Η διαπραγμάτευση σε ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα και υπό την απειλή μη εκταμίευσης της έκτης δόσης ενός «εκρηκτικού πακέτου», που θα περιλαμβάνει σε ενιαίο κείμενο το νέο μνημόνιο και τη νέα δανειακή σύμβαση, είναι το βαρύ φορτίο που καλείται να σηκώσει ο νέος πρωθυπουργός της χώρας, όπως κατέστησαν σαφές χθες στον κ. Eυ. Βενιζέλο στις Βρυξέλλες ο Όλι Ρεν και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.Τα δύο κείμενα, που θα έρθουν όπως όλα δείχνουν στη Βουλή ως ένα ενιαίο προς ψήφιση νομοσχέδιο, κρύβουν «αγκάθια» και μυστικά που γνωρίζει καλά ο κ. Λουκάς Παπαδήμος, γι' αυτό και ο τέως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ζήτησε από τον Γ. Παπανδρέου και τον Α. Σαμαρά κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις ότι θα έχει ως νέος πρωθυπουργός «λυμένα χέρια», αλλά και άνευ όρων και... επιπλοκών στήριξη από τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες των δύο μεγαλύτερων ελληνικών κομμάτων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η ανακοίνωση της συμφωνίας για το σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής συνεννόησης από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν έχει πείσει ακόμη τους Ευρωπαίους να «χαλαρώσουν» τη διαπραγματευτική τους στάση έναντι της Ελλάδας. Αντιθέτως, όπως άφησε να εννοηθεί χθες ο προεδρεύων του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, λέγοντας ότι υπάρχει χρόνος μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου για την εκταμίευση της έκτης δόσης, η νέα διαπραγμάτευση φαίνεται ότι θα γίνει υπό την «καθαρή και άμεση» απειλή χρεοκοπίας της χώρας.
Άλλωστε, ακόμη και αν στη σημερινή συνεδρίαση του Ecofin οι υπουργοί της Ευρώπης πεισθούν από το πρόγραμμα που θα τους παρουσιάσει ο κ. Βενιζέλος για εφαρμογή της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου, τον τελευταίο λόγο για την εκταμίευση θα έχει το ΔΝΤ, που, σύμφωνα με πληροφορίες της «Χ.Τ.», δύσκολα θα πει το «Ο.Κ.», αν προηγουμένως δεν έχει εγκριθεί το νέο «πακέτο» με ευρεία πλειοψηφία από τη Βουλή.
«Βαρύ» το νέο μνημόνιο
Τί περιλαμβάνει το νέο «πακέτο»;
-Στο επίπεδο της οικονομικής πολιτικής, δηλαδή όσον αφορά το νέο μνημόνιο για την περίοδο μέχρι και το 2014, η διαπραγμάτευση με την Τρόικα θα πρέπει να κλείσει πολλά κενά, που έμειναν από την προηγούμενη εσπευσμένη συμφωνία με τον κ. Βενιζέλο, η οποία κωδικοποιήθηκε στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών.
-Οπως τονίζουν καλά πληροφορημένες πηγές στις Βρυξέλλες, με τα δεδομένα που υπήρχαν τότε είχε μείνει ανοικτό το ενδεχόμενο να χρειασθούν νέα μέτρα στον προϋπολογισμό του 2012, για να καλυφθούν οι (άγνωστες ως τώρα) υστερήσεις στην εφαρμογή του φετινού προϋπολογισμού.
-Επιπλέον, χωρίς να υπολογίζονται τα οφέλη του Προϋπολογισμού από το «κούρεμα» χρέους (υπολογίζονται σε μείωση τοκοχρεολυσίων κατά 2% του ΑΕΠ για την περίοδο μέχρι και το 2014), είχε εκτιμηθεί ότι έλειπαν μέτρα με στόχο εξοικονόμηση άνω των 8 δισ. ευρώ, που θα εντάσσονταν στους προϋπολογισμούς του 2013 και του 2014.
-Με δεδομένες τις μεγάλες υστερήσεις στην εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού, που εκτιμάται από την Τρόικα ότι θα υπερβούν τα 2 δισ. ευρώ, η νέα κυβέρνηση καλείται να παρουσιάσει τα πρόσθετα μέτρα που θα απαιτηθεί να ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό του 2012. Επιπλέον, παρότι το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι το «κούρεμα» θα ελαφρύνει τις πιέσεις για μέτρα κατά τη διετία 2013-2014, οι δυσοίωνες εκτιμήσεις της Τρόικας για την εξέλιξη της ύφεσης, αλλά και η ανάγκη να διασφαλισθεί από σήμερα ότι θα έχει προβλεφθεί και το χειρότερο σενάριο, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το «πακέτο» για το 2013-2014 δεν θα είναι καθόλου «ελαφρύ», αλλά δεν αποκλείεται να παραμείνει στα επίπεδα των 8 δισ. ευρώ.
-Σε ό,τι αφορά τις διαρθρωτικές αλλαγές, που περνούν σε πρώτο πλάνο για το νέο μνημόνιο, η Τρόικα αναμένεται ότι θα επιμείνει να αποσπάσει τη δέσμευση της κυβέρνησης ότι, αν οι κοινωνικοί εταίροι δεν καταλήξουν σε συμφωνία για μείωση των αμοιβών που προβλέπει η Εθνική Συλλογική Σύμβαση, αυτό θα γίνει με νομοθετική ρύθμιση... ισοδύναμου αποτελέσματος.
-Για τις ιδιωτικοποιήσεις, η Τρόικα θα επιμείνει σε ένα σημείο που φαίνεται τεχνικό, αλλά είναι ουσιώδες: να μεταβιβασθούν μέσα στον Δεκέμβριο στο Ταμείο ιδιωτικοποιήσεων όλα τα περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου που προορίζονται προς πώληση. Με τον τρόπο αυτό, η πώλησή τους θα έχει «κλειδώσει», αφού ο νόμος ορίζει ότι μετά τη μεταβίβαση δεν υπάρχει νομική δυνατότητα επιστροφής των περιουσιακών στοιχείων στο Δημόσιο.
Πρόκειται, δηλαδή, όπως όλα δείχνουν, για ένα «βαρύ» νέο Μνημόνιο, που θα παρέχει στους πιστωτές της χώρας επαρκείς διασφαλίσεις για μια πολιτική εσωτερικής υποτίμησης με διάρκεια και βάθος, η οποία δεν θα μπορεί να αναιρεθεί από την κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου 2012. Τα μέτρα, μάλιστα, απαιτείται από τους Ευρωπαίους να εγκριθούν με ευρεία πλειοψηφία, ώστε να ελαχιστοποιηθούν τα περιθώρια για αιτήματα επαναδιαπραγμάτευσης μετά τις εκλογές.
Τα «αγκάθια» της σύμβασης
Η δανειακή σύμβαση, που αυτή την φορά θα είναι «δεμένη» με το μνημόνιο για τα μέτρα οικονομικής πολιτικής (το 2010 είχαν διαχωρισθεί και η Βουλή ενέκρινε μόνο το μνημόνιο), θα περιλαμβάνει σοβαρές δεσμεύσεις, που εκτιμάται ότι «αγγίζουν» τα όρια της εθνικής κυριαρχίας, γι' αυτό και έχει μεγιστοποιηθεί η πίεση από τους Ευρωπαίους για την έγκρισή της από 180 βουλευτές, ώστε να εξαλειφθεί ο κίνδυνος (για τους πιστωτές) μια μελλοντική κυβέρνηση να θεωρήσει ότι δεν δεσμεύεται από τη δανειακή σύμβαση.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν οι Ευρωπαίοι θα επιμείνουν να ενσωματωθεί στη σύμβαση (ίσως και ως παράρτημα) η πρώτη δανειακή σύμβαση, του 2010, που περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, ρητή παραίτηση της Ελλάδας από την ασυλία της εθνικής κυριαρχίας, ώστε να είναι δυνατή η κατάσχεση κάθε στοιχείου της περιουσίας του Δημοσίου από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, σε ενδεχόμενη στάση πληρωμών από την Ελλάδα.
Επιπλέον, στη σύμβαση θα πρέπει να αποτυπωθούν οι ρυθμίσεις που θα διέπουν το νέο καθεστώς αυξημένης επιτήρησης της Ελλάδας, με συνεχή επιτόπια παρουσία εκπροσώπων της Τρόικας στην Αθήνα. Από το ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής γίνεται σαφές ότι για πρώτη φορά στην Αθήνα θα εγκατασταθούν όχι μόνο «επιτηρητές» από διεθνείς οργανισμούς, όπως η Κομισιόν, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ, αλλά και ειδικοί απεσταλμένοι από τις εθνικές κυβερνήσεις της Ευρωζώνης ("national experts"). Αυτό αναβαθμίζει το καθεστώς ελέγχου, καθώς η Γερμανία, που επέμενε ιδιαίτερα σε αυτή τη διατύπωση στο ανακοινωθέν, θα έχει δικαίωμα να στέλνει κυβερνητικά της στελέχη για να εποπτεύουν μια άλλη εθνική κυβέρνηση της Ε.Ε.