H εσφαλμένη γερμανική ερμηνεία της κρίσης

«Για την προεδρία της ΕΚΤ θα αποφασίσουμε αργότερα. Και τότε θα δούμε τι χαρτιά έχουμε στο τραπέζι». Τάδε έφη η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ στο ραδιοσταθμό NDR Info.

Για να κατανοήσουμε τις επόμενες στρατηγικές κινήσεις της Μέρκελ, πρέπει καταρχήν να εξοικειωθούμε με τη γερμανική ερμηνεία της κρίσης της Ευρωζώνης. Κατά τη Γερμανία η κρίση έχει τις ρίζες της στη δημοσιονομική ανευθυνότητα και την έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Υπάρχει και τραπεζική κρίση, αλλά δεν παίζει αυτή το βασικό ρόλο. Αυτή την κρίση προσπαθεί να λύσει η Ευρώπη τώρα.

Με βάση μια διαστρεβλωμένη εκδοχή αυτής της ερμηνείας που είναι εξαιρετικά δημοφιλής μεταξύ των συντηρητικών ευρω-φοβικών κύκλων του Βερολίνου, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αποτελεί το όχημα μέσω του οποίου η Γερμανία παραδίδει την εθνική της κυριαρχία. Η Frankfurter Allgemeine Zeitung, η κύρια εφημερίδα των συντηρητικής Γερμανίας, συνέλαβε τους βαθύτερους φόβους της χώρας σε μια σκοτεινή και θολή εικόνα. Μια φωτογραφία που έδειχνε τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγγέλα Μέρκελ και τον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί να περπατούν στην παραλία της Ντοβίλ, τόπο της μοιραίας γαλλογερμανικής συνάντηση κορυφής του περασμένου φθινοπώρου, όπου υποτίθεται ότι η Γερμανία υπέκυψε στη Γαλλία. Ο βασικός τίτλος της εφημερίδας έγραφε: «Η Ευρώπη κινείται προς την ένωση δημοσιονομικών μεταβιβάσεων».

Το χειρότερο είναι πως οι περισσότεροι Γερμανοί πιστεύουν ότι η ένωση δημοσιονομικών μεταβιβάσεων είναι ήδη γεγονός. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης περιγράφουν την κρίση ως η Γερμανία απλά να δίνει λεφτά στο εξωτερικό. Ελάχιστοι άνθρωποι, ελάχιστοι πολιτικοί ακόμη, γνωρίζουν ότι η διάσωση αποτελεί στην πραγματικότητα μια παροχή εγγυήσεων δανεισμού με πολύ καλές αποδόσεις.

Έτσι λοιπόν ενώ όλοι οι άλλοι συζητούν για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η ευρωπαϊκή τραπεζική κρίση και μάλιστα εκπλήσσονται από την έλλειψη προόδου, η κ. Μέρκελ επιλύει μια κρίση σε ένα παράλληλο σύμπαν. Η γερμανική ερμηνεία αποτελεί τη φυσική συνεπαγωγή ενός ψεύδους που το γερμανικό κατεστημένο διάχεε δεξιά και αριστερά από τότε που ξεκινούσε η συζήτηση για το ενιαίο νόμισμα, δηλαδή πριν 20 χρόνια: Ότι η νομισματική ένωση θα είναι βιώσιμη μέσα από ένα απλό σύνολο κανόνων για τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική. Ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο του χρηματοπιστωτικού τομέα και οι ανισορροπίες του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν θα είχαν καμία σημασία. Η κρίση της Ευρωζώνης απέδειξε ότι αυτά δεν ενίσχυαν. Αλλά οι συντηρητικοί παραμένουν προσκολλημένοι σε αυτό το παλιό βολικό ψέμα. Αν υπάρχει μια κρίση τότε θα πρέπει υποχρεωτικά να είναι δημοσιονομική. Επομένως η απάντηση είναι … λιτότητα.

Η κ. Μέρκελ είναι επινοητική πολιτικός. Κουράστηκε να αποτελεί στόχο κατηγοριών αυταρέσκειας και θέλησε να πάρει την πρωτοβουλία. Έτσι πρόσφερε στους Ευρωπαίους ομολόγους της ένα φαουστικό σύμφωνο: Η Γερμανία μπορεί να αποδεχτεί την αύξηση των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού υπό την προϋπόθεση ότι κάθε μέλος της Ευρωζώνης θα γίνει οικονομικά σαν τη Γερμανία. Για να γίνει αυτό οι πολιτικοί σύμβουλοι της σχεδίασαν ένα πρόγραμμα 6 σημείων που αποτελείται από εργαλεία οικονομικών βασανιστηρίων. Δεν είναι τυχαίο το ότι το πρόγραμμα οδήγησε σε εξέγερση στη συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πριν 10 μέρες. Το σχέδιο στην πραγματικότητα έχει πεθάνει. Ο Χέρμαν Βαν Ρομπέι, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια του.

Από τη στιγμή που το γερμανικό σχέδιο των 6 σημείων καταποντίστηκε, η τελευταία ελπίδα ήταν ο ορισμός του Άξελ Βέμπερ στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ένας Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης για την Ευρώπη θα ήταν επαρκές σύμβολο για την κυριαρχία της Γερμανίας επί του ευρωπαϊκού συστήματος. Συν ότι τα μέλη του Γερμανικού Κοινοβουλίου δεν θα έστρεφαν τα βέλη τους ενάντια σε έναν δικό τους.

Αλλά η αιφνίδια αποχώρηση του Βέμπερ από την κούρσα διαδοχής στην ηγεσία της ΕΚΤ έφερε σε δύσκολη θέση την κ. Μέρκελ. Τώρα χρειάζεται μια πραγματική συμφωνία επ’ αυτού που επιμένει να ονομάζει σύμφωνο ανταγωνιστικότητας. Δεν θα μπορέσει να γυρίσει στη Γερμανία μετά την εαρινή σύνοδο κορυφής του Μαρτίου με μια ‘ξεθυμασμένη’ συμφωνία και τον Μάριο Ντράγκι στη θέση του νέου προέδρου της ΕΚΤ. Οι Γερμανοί αξιωματούχοι λένε προς όλες τις κατευθύνσεις ότι δεν έχουν τίποτα το προσωπικό εναντίον του διοικητή της Τράπεζας της Ιταλίας. Απλά δεν μπορούν να τον πλασάρουν στο λαό τους μέσα σε ένα πλαίσιο ξενοφοβικών ερμηνειών της κρίσης σύμφωνα με τις οποίες η ευθύνη για όλη τη ζημιά οφείλεται στους Ευρωπαίους του νότου.

Επομένως, τι θα γίνει τώρα; Στην ως άνω ραδιοφωνική δήλωσή της, η κ. Μέρκελ υπαινίχθηκε ότι η ευελιξία της ως προς τον διορισμό του κ. Ντράγκι θα συνδεθεί με τον τύπο συμφωνίας που θα επιτευχθεί το Μάρτιο. Τι θα αποτελεί καλή συμφωνία υπό την προοπτική της Γερμανίδας καγκελάριου; Με δεδομένη τη δική της ερμηνεία για την κρίση, το ελάχιστο που χρειάζεται είναι η σταθερή δέσμευση στην περιστολή του δημόσιου χρέους.

Η Γερμανία ζητά από τα κράτη μέλη να εισαγάγουν δεσμευτικές ρήτρες για τον περιορισμό των ελλειμμάτων στα συντάγματα τους. Αυτές οι συνταγματικές τροποποιήσεις αποτελούν όμως καθαρή τρέλα – ακόμα και για τη Γερμανία – γιατί είτε θα αποδειχθούν επιβλαβείς, είτε μη βιώσιμες. Αλλά είναι άλλο ζήτημα να αυτοκτονείς κι άλλο να σκοτώνεις τους άλλους. Άσε που το συνταγματικό φρένο χρέους, ακόμα κι αν είχε υιοθετηθεί από όλες τις χώρες, δεν θα είχε αποτρέψει την κρίση.

Και τι θα γίνει αν η κ. Μέρκελ δεν πετύχει μια αρκετά καλή για την ίδια συμφωνία; Θα θέσει βέτο στο διορισμό του Μάριο Ντράγκι; Είναι δύσκολο να φανταστούμε τι θα κάνει η ιταλική κυβέρνηση αν ο υποψήφιός της απορριφθεί καθαρά για ξενοφοβικούς λόγους, όπως αναπόφευκτα θα ερμηνευθεί τυχόν απόρριψή του.

Και να που μπορεί να καταλήξουμε:

• Ένα σύμφωνο που αντιμετωπίζει μια λάθος κρίση ακυρώνεται είτε με βέτο είτε με άλλους ‘δόλιους’ τρόπους.

• Χωρίς καμία αξιόπιστη στρατηγική αντιμετώπισης της τραπεζικής κρίσης της Ευρωζώνης.

• Με έναν κεντρικό τραπεζίτη τρίτης τάξης στην κεφαλή της ΕΚΤ

• Και με διαδικασίες πολιτικού συντονισμού όπου οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από δύο ηγέτες που κάνουν βόλτα στην παραλία.

Δεν ισορροπεί έτσι η Ευρωζώνη.