Στην περίπτωση του επερχόμενου ελληνικού χρεοστασί… συγνώμη λάθος, αναδιάρθρωσης, όλοι προσπαθούν να δουν τι θα αφορά ο μύθος πριν ακόμα γίνει πραγματικότητα. Έχουμε δύο τρόπους να δούμε αυτό το σκυλοκαβγά που μαίνεται στα εξώφυλλα και τα πρωτοσέλιδα. Είτε ως πολιτικές τοποθετήσεις κενές νοήματος, είτε ως προσπάθειες φλυαρούντων και έτοιμων για διαρροές πολιτικών και οικονομικών αξιωματούχων προκειμένου να επιρρίψουν την κύρια ευθύνη σε όποιον βρίσκεται σε λιγότερο ευνοϊκή θέση.Το πιο εύγλωττο σχόλιο για την ηγεσία της Ευρωζώνης ήρθε τις περασμένες εβδομάδες με τη μορφή μιας νέας, προσεκτικής προσπάθειας της κυβέρνησης της Πολωνίας να θολώσει τα νερά σχετικά με το χρονοδιάγραμμα προσχώρησής της στην Ευρωζώνη. Ίσως η Πολωνία να έχει μια απροσδόκητη οικογενειακή υποχρέωση, ένα έκτακτο ιατρικό ραντεβού και δεν μπορεί προς το παρόν να εγκαταλείψει το ζλότι. Ναι, βέβαια, καταλαβαίνουμε, θα προσχωρήσετε στο ευρώ το 2012; Όχι; Να ξαναμιλήσουμε αργότερα;
Πριν ένα μήνα ελάχιστοι ακόμη πίστευαν ότι η Ευρωζώνη θα προχωρήσει σε μια λύση αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους στα πρότυπα της Ουρουγουάης, δηλαδή στην εθελοντική επιμήκυνση της διάρκειας ωρίμανσης των ελληνικών κρατικών ομολόγων – που, κατά γενική συναίνεση, δεν αποτελεί χρεοστάσιο. Μετά από 10 μέρες η θέση αυτή που τότε ήταν περιθωριακή συγκέντρωσε τη γενική συναίνεση μετά τη στήριξη των αξιωματούχων της Γερμανίας αλλά και της Ελλάδας. Κι όσο το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας παρέμενε ρητά αρνητικό στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, η κυρίαρχη υπόθεση ήταν ότι η συνδυασμένη ισχύς του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Γερμανίας στο τέλος θα επέβαλε την ελληνική αναδιάρθρωση.
Να όμως που ο συγκεκριμένος συνδυασμός ισχύος δεν υφίσταται πλέον, μετά τα πρόσφατα γεγονότα στη Νέα Υόρκη. Το γεγονός αυτό παρέχει μια βάση υποστήριξης προς τον Μεγάλο Άνθρωπο της θεωρίας της ιστορίας ή τον Υπερεκτιμημένο Γέροντα. Η αποχώρηση του Ντομινίκ Στρος Καν από τη σκηνή περιόρισε δραστικά τις πιθανότητες μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους από τα πάνω.
Ενώ όμως οι μεγάλοι τίτλοι και τα ψιλά γράμματα στις εφημερίδες αφορούν τα βάσανα του ελληνικού κράτους, η άμεση κρίση εντοπίζεται στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Υπάρχει μια σημαντική αύξηση των ρυθμών απόσυρσης των ελληνικών καταθέσεων. Τι παράξενο. Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι αυτό οφείλεται στην ύπαρξη καλά ενημερωμένων καταθετών στην Ελλάδα. Οι πλούσιοι Έλληνες της Αμερικής σκέφτονται πότε και πώς θα επιστρέψουν τα κεφάλαιά τους στη χώρα.
Αν ήμουν μέλος του συμβουλίου της ΕΚΤ, ίσως αναρωτιόμουν αν τα ελληνικά τραπεζικά ιδρύματα με τις καλές τους διασυνδέσεις τραβούν τις καταθέσεις τους εκτός χώρας, είτε για λόγους προφύλαξης είτε κερδοσκοπικούς, και αφήνουν τις τοπικές τράπεζες να αναπληρώσουν τη χαμένη ρευστότητα δίνοντας περισσότερα ελληνικά ομόλογα για αναχρηματοδότηση στην ΕΚΤ.
Στους διαδρόμους της Φραγκφούρτης και των Βρυξελλών κάθε σοβαρός δημοσιογράφος ακούει ψιθύρους ότι σε περίπτωση ακόμα και μιας εθελοντικής αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης θα υποβαθμίσουν την Ελλάδα στη βαθμίδα της χρεοκοπίας. Μέχρι η πλειοψηφία των ομολογιούχων να αποδεχτεί την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των ελληνικών ομολόγων η ΕΚΤ δεν θα μπορεί να δέχεται ελληνικά ομόλογα για αναχρηματοδότηση και αυτό θα οδηγήσει στο πάγωμα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Στην περίπτωση της Ουρουγουάης η αξιολόγηση της χρεοκοπίας είχε διατηρηθεί μόνο για 15 μέρες, καθώς τα εμπλεκόμενα μέρη είχαν διαπραγματευτεί από τα πριν τη συμφωνία. Η ελληνική αναδιάρθρωση θα μπορούσε όμως να κρατήσει μήνες στερώντας τις ελληνικές τράπεζες από ρευστότητα. Μια τέτοια καταστροφή θα μπορούσε να απλωθεί και σε άλλες υπερχρεωμένες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας και σταδιακά να ρίξει όλον το κόσμο σε νέα μεγάλη ύφεση. Με την εξαίρεση βέβαια του ότι η ΕΚΤ δεν ελέγχεται από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης και μπορεί κάλλιστα να παραμερίσει κάθε περιορισμό και να δέχεται κανονικά τα ελληνικά ομόλογα ανεξαρτήτως βαθμολογίας τους - όπως και θα κάνει.
Υπάρχουν διάφοροι που έχουν συμφέροντα να διαδίδουν αυτές τις φήμες. Ο τραπεζίτης της Γαλλίας που έχει ελληνικά ομόλογα θέλει να ανταλλάξει τα κομμάτια ομολόγων που λήγουν μέσα στην επόμενη 2ετία με ένα μέρος της ρευστότητας του ευρωπαϊκού πακέτου των 110 δισεκατομμυρίων ευρώ που υποστηρίζεται από τους ψηφοφόρους και μόνον μετά τα 2 έτη θα αποδεχτεί μια εθελοντική αναδιάρθρωση. Αντίθετα η γερμανική κυβέρνηση που πρέπει να λάβει υπόψη της τις αντιδράσεις των φορολογουμένων της, θέλει οι ιδιώτες επενδυτές να αποδεχτούν την επιμήκυνση της διάρκειας των ομολόγων εδώ και τώρα.
Από τη στιγμή που η Ελλάδα χρειάζεται περαιτέρω χρηματοδότηση, η ίδια γερμανική κυβέρνηση μπορεί να αποδεχτεί απρόθυμα άλλο ένα πακέτο 40 ως 60 δις ευρώ που θα προέρχεται από το νέο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ο οποίος θα έχει καθεστώς προτιμώμενου πιστωτή. Έτσι οι φορολογούμενοι ψηφοφόροι θα ξεγελαστούν με νέες υποσχέσεις άδειες περιεχομένου επιπλέον των παλιών.
Μέχρι στιγμής μόνο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα έχουν καθεστώς προτιμώμενου πιστωτή. Το όλο πράγμα είναι στην πραγματικότητα μπλόφα. Δεν υπάρχει καμιά νομική βάση γιατί να πληρώνονται οι απαιτήσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας πριν οποιουδήποτε άλλου πιστωτή. Κι αν δεν πληρωθούν δηλαδή τι θα κάνουν, θα καταλάβουν μια χώρα με δικαστικούς κλητήρες; Ωστόσο ακούγεται καλό και καθώς οι αναδυόμενες αγορές ήταν απλά λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, μέχρι τώρα συνήθως απέδιδε.
Αν όμως υπάρξει ένας νέος ευρωπαϊκός μηχανισμός που θα έχει το ίδιο στάτους με το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, και θα είναι πάνω από τις άλλες τράπεζες και όλα τα ιδιωτικά ιδρύματα, θα εξασθενίσει η θέση των αξιώσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ. Οι Κινέζοι και οι άλλες νέες αναδυόμενες υπερδυνάμεις το γνωρίζουν αυτό και δεν το θέλουν καθόλου.
Παρά την αναποφασιστικότητα των κρατών του ευρώ μπορούμε να βάλουμε ένα στοίχημα ότι σε ένα μήνα από σήμερα θα έχουν συμφωνήσει στην ελληνική αναδιάρθρωση. Αν γίνει κάτι τέτοιο, τα ομόλογα των ελληνικών τραπεζών θα πάνε πολύ καλά. Αλλά πρόκειται για στοίχημα, όχι για βεβαιότητα.