Στην άκρη του γκρεμού βρίσκεται η χώρα έπειτα από έναν χρόνο σκληρότατης λιτότητας που πλήρωσαν κυρίως οι μη έχοντες. Από το 2010 θεσπίστηκαν μέτρα 39 δισ. ευρώ, που μείωσαν το έλλειμμα κατά 15 δισ. ευρώ περίπου. Απέδωσαν μόνο τα εύκολα στην... εφαρμογή τους και πλέον επώδυνα: οι περικοπές σε μισθούς, σε συντάξεις, σε επενδύσεις. Λίγα έφεραν οι διαφορικές αυξήσεις έμμεσων φόρων που έπληξαν την αγορά, τη στιγμή που η σπατάλη, η διαφθορά και η εισφοροδιαφυγή μένουν σχεδόν ανέγγιχτες, ενώ δεκάδες πρωτοβουλίες για τη διαφάνεια, την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη παραμένουν επί μήνες στο συρτάρι.
Στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής δεν ψηφίστηκαν καν οι διατάξεις που θα «έπιαναν» τους έχοντες. Δεν υπάρχει εικόνα για το δούναι και λαβείν του Δημοσίου, για τους υπαλλήλους που πληρώνει, και έχουν μείνει μήνες πίσω οι μεταρρυθμίσεις σε ΔΕΚΟ και αποκρατικοποιήσεις.
Διάχυτη η απαισιοδοξία
Πληθαίνουν οι φωνές, εντός και εκτός της κυβέρνησης, όσων ζητούν επίμονα να αλλάξει «συνταγή». Στο νέο μνημόνιο, που τώρα φτιάχνεται, να ληφθούν τα σωστά μέτρα και αυτά να εφαρμοσθούν. Ωστόσο, η απαισιοδοξία είναι διάχυτη πλέον, καθώς τα σύννεφα μαζεύονται πάνω από την ελληνική οικονομία και πολλοί φοβούνται ότι σε λίγες ημέρες οι πολίτες θα κληθούν να πληρώσουν, ξανά, την αδυναμία νοικοκυρέματος του κράτους.
Τα λεφτά που ζητούν η τρόικα και οι αγορές είναι πολλά: 26 δισ. ευρώ εισπρακτικά μέτρα, εκ των οποίων τουλάχιστο 6 δισ. ευρώ φέτος. Προστίθενται και 50 δισ. ευρώ αποκρατικοποιήσεων για τη μείωση του χρέους, εκ των οποίων τα 15 δισ. ευρώ έως το 2012.
Οσοι μετέχουν στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα περιγράφουν ένα κλίμα «επιβολής» μέτρων προς την ελληνική πλευρά, χειρότερο από αυτό που επικρατούσε το Μάιο του 2010. Τότε η κυβέρνηση δέχθηκε, σχεδόν αμαχητί, ένα μνημόνιο για το οποίο εκ των υστέρων έγινε αποδεκτό ότι σε πολλά του σημεία περιείχε συνταγές λανθασμένες για τα ελληνικά δεδομένα. Ως κλασικό παράδειγμα φέρεται η αύξηση έμμεσων φόρων εν μέσω κρίσης.
ΤΑ 5 «ΣΩΤΗΡΙΑ» ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΥΛΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ
Υπάρχουν όμως και τα μέτρα «ορόσημο», αυτά που θα άλλαζαν τον ρου της οικονομικής κατάστασης της χώρας και θα την έσωζαν από την δεινή κατάσταση στην οποία σήμερα βρίσκεται. Παρά τα όποια προσκόμματα που προκάλεσε η μεγάλη ύφεση, οι «κακοί» κερδοσκόποι, αλλά και ο μεγάλος αντικειμενικά όγκος των μεταρρυθμίσεων που έπρεπε να γίνουν, είναι εκ του αποτελέσματος σαφές ότι πολλά έμειναν στο ράφι:
1. Ελεγχος δαπανών και κρατικά «φέσια»
Το αποτέλεσμα, είναι το 2011, έπειτα από όλα αυτά τα μέτρα, να έχουμε το πρώτο τετράμηνο έλλειμμα 11 δισ. ευρώ το οποίο διπλασιάστηκε σε έναν μήνα, ενώ δεν πρέπει να ξεπεράσει τα 17 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους. Στο ποσό αυτό προστίθενται και 6 δισ. ευρώ ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους, δηλαδή «φεσιών» που πρέπει να εξοφλήσει άμεσα.
Το πρόβλημα είναι ότι συνεχίζει να μην υπάρχει έλεγχος. Τα υπουργεία δεν γνωρίζουν τι δαπάνες ή υποχρεώσεις αναλαμβάνουν οι φορείς τους. Μόνο εργαλείο είναι η Διαύγεια, αλλά και εκεί τα στοιχεία είναι μη επεξεργάσιμα και πολλά δεν... ανεβαίνουν. Το υπουργείο Οικονομικών με τη σειρά του πρόσφατα κατάφερε με... εκβιασμό τη στάση πληρωμών να πείσει όλα τα υπουργεία να στέλνουν στοιχεία για τους φορείς τους. Ετσι ανακάλυψε και την «τρύπα» των 6 δισ. ευρώ.
Πληροφοριακό σύστημα που να δείχνει σε πραγματικό χρόνο ποιος υπογράφει τι σύμβαση, προμήθεια, απόφαση πληρωμής στο Δημόσιο, στενό και ευρύ, δεν υπάρχει, αν και θα έπρεπε. Ενα πρόγραμμα του Γενικού Λογιστηρίου (ΕΥΔΗΜΟΣ) βρίσκεται ενάμιση χρόνο στο συρτάρι, το «αντίπαλό» του (ΟΠΣ) πήρε και πάλι παράταση και η κυβέρνηση δεσμεύεται ότι θα καλύψει τη γενική κυβέρνηση το καλοκαίρι. Νοσοκομεία, ταμεία, οι ΔΕΚΟ και κάθε άλλης λογής φορείς προκηρύσσουν τα δικά τους συστήματα που θα λειτουργήσουν το 2013.
Εν τω μεταξύ, οι δαπάνες συσσωρεύονται και οι επιτελείς της τρόικας επιχειρούν να αναζητήσουν κωδικό προς κωδικό μαζί με τα στελέχη της κυβέρνησης πού πάνε τα 125 δισ. ευρώ. Πρόκειται για το συνολικό ποσό που δαπάνησε το ελληνικό Δημόσιο το 2009.
2. Πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων
Το προηγούμενο καλοκαίρι εξαγγέλθηκε ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Από πιο πριν ο ΙΟΒΕ και άλλοι φορείς έκρουαν τον κώδωνα για την ανάγκη αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας. Εφτασε Μάιος του 2011 για να ανακοινωθούν απλά οι σύμβουλοι αποκρατικοποίησης κάποιων από τις ΔΕΚΟ. Στα ακίνητα, τώρα ξεκινά η καταγραφή τους και η αποτίμησή τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι έπειτα από τόσους μήνες συζητήσεων, ανακοινώσεων και αντεγκλήσεων δεν έχει ανακοινωθεί ούτε το δ.σ. της εταιρείας Ελληνικόν Α.Ε., της εταιρείας που θα αναλάβει την αξιοποίηση του μεγαλύτερου ελληνικού ακινήτου.
Η ελληνική κυβέρνηση, αντιμέτωπη με την ανοικτή απειλή να μην δοθεί η δόση του Ιουνίου, βρίσκεται έπειτα από πολύμηνη απραξία σε τεράστια πίεση από την τρόικα να πάρει άρον άρον αποφάσεις. Κάποιοι πέρα από την τρόικα «βλέπουν» πίσω από τις πιέσεις και «μνηστήρες» που μυρίζονται μια πολύ μεγάλη ευκαιρία αξίας 50 δισ. ευρώ: όποιος έχει ανάγκη πουλά φθηνά. Δηλαδή μπορεί να πουλήσει στα 50 δισ. ευρώ περιουσία ή φυσικούς πόρους πολλαπλάσιας αξίας που θα έφεραν στο μέλλον διαρκή έσοδα...
3. ΔΕΚΟ και φορείς του Δημοσίου
Από το 2010 περιμέναμε τις ομάδες που θα ανακοίνωναν τις συγχωνεύσεις και τα «λουκέτα» στους φορείς που περισσεύουν. Τελικά πολύ λίγα έγιναν, με αποτέλεσμα τα ελλείμματα να είναι εδώ.
Η απόφαση του Δεκεμβρίου να ενταχθούν στο υπουργείο Οικονομικών περίπου 50 επιπλέον ΔΕΚΟ έχει μείνει στα.. χαρτιά. Μόνο ο ΟΠΑΠ προχώρησε σε κάποιες μείωσεις μισθών που τότε ζητήθηκαν από τις εισηγμένες ΔΕΚΟ. Τα επιχειρησιακά σχέδια αναμένονται, τη στιγμή που ο στόχος που έχει τεθεί είναι πολύ φιλόδοξος: εξοικονόμηση 800 εκατ. ευρώ.
Η ενημέρωση για τα οικονομικά τους στοιχεία (για τους 54, που από παλαιά επέβλεπε το υπουργείο Οικονομικών) έχει μείνει στο 9μηνο του 2010, και τακτικά στοιχεία ανακοινώνονται μόνο για 16 εξ αυτών. Επειτα από όλα αυτά, έρχεται στο τραπέζι το σχέδιο απολύσεων.
4. Ενιαίο μισθολόγιο δημοσίων υπαλλήλων
Η ενιαία Αρχή Πληρωμής που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2010 έπρεπε να πληρώνει από την αρχή του χρόνου όλους τους εργαζόμενους και έως την άνοιξη να είχε καλύψει και το «ευρύ» Δημόσιο.
Θα έβλεπε ποιοι λαμβάνουν τι. Αν έχουν τα προσόντα, αν δεν υπάρχει άλλη «ροή» πληρωμών. Δεν έχει καταφέρει παρά να καλύψει το 59% των εργαζομένων σε υπουργεία (το ευρύ Δημόσιο εγκαταλείφθηκε) και μόνο το... 0% του υπουργείου Εσωτερικών που είναι υπεύθυνο του έργου.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν καταγγελίες για προσλήψεις που πληρώνονται ως συμβάσεις ή ως επενδυτικές δαπάνες. Την ίδια στιγμή ετοιμάζεται το νέο -για κάποιους πολύ σκληρό- μισθολόγιο με στοιχεία ημιτελή....
5. Οι «καλές» μεταρρυθμίσεις
Οι αλλαγές που υποτίθεται ότι θα τόνωναν την ανάπτυξη, μένουν όνειρο, με ναυαρχίδα τα κλειστά επαγγέλματα. Ακόμη δεν ξέρουμε ποια θα ανοίξουν.
Η μάχη κατά της ακρίβειας με την ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού δεν έχει ξεκινήσει (τώρα ψηφίστηκε ο νόμος), με συνέπεια οι τιμές και ο πληθωρισμός να παραμένουν σε δυσθεώρητα ύψη, οι συναλλαγές εντός των ομίλων ερευνώνται επί έναν χρόνο, και στα χαρτιά μένει έναν χρόνο μετά η απλοποίηση της αδειοδότησης των εταιρειών. Τώρα, φημολογείται ότι η τρόικα ζητά και νέα περικοπή των δημόσιων επενδύσεων για να καλυφθούν οι δημοσιονομικές τρύπες.