Μετά το τέλος της αμερικανικής επανάστασης οι ΗΠΑ είχαν βρεθεί σε δραματική κατάσταση έχοντας τεράστια ανάγκη από χρήματα για να χρηματοδοτήσουν το κράτος τους. Σε γράμμα του το 1780 ο George Washington, πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ, περιέγραψε τη δεινή κατάσταση που βίωνε η χώρα:“Είμαστε χωρίς χρήματα, χωρίς ρουχισμό και χωρίς άντρες. Ζήσαμε αυτόν τον πόλεμο στα όρια μέχρι να μη μπορούμε να ζήσουμε περισσότερο και η ιστορία αυτού του Πολέμου φαίνεται να είναι μία ιστορία λανθασμένων ελπίδων. Πρέπει να έχουμε μία μόνιμη στρατιωτική δύναμη και όχι μία ασταθή. Πρέπει να αναδιοργανώσουμε την κυβέρνησή μας.” Μέσα σε αυτό το περιβάλλον τα ισχυρά τραπεζικά λόμπι της Ευρώπης που είχαν ήδη εγκατασταθεί στις ΗΠΑ επεδίωκαν τη δημιουργία μίας Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία θα είχε την αποκλειστική ευθύνη του νομισματικού ελέγχου και της παραγωγής χρήματος και θα γινόταν η κυρίαρχος δύναμη της αμερικανικής οικονομίας. Το δέλεαρ που πρόσφεραν στους πολιτικούς για να λάβουν την άδεια ίδρυσης της Κεντρικής Τράπεζας ήταν η χρηματοδότηση του κράτους, η εξασφάλιση νομισματικής σταθερότητας και η στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης. Ο Washington ζήτησε τη γνώμη διακεκριμένων νομικών και εισαγγελέων για το αν μπορούσε να δώσει τον έλεγχο του χρήματος σε μία ιδιωτική τράπεζα για να πάρει την απάντηση πως κάτι τέτοιο θα ήταν αντισυνταγματικό. Παρόλα αυτά, μέσα στο χαοτικό μεταπολεμικό σκηνικό υπέγραψε το “Τραπεζικό Νομοσχέδιο” παρέχοντας άδεια λειτουργίας στην πρώτη Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ.
Η ίδρυση της Πρώτης Κεντρικής Τράπεζα; Των ΗΠΑ είχε τρομακτικές συνέπειες στην οικονομία μέσα στους πρώτους 10 μήνες λειτουργίας της. Από την πρώτη κιόλας ημέρα, πλημμύρισε τις επιχειρήσεις με δάνεια και τραπεζογραμμάτια δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της αύξησης του πλούτου. Ενώ στην αρχή η τεράστια ρευστότητα βοήθησε την αγορά χρεογράφων να εκτοξευτεί και την οικονομία να αναρρώσει, το κλείσιμο της στρόφιγγας και το στέγνωμα της ρευστότητας που ακολούθησε όταν η Τράπεζα ακολούθησε πιο σφιχτή νομισματική πολιτική, οδήγησε στο πρώτο αμερικανικό κραχ, εξωθώντας τους κερδοσκόπους να πουλήσουν τα χρεόγραφα τους σε πολύ χαμηλές τιμές και προκαλώντας οικονομική ύφεση.
Η περίοδος ονομάστηκε “Πανικός του 1792” και αντιμετωπίστηκε όπως προκλήθηκε, με την παρέμβαση της Τράπεζας, η οποία έκανε ενέσεις ρευστότητας στην αγορά και επιπλέον προέβη σε αγορά χρεογράφων από τον μεγαλύτερο σε μέγεθος και όγκο συναλλαγών κερδοσκόπο της εποχής, William Duer, η επενδυτική εταιρία του οποίου είχε καταρρεύσει, προκαλώντας το πρώτο κύμα πανικού.
Η δημιουργία της φούσκας χρεογράφων και το σπάσιμό της προκάλεσαν τις αντιδράσεις των πολέμιων της ίδρυσης της Τράπεζας, οι οποίοι θυμούνταν και αναφέρονταν στο γεγονός για πολλά χρόνια μετά. Μέσα στον πανικό του 1792 ο Πρόεδρος της πρώτης Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ έγραψε στον William Senton, ταμεία της Τράπεζας της Νέας Υόρκης, προτείνοντας του οι χρηματιστές ομολόγων που δεν είχαν καταστραφεί από την κρίση να προχωρήσουν στη δημιουργία ενός χρηματιστηριακού οργανισμού, με την εγγύηση της Τράπεζας της Νέας Υόρκης και του Υπουργείου Οικονομικών, στο οποίο θα γίνονταν η διαπραγμάτευση των ομολόγων κάτω από έλεγχο.
Το σκεπτικό ήταν ότι αυτό που έφταιγε για την κρίση ήταν η έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών. Κάτω από την πίεση της οικονομικής κρίσης και του χρηματιστηριακού πανικού, οι πολιτικοί αποδέχτηκαν την την υπογραφή της 'Συμφωνίας Μπάτονγουντ”. Σύμφωνα με αυτήν, όσοι υπέγραφαν , κυρίως χρηματιστές και κερδοσκόποι, θα μπορούσαν να συναλλάσσονται μεταξύ τους υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Νέας Υόρκης.
Η ομάδα των συναλλασσόμενων μεγάλωσε, σταδιακά και κατέληξε το 1817 στη δημιουργία του New York Stock Exchange Board, δηλαδή του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, του οποίου ο έλεγχος και η εποπτεία βρίσκονταν στα χέρια της Κεντρικής Τράπεζας και των συνεργατών της. Στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης διαπραγματευόταν αρχικά κυρίως κρατικά ομόλογα, δηλαδή κυρίως το αμερικανικό δημόσιο χρέος.
Ο πανικός του 1792 οδήγησε στην εκρηκτική αύξηση του αμερικανικού δημόσιου χρέους, ο έλεγχος του οποίου βρισκόταν στην Κεντρική Τράπεζα μέσω του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης. Οι Ευρωπαίοι τραπεζίτες (κυρίως Βρετανοί και Ολλανδοί) αγόραζαν τα ομόλογα που εξέδιδαν οι ΗΠΑ και μέσω του ελέγχου του χρέους και της παραγωγής του χρήματος έλεγχαν ένα ολόκληρο έθνος.
Ο Thomas Jefferson, ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του Νότου και στην πορεία 3ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, ήταν κατηγορηματικά αντίθετος στην ίδρυση της κεντρικής τράπεζας. “Αν ο αμερικανικός λαός επιτρέψει σε ιδιωτικές τράπεζες να ελέγχουν το χρήμα, τότε πρώτα με τη δημιουργία πληθωρισμού και μετά με τη δημιουργία αντιπληθωρισμού, οι τράπεζες και οι οργανισμοί που αναπτύσσονται γύρω από αυτές, θα στερήσουν από το λαό όλη την περιουσία του, μέχρι που τα παιδιά τους να ξυπνήσουν άστεγα στη γη που οι πατεράδες του κατέκτησαν”, θα πει λίγα χρόνια αργότερα, αφού πρώτα η αμερικανική οικονομία είχε υποστεί τον “Πανικό του 1792”.
Στα επόμενα χρόνια η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ θα περάσει μία ταραχώδη περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας θα φτάσει μέχρι και στο κλείσιμό της από πατριώτες Αμερικανούς όπως ο Πρόεδρος Jackson. Η εκλογική καμπάνια του Jackson κυριαρχήθηκε από το σύνθημα: “αφήστε την εξουσία στο λαό” “Αν το Κογκρέσο έχει τη νομοθετική εξουσία να εκδίδει το αμερικανικό χαρτονόμισμα, σημαίνει ότι πρέπει να την ασκεί το ίδιο και όχι να την παραχωρεί σε ιδιώτες και εταιρίες” υποστήριζε ο Jackson.
Σε ομιλία του σε ομάδα τραπεζιτών είπε τα εξής: “Είστε η ρίζα της οχιάς. Σκοπεύω να σας ξεριζώσω και μα τον αιώνιο Θεό θα σας ξεριζώσω.” Και στη συνέχεια συμπλήρωσε: “Αν ο λαός μπορούσε, μόνο, να καταλάβει το βαθμό της αδικίας του νομισματικού και τραπεζικού μας συστήματος, θα υπήρχε επανάσταση αύριο το πρωί”. “Αν μία Κεντρική Τράπεζα συνεχίσει να ελέγχει το νόμισμα, εισπράττοντας το εθνικό μας νόμισμα και κρατώντας ομήρους χιλιάδες πολίτες, θα είναι πιο επικίνδυνη και δεινή από τη ναυτική και στρατιωτική δύναμη των εχθρών μας ταυτόγχρονα.”
Ο Πρόεδρος Jackson δούλεψε πολύ σκληρά για να πετύχει την άμεση ακύρωση της άδειάς της πρώτης Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ αλλά δεν τα κατάφερε. Η ισχύς της άδειας της ήταν μέχρι το 1836 αλλά οι τραπεζίτες είχαν ξεκινήσει την προσπάθεια ανανέωσης από το 1832 Έχοντας κάνει συμμαχίες με την πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου των ΗΠΑ, μπόρεσαν να πάρουν την ανανέωση με ψήφους 28 υπέρ έναντι 20 κατά. Ο Jackson είχε προειδοποιήσει ότι θα ασκούσε βέτο σε ενδεχόμενη απόφαση ανανέωσης της άδειας και ο πρόεδρος της Δεύτερης Τράπεζας των ΗΠΑ είχε πει χαρακτηριστικά “Αν ο Jackson ασκήσει βέτο στην απόφαση εγώ θα ασκήσω βέτο σε αυτόν”.
Ο Jackson, όμως άσκησε, πράγματι, βέτο και ακύρωσε την άδεια της τράπεζας το 1832 πετυχαίνοντας ένα καταστροφικό πλήγμα στο στους τραπεζίτες. Στο κείμενο όπου εξηγούσε τους λόγους για τους οποίους άσκησε βέτο επεσήμανε τα ακόλουθα σημεία:
1) Συγκεντρώνει (η Τράπεζα) την οικονομική και χρηματοοικονομική δύναμη της χώρας σε ένα και μοναδικό οργανισμό
2) Εξωθεί την κυβέρνηση στο να εξαρτάται και να ελέγχεται από ξένα συμφέροντα
3) Ο σκοπός της ήταν, κυρίως, να κάνει τους πλούσιους, πλουσιότερους
4) Ασκούσε πάρα πολύ μεγάλη εξουσία στα μέλη του Κογκρέσου
5) Ευνοούσε τις βορειοανατολικές και χρηματοοικονομικά αναπτυγμένες πολιτείες έναντι των νότιων και των δυτικών
6) Εξυπηρετούσε τα συμφέροντα ενός 'Ελίτ κύκλου ανθρώπων του βιομηχανικού και επιχειρηματικού κόσμου”.
Μελέτησαν πριν χρόνια όλα τα αντίγραφα των 5 λόγων που έβγαλε ο Jackson σχετικά με τις αιτίες που τον εξώθησαν στο βέτο και το 2009 τα συμπεριέλαβα σε παρουσίαση που είχα κάνει για το θέμα στην Αθήνα.
Τα λόγια του Jackson είναι αποκαλυπτικά της δομής του κεντρικοτραπεζικού συστήματος το οποίο σήμερα, πλέον, έχει εγκαθιδρυθεί βαθιά στις δομές της σύγχρονης οικονομίας και κοινωνίας. Παρακάτω έχω μεταφράσει μερικά σημεία κλειδιά από τους πολυσέλιδους ιστορικούς του λόγους:
Κύρια σημεία από αποκαλυπτικές ομιλίες του Προέδρου Jackson στο αμερικανικό Κογκρέσο σχετικά με την αναγκαιότητα κατάργησης της Κεντρικής Τράπεζας
“Η Κεντρική Τράπεζα απολαμβάνει ένα μονοπώλιο στον έλεγχο του νομισματικού μας συστήματος. Στην Τράπεζα επιτρέπεται να αυξάνει την αξία των μετοχών της πολλές φορές πάνω από την αξία των πραγματικών της αποθεματικών και να μπορεί να δανείζει χρήματα τα οποία στην πραγματικότητα δεν έχει, λαμβάνοντας τους τόκους προς όφελος των μετόχων της.
Περισσότερα από 8 εκ μετοχές της τράπεζας ανήκουν σε ξένους. Με αυτόν τον τρόπο τους παρέχουμε ένα δώρο πολλών εκατομμυρίων δολαρίων (σήμερα δισεκατομμυρίων) καθώς ο τρόπος λειτουργίας της τράπεζας δημιουργεί τόκους από ανύπαρκτο χρήμα οι οποίοι πολλαπλασιάζονται συνεχώς παρέχοντας τεράστια κέρδη στους μετόχους.
Είναι αδιανόητο ότι οι σημερινοί μέτοχοι έχουν τέτοια ειδική μεταχείριση από την Κυβέρνηση. Η ύπαρξη της Τράπεζας απαγορεύει τον ελεύθερο ανταγωνισμό και δημιουργεί μονοπώλιο. Φαίνεται σαν να στηρίζεται στη λανθασμένη ιδέα ότι οι σημερινοί μέτοχε είναι εντεταλμένοι όχι μόνο να απολαμβάνουν την εύνοια αλλά και τη γενναιοδωρία της Κυβέρνησης. Περισσότερο από το ένα τέταρτο των μετοχών είναι ξένοι και το υπόλοιπο ποσοστό ανήκει σε μερικές εκατοντάδες από τους πλουσιότερους των πλουσίων συμπολίτες μας.
Με βάση έγγραφα που παρέδωσα στο Κογκρέσο στην παρούσα συνεδρίαση, φαίνεται ότι την 1η Ιανουαρίου του 1832 από τα 28 εκ ιδιωτικών μετοχών της τράπεζας τα 8,4 κατέχονταν από ξένους, κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία. Το υπόλοιπο ποσοστό κατέχονταν , κυρίως, από μετόχους των Βορείων και Ανατολικών πολιτειών, οι οποίοι είναι οι πλουσιότεροι των πλουσίων.
Αυτό σημαίνει ότι το χρέος των Νότιων και Δυτικών πολιτειών είναι, ουσιαστικά, χρέος στους μεγαλοβιομηχάνους μετόχους του Βορά και της Ανατολής και στους Βρετανούς μετόχους. Το επιτόκιο που καταλήγουν να πληρώνουν οι Νότιες και Δυτικές πολιτείες μεταφέρεται στις Βόρειες και Ανατολικές και στην Βρετανία και αυτό επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την οικονομία τους και στεγνώνει τα κεφάλαιά τους.
Για να ανταποκριθούν σε αυτές τις επιβαρύνσεις πρέπει να πληρώσουν επιπλέον για τις τραπεζικές συναλλαγές τους και τα επίσημα αρχεία δείχνουν ότι μόνο στα τελευταία 2 έτη οι πολιτείες αυτές πλήρωσαν 6 εκ δολάρια από τα οποία 500 χιλ χρησιμοποιήθηκαν για την πληρωμή μερισμάτων στους Βρετανούς μετόχους.
Από τους 25 διοικητές της τράπεζας μόλις 5 επιλέγονται από την Κυβέρνηση. Αυτό δίνει στους μεγαλομετόχους ιδιώτες τη δυνατότητα να εκλέγουν τους προέδρους που τους συμφέρει και το τελικό αποτέλεσμα είναι η συγκέντρωση όλο και περισσότερων μετοχών στα χέρια λίγων. Έτσι, εκλέγονται ξανά και ξανά οι ίδιοι πρόεδροι οι οποίοι ελέγχονται από όλο και μικρότερο αριθμό μετόχων και τελικά η συγκέντρωση της δύναμης στα χέρια των λίγων γίνεται τρομακτική. Είναι εύκολο να κατανοήσουμε ότι τέτοια συγκέντρωση δύναμης είναι πηγή μεγάλων κακών για τη χώρα.
Δεν είναι κίνδυνος απέναντι στη δημοκρατία και την ανεξαρτησία μία τράπεζα που έχει τόσο μεγάλη δύναμη και τόσο μικρό δεσμό συμφέροντος με τα πραγματικά συμφέροντα της χώρας μας; Ο ίδιος ο διοικητής της Τράπεζας μας έχει πει ότι οι περισσότερες από τις τράπεζες των Πολιτειών υπάρχουν χάρη στην ανοχή του. Εφόσον ο διοικητής της Τράπεζας πρέπει να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μετόχων και εφόσον αυτά, σε ένα μεγάλο βαθμό είναι Βρετανικά και στο υπόλοιπο συμφέροντα ελάχιστων πλουσίων, όταν υπάρξει το δίλημμα της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της χώρας ή των μετόχων τί θα επιλέξει ο διοικητής που εκλέγεται από τους μετόχους; Δεν είναι φανερό ότι σε περίοδο ειρήνης θα γίνεται, πάντα, απόπειρα παρέμβασης στις εκλογές με σκοπό την επικράτηση Προέδρου σύμφωνου με τα συμφέροντα της Τράπεζας; Και δεν είναι λογικό ότι σε περίοδο πολέμου ενδέχεται να υπάρξει σύγκρουση συμφερόντων και να απειληθεί ή ίδια μας η ανεξαρτησία;
Τί θα γίνει αν ξεσπάσει πόλεμος με τη χώρα των μετόχων που έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο μετοχών στην τράπεζα; Εννοείται ότι μία τράπεζα που ένα μεγάλο ποσοστό της ανήκει σε ξένους και το υπόλοιπο ανήκει σε ντόπιους που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ξένων, αν όχι ελέγχονται από αυτούς, θα υποστηρίξει την αντίπαλο χώρα.
Στη σχετική με τη λειτουργία της Τράπεζας νομοθεσία αναφέρεται ότι απαγορεύεται η ίδρυση άλλης Κεντρικής Τράπεζας και έτσι διασφαλίζεται ότι θα λειτουργεί μόνο η συγκεκριμένη, μία. Αν το Κογκρέσο είχε την αρμοδιότητα ίδρυσης μίας Κεντρικής Τράπεζας γιατί δεν έχει το δικαίωμα ίδρυσης και δεύτερης και όσων άλλων χρειαστούν; Σύμφωνα με το Σύνταγμα σε μία και μόνο περίπτωση αναγνωρίζεται το δικαίωμα παροχής μονοπωλίου και αυτό έχει να κάνει με τα έργα δημιουργών και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η παροχή μονοπωλίου είναι αντισυνταγματική. Με βάση ποιο νόμο και ποια λογική η Κεντρική Τράπεζα έχει το δικαίωμα να διατηρεί το μονοπώλιο του ελέγχου του χρήματος του έθνους μας;
Η σχετική νομοθεσία ορίζει ότι η Κυβέρνηση πρέπει να καταβάλλει 1,5 εκ δολάρια ως ετήσια ανταμοιβή για τα αποκλειστικά δικαιώματα και τα προνόμια που έχει η Τράπεζα. Είναι πρωτάκουστο να παραχωρούμε σε κάποιον αποκλειστικά διακαιώματα και προνόμια και επιπλέον να τον πληρώνουμε σε ετήσια βάση γι' αυτό. Το Σύνταγμα ορίζει το δικαίωμα του κράτους να φορολογεί κάθε πολίτη και κάθε επιχείρηση. Με βάση ποια λογική μία ιδιωτική τράπεζα, όπως η Δεύτερη Τράπεζα των ΗΠΑ δε φορολογείται; “
Το βέτο του Jackson απέτρεψε την ανανέωση της άδειας λειτουργίας της Δεύτερης Τράπεζας των ΗΠΑ και αμέσως μετά, το 1833 έδωσε εντολή για τη μεταφορά όλων των κρατικών κεφαλαίων από την Κεντρική στις τοπικές τράπεζες που ελέγχονταν από τους Δημοκρατικούς. Οι λειτουργίας παροχής δανείων πέρασαν στις τοπικές τράπεζες και ο Jackson αποτελείωσε την Κεντρική Τράπεζα και επέφερε ένα τεράστιο πλήγμα στη τραπεζική ελίτ, η οποία, όμως, δε συγχωρεί ποτέ.
Η απάντηση ήταν άμεση. Με ενορχηστρωμένες κινήσεις από την Τράπεζα της Αγγλίας προκλήθηκε τεράστια έλλειψη ρευστότητας στις ΗΠΑ, καθώς η Κεντρική Τράπεζα παρέμεινε σε λειτουργία μέχρι το 1836 που έληγε η άδειά της. Το αποτέλεσμα ήταν οι τοπικές τράπεζες να αναγκαστούν να τυπώσουν χαρτονομίσματα και να τα ρίξουν στην αγορά. Πολύ σύντομα ο πληθωρισμός εκτινάχτηκε και η χώρα έπεσε σε ύφεση. Ο Jackson μίλησε στους τραπεζίτες της Κεντρικής Τράπεζας και τους υποσχέθηκε ότι η χώρα θα αντέξει τον πόλεμο τους και ότι η νίκη του θα είναι ολοκληρωτική και ο ξεριζωμός τους μόνιμος.
Μετά από όλα τα παραπάνω, δε θα πρέπει να προκαλέσει έκπληξη το γεγονός ότι ο Jackson έγινε ο πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ εναντίον του οποίου πραγματοποιήθηκε απόπειρα δολοφονίας. Η παρακάτω εικόνα αναπαριστά την απόπειρα που έγινε στις 06 Μαΐου του 1833 λίγο μετά την υπόσχεσή του στους διοικητές της Τράπεζας των ΗΠΑ να τους καταστρέψει. Η απόπειρα δεν ήταν επιτυχής και έτσι σχεδιάστηκε και δεύτερη, η οποία έλαβε χώρα στις 30 Ιανουαρίου του 1835 αλλά κανένα από τα δύο όπλα του προδότη δεν εκπυρσοκρότησαν και ο Jackson σώθηκε ξανά.
Το 1835 ο Πρόεδρος Jackson πλήρωσε το σύνολο του αμερικανικού χρέους, κάτι που δε συνέβη ποτέ ξανά στην αμερικανική ιστορία. Η απάντηση των τραπεζιτών ήταν και πάλι πολύ σκληρή. Μία αδυσώπητη ύφεση από το 1837 μέχρι το 1844 προκάλεσε την αύξηση του αμερικανικού κατά δέκα φορές μόνο στον πρώτο χρόνο της ύφεσης.
Τί θα έλεγε, άραγε ο Jackson αν βίωνε τη σημερινή κρίση, αν έβλεπε αρχηγούς δημοκρατικών κρατών να εκλιπαρούν τους κεντρικούς τραπεζίτες να τους σώσουν, πρωθυπουργούς δημοκρατικά εκλεγμένους να παραδίδουν τις θέσεις τους άνευ εκλογών σε διοικητές κεντρικών τραπεζών και πολίτες να εναποθέτουν τις ελπίδες τους για διάσωση τους από τις τράπεζες στις .. κεντρικές τράπεζες;
Και τί θα έλεγαν οι τραπεζίτες, οι πολιτικοί και τα ΜΜΕ για τον Jackson αν εξέφραζε με τον ίδιο τρόπο με τότε τις απόψεις του για τις κεντρικές τράπεζες και το τραπεζικό σύστημα; Θα θεωρούνταν αιρετικός, ρομαντικός, γραφικός ή απλά επικίνδυνος; Πόσα πράγματα μπορεί να πει και να αποκαλύψει κανείς πριν φτάσει να αντιμετωπιστεί από το 'σύστημα' ως αντίπαλος του και πριν φιμωθεί ή εξουδετερωθεί;
“Οι άνθρωποι προτιμούν μια ψεύτικη υπόσχεση από μία αληθινή άρνηση”, έλεγε ο φιλέλληνας φιλόσοφος Κόιντος Κικέρων.
Και τώρα προτιμούμε πιο πολύ από ποτέ την ψεύτικη υπόσχεση της διάσωσης μας από ένα αποτυχημένο σύστημα παρά την αληθινή άρνηση της πιθανότητας αυτό να συμβεί όσο το σύστημα παραμένει ως έχει. Δε θα σωθούμε ποτέ και δε θα γίνουμε πραγματικά ελεύθεροι αν δεν αλλάξουμε το ίδιο το σύστημα που ελπίζουμε πως θα μας σώσει. Και αυτό ίσως να ήταν το πρώτο που θα μας έλεγε ο Πρόεδρος Jackson σήμερα.