSI)», γράφει ο πρωθυπουργός στην επιστολή του προς τον κ. Γιούνκερ, «η πρόταση που έχει κατατεθεί (σ.σ.: αναφέρεται στο γαλλικό σχέδιο) φαίνεται να έχει μειονεκτήματα. Θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ δαπανηρή, ανεπαρκής και πολύ επικίνδυνη. Πολύ δαπανηρή για την Ελλάδα και ελλιπής ή ανεπαρκής για την αποτελεσματική διαχείριση του ελληνικού χρέους. Και με αυτά τα πενιχρά αποτελέσματα ίσως να μην αποφευχθεί στο τέλος η επιλεκτική χρεοκοπία».
Τα δεδομένα του ελληνικού προβλήματος, που συνθέτουν πλέον ένα γόρδιο δεσμό, τον οποίο δεν είναι καθόλου σαφές πώς θα ξεπεράσουν κυρίως οι κυβερνήσεις του Βορρά, έχουν ως εξής:
- Μετά την απόρριψη του γαλλικού σχεδίου... τοκογλυφικής διευκόλυνσης της Ελλάδας από τις τράπεζες, η Γερμανία, υποστηριζόμενη και από άλλες «σκληρές» κυβερνήσεις του Βορρά, πρότεινε να προχωρήσουν άμεσα οι ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας σε μια ανταλλαγή (swap) χρέους, αλλάζοντας από τώρα όλα τα ομόλογα που λήγουν μέχρι τα μέσα του 2014 με νέα, επταετούς διάρκειας. Αλλιώς, η γερμανική κυβέρνηση προειδοποιεί ότι δεν θα εγκρίνει άλλη χρηματοδότηση για την Ελλάδα και οι τράπεζες θα έχουν τεράστιες απώλειες, λόγω της αδυναμίας της Ελλάδας να εξυπηρετήσει τα χρέη της χωρίς εξωτερική βοήθεια.
- Οι τράπεζες, εκπροσωπούμενες από τον Τσαρλς Νταλάρα του IIC, αντέταξαν σε αυτή την πρόταση τη δική τους, εκβιαστική αντιπρόταση, λέγοντας ότι δεν θα δεχθούν να μετάσχουν σε χρηματοδότηση της Ελλάδας, αν δεν εγκριθεί από το Eurogroup η επαναγορά ελληνικού χρέους από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας, ώστε να μεταφερθεί ακόμη περισσότερο ελληνικό χρέος στις κυβερνήσεις και να περιορισθούν οι απώλειες των τραπεζών. Την πρόταση αυτή, όπως γνωρίζουν οι τραπεζίτες, έχει απορρίψει κατηγορηματικά εδώ και αρκετούς μήνες το Βερολίνο, ενώ θα απαιτηθεί δύσκολη διαδικασία έγκρισης από το γερμανικό Κοινοβούλιο για να προχωρήσει η εφαρμογή της.
- Σε αυτό το σημείο, η συζήτηση οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, που είναι αβέβαιο αν και πώς θα ξεπερασθεί: οι κυβερνήσεις της Γερμανίας και των «συνοδοιπόρων» της επιμένουν ότι πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος εμπλοκής των ιδιωτών πιστωτών στη νέα χρηματοδότηση, καθώς έχουν αναλάβει σχετικές δεσμεύσεις στο εσωτερικό των χωρών τους και οι ψηφοφόροι δεν θα ανεχθούν εύκολα άλλες χρηματοδοτήσεις στην Ελλάδα, χωρίς να πληρώσουν κάτι και οι τράπεζες. Οι τραπεζίτες αρνούνται τη γερμανική πρόταση για swap χρέους και επιμένουν, από την πλευρά τους, στην πολιτικά «εκρηκτική» για πολλές κυβερνήσεις πρόταση για επαναγορές. Γνωρίζουν, βέβαια, ότι όσο κλιμακώνεται η κρίση, τόσο περισσότερες ευκαιρίες θα έχουν να πιέσουν μέσα στο καλοκαίρι για αποδεχθούν τελικά οι πανικόβλητες, όπως ελπίζουν, κυβερνήσεις του Βορρά να χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα χωρίς συμμετοχή των ιδιωτών.
Σε αυτό το σημείο, όμως, προβάλλει μια άλλη πλευρά του αδιεξόδου: πώς θα χρηματοδοτήσουμε, λένε οι υπουργοί των πλούσιων κυβερνήσεων του Βορρά, την Ελλάδα, χωρίς μάλιστα να μετέχουν οι ιδιώτες στο κόστος, όταν υπάρχει άμεσος κίνδυνος να αποδειχθεί πολύ σύντομα ανεφάρμοστο το πρόγραμμα που καλείται να εφαρμόσει η χώρα;
Σε αυτό το πρόβλημα, η απάντηση που δίνει η ελληνική πλευρά, ότι ήδη προχωρά στην εφαρμογή των μέτρων και δεν θα χαθεί άλλος χρόνος, δεν φαίνεται αρκετά πειστική. Τα στοιχεία για τις θηριώδεις υπερβάσεις στους στόχους για το έλλειμμα του πρώτου εξαμήνου (ξεπερνούν τα 2,4 δισ. ευρώ), που δόθηκαν χθες από το υπ. Οικονομικών, δεν προϊδεάζουν για επίτευξη των στόχων του μνημονίου, οι οποίοι θα πρέπει να ελεγχθούν εκ νέου από την τρόικα τον Σεπτέμβριο. Τι θα γίνει, λοιπόν, λένε οι κυβερνήσεις του Βορρά, αν εγκρίνουμε σήμερα ένα νέο δάνειο στην Ελλάδα και τον Σεπτέμβριο βρεθούμε και πάλι μπροστά στο αδιέξοδο της εφαρμογής του οικονομικού προγράμματος και σε νέες αμφισβητήσεις για τη δυνατότητα εκταμίευσης της επόμενης δόσης του δανείου;
Με αυτά κατά νου, οι υπουργοί του Eurogroup έδωσαν τις πρώτες πρωινές ώρες στη δημοσιότητα μια ανακοίνωση για τα αποτελέσματα της χθεσινής συνεδρίασης, που αφήνει τα πάντα ανοικτά και μεταθέτει τις πιο «ακανθώδεις» παραμέτρους της συζήτησης σε ειδική επιτροπή.
Οι υπουργοί εκφράζουν την ετοιμότητά τους να υιοθετήσουν περαιτέρω μέτρα που θα βελτιώσουν τη συστημική ικανότητα της ευρωζώνης να αντιμετωπίσει τους κινδύνους διάδοσης της κρίσης και αφήνουν ένα «παράθυρο» ικανοποίησης του αιτήματος των τραπεζιτών, αφού κάνουν λόγο για ενίσχυση της ευελιξίας και των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης για τις χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία).
Επιπλέον, μιλούν για αύξηση των χρόνων ωρίμανσης των δανείων και νέα μείωση των επιτοκίων δανεισμού, αλλά διευκρινίζουν ότι θα απαιτηθούν εγγυήσεις από τις ενδιαφερόμενες χώρες, κάτι που έχει αποκλείσει κατηγορηματικά στο παρελθόν ο Έλληνας πρωθυπουργός. Συγκεκριμένες προτάσεις θα κατατεθούν «σύντομα» στους υπουργούς οικονομικών της ευρωζώνης από την ομάδα εργασίας του Eurogroup, αναφέρεται διπλωματικά στην ανακοίνωση, που αφήνει αρκετά περιθώρια για νέες, αργόσυρτες διαπραγματεύσεις μέσα στο καλοκαίρι. Εξίσου ασαφώς λένε ότι η ενισχυμένη στρατηγική που θα ακολουθηθεί θα πρέπει «σύντομα» να αποτελέσει τη βάση για μια συμφωνία σχετικά με τις βασικές πτυχές της χρηματοδότησης του δεύτερου προγράμματος προσαρμογής για την Ελλάδα.
Ουσιαστικά, δηλαδή, το ανακοινωθέν αφήνει τα πάντα ανοικτά σε διαπραγμάτευση, σαν να βρισκόμαστε και πάλι στο σημείο «μηδέν» της διαχείρισης της ελληνικής κρίσης, ύστερα από τόσους μήνες συζητήσεων και αφού η ελληνική κυβέρνηση ήδη υποχρεώθηκε να περάσει από τη Βουλή με τεράστιο κόστος ένα πρόγραμμα λιτότητας και εκποίησης δημόσιας περιουσίας πρωτοφανούς σκληρότητας. Τέτοιες καθυστερήσεις και ασάφειες, όμως, αποτελούν «βούτυρο στο ψωμί» των κερδοσκόπων, που αναμένεται από σήμερα να εντείνουν τις επιθέσεις τους, όχι πια στη «μικρή» Ελλάδα, αλλά σε πολύ σημαντικότερους ισπανικούς και ιταλικούς στόχους. Αν στόχος των υπουργών Οικονομικών ήταν να συντηρήσουν και να εμβαθύνουν την κρίση, όλα δείχνουν ότι τον έχουν πετύχει απόλυτα με τις χθεσινές... μη αποφάσεις τους!