Οι καταθέτες και το… countdown για χρεοκοπία!

Τη μαργαρίτα της… χρεοκοπίας αρχίζουν και πάλι να μαδούν οι Έλληνες καταθέτες, μετά την υποβάθμιση-«τσεκούρωμα» από την Moody’s, τη νέα διεύρυνση στα ομόλογα και εν μέσω της εντεινόμενης αβεβαιότητας για τις ευρωπαϊκές αποφάσεις της 25ης Μαρτίου και όσα θα ακολουθήσουν. Υπάρχει, άραγε, κάποιος ασφαλής δείκτης για να υπολογίσει κανείς πότε αρχίζει το πραγματικό countdown της χρεοκοπίας;

Γεγονός είναι, ότι πολλοί μεσαίοι καταθέτες έχουν αρχίσει και πάλι να αναζητούν διεξόδους ασφαλούς φύλαξης των χρημάτων τους εκτός χώρας, ή στα… πατροπαράδοτα στρώματα. Το φαινόμενο προς το παρόν δεν έχει επεκταθεί στις μεγάλες ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρήσεις, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, οι οποίες κρατούν την ψυχραιμία τους και τις καταθέσεις τους στην Ελλάδα, χωρίς όμως να δεσμεύονται με «κλειδώματα» σε προθεσμιακές καταθέσεις για μεγάλες περιόδους, για λόγους ασφάλειας.

Τον Ιανουάριο, πριν κορυφωθεί η ένταση της σεναριολογίας για χρεοκοπία, καταγράφηκε μείωση των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες κατά 3 δις. ευρώ, σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, ενώ και τον Φεβρουάριο οι εκροές συνεχίσθηκαν με αρκετή ένταση. Για τη συγκράτηση των καταθετών, οι τράπεζες ήδη ανεβάζουν αρκετά τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων, που τον Ιανουάριο ενισχύθηκαν, σύμφωνα με χθεσινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, κατά 7 μονάδες βάσης, φθάνοντας το 3,74%.

Προς το παρόν, πάντως, αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι καταθέτες είναι ότι, ανεξάρτητα από τη φιλολογία στην Γερμανία περί άμεσης και αναγκαίας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, αυτό είναι τεχνικά αδύνατο να γίνει, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρθρώνει δυνατά και καθαρά το δικό της, αξεπέραστο για τις πολιτικές ηγεσίες της ευρωζώνης, «βέτο».

Ως γνωστόν, η ΕΚΤ έχει αποκτήσει, μέσω του προγράμματος στήριξης των ομολόγων των ασθενών, περιφερειακών οικονομιών της ευρωζώνης, ομόλογα της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας με κόστος κτήσεων 77 δις. ευρώ –η ονομαστική αξία αυτού του χρέους, που αποκτήθηκε σε «χτυπημένες» τιμές αγοράς, είναι πολύ υψηλότερη. Οι μισές από αυτές τις τοποθετήσεις σε ομόλογα υψηλού ρίσκου αφορούν τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου.

Αυτό που καθιστά αδιανόητη μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με τα σημερινά δεδομένα είναι ότι η ΕΚΤ θα είναι εκτεθειμένη, όπως και κάθε άλλος πιστωτής της Ελλάδας, στο «κούρεμα» της αξίας των ομολόγων που κατέχει. Πρέπει να τονισθεί, ότι σε αντίθεση με το ΔΝΤ και τα κράτη της ευρωζώνης που έχουν δανείσει την Ελλάδα, η ΕΚΤ δεν καλύπτεται από καθεστώς «προτιμώμενου πιστωτή» (preferred creditor), το οποίο θα την «θωράκιζε» από τον κίνδυνο ενός «κουρέματος». Έτσι, θα είναι υποχρεωμένη να υποστεί τις ίδιες ζημιές από ένα «κούρεμα» της αξίας των ελληνικών ομολόγων, που θα υποστούν και όλοι οι άλλοι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων –τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, φυσικά πρόσωπα κ.α.

Με αυτά τα δεδομένα, η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι σήμερα τεχνικά αδύνατη, όσο και αν η Γερμανική ηγεσία εκπέμπει το μήνυμα ότι θα ήταν πολιτικά επιθυμητή. Το τελευταίο «ταμπού» που δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να «σπάσει» είναι ότι η κεντρική τράπεζα της ευρωζώνης είναι ανεπίτρεπτο να εγγράψει έστω και ένα ευρώ κεφαλαιακής ζημίας από ομόλογα κράτους μέλους της ευρωζώνης, αφού αυτό θα κλόνιζε ανεπανόρθωτα τα θεμέλια της νομισματικής ένωσης: αν η κεντρική τράπεζα χάσει κεφάλαια από τα ομόλογα μιας χώρας μέλους που έχει στο χαρτοφυλάκιό της, αυτό θα ισοδυναμούσε με ευθεία χρηματοδότηση κρατικού χρέους από την ΕΚΤ, η οποία απαγορεύεται «δια ροπάλου» από το πλαίσιο των βασικών κανόνων της ευρωζώνης.

Μέσα από αυτές τις βασικές παραδοχές, μπορεί ένας καταθέτης να υπολογίσει πότε ακριβώς θα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, που πράγματι φαίνεται σήμερα αναπόφευκτη: όταν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης «ανάψουν πράσινο» για να «ξεφορτωθεί» η ΕΚΤ τα ελληνικά ομόλογα από το χαρτοφυλάκιό της, θα είναι πλέον θέμα πολιτικής απόφασης των ηγετών της Ε.Ε. αν, πότε και με ποιους όρους θα προχωρήσει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους –το μνημόνιο αποκλείει αυτόνομες αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης για το θέμα, με απειλή κατάσχεσης δημόσιας περιουσίας σε περίπτωση κήρυξης στάσης πληρωμών.

Στην πραγματικότητα, λοιπόν, αν στις 25 Μαρτίου εγκριθεί από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Οικονομικής Σταθερότητας (EFSF), ώστε να μπορεί να προσφέρει στην Ελλάδα ένα δάνειο, με το οποίο η κυβέρνηση θα αγοράσει από την ΕΚΤ τα ελληνικά ομόλογα που κατέχει, θα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για να καταστεί τεχνικά δυνατή η αναδιάρθρωση του χρέους (ελεγχόμενη χρεοκοπία). Από την ημέρα, λοιπόν, που η ΕΚΤ θα έχει μεταπωλήσει στην ελληνική κυβέρνηση τα ομόλογά της, θα πρέπει και οι καταθέτες να αρχίσουν να υπολογίζουν τον παράγοντα «ελεγχόμενη χρεοκοπία» στη διαχείριση των αποταμιεύσεών τους. Μέχρι εκείνη τη στιγμή θα είναι απολύτως ασφαλείς.