H χρηματιστηριακή αξία της άλλοτε κραταιάς Marfin Popular Bank, που ενοποιεί και την Marfin Egnatia Bank, υποχώρησε χθες κάτω και από το 1 δισ. ευρώ, τη στιγμή που η τράπεζα δήλωνε στις 31/12/2010 υπερτριπλάσια ενοποιημένα ίδια κεφάλαια ύψους 3,536 δισ. ευρώ! Αυτή την περίοδο αποκτά μεγάλο ενδιαφέρον μια επανεξέταση του θέματος της ποιότητας του ενεργητικού της τράπεζας, σε συνάρτηση με ένα εσχάτως ξεχασμένο θέμα, που άλλοτε προκαλούσε μεγάλες συζητήσεις: τα περιβόητα μετοχοδάνεια προς ενίσχυση της «ομογάλακτης» Marfin Investment Group (και όχι μόνο).Η πρωτοφανής απαξίωση της μετοχής της δεύτερης μεγαλύτερης κυπριακής τράπεζας, που θεωρητικά είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένη, δηλώνοντας στα τέλη του 2010 δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 11,6%, δημιουργεί πολλά ερωτηματικά στην αγορά, παρότι σε ένα βαθμό θεωρείται φυσιολογική, λόγω του γενικότερου βαρύτατου κλίματος για τις τραπεζικές μετοχές. Η απαξίωση της MPB συμπίπτει με την αντίστοιχη πορεία της MIG, η αξία της οποίας έχει πέσει πλέον κάτω και από τα 470 εκατ. ευρώ και έχει άμεση συσχέτιση με τα οικονομικά μεγέθη της MPB, η οποία «κουβαλάει» στο χαρτοφυλάκιό της μεγάλης αξίας μετοχοδάνεια, που έχουν συναφθεί με εγγύηση μετοχές της MIG.
Για την έκθεση της MPB σε μετοχοδάνεια σχετιζόμενα με τις δραστηριότητες του ευρύτερου συγκροτήματος εταιρειών που διοικεί ο κ. Α. Βγενόπουλος περισσότερα έχει αποκαλύψει η έρευνα των βουλευτών που εντρύφησαν στην υπόθεση του Βατοπεδίου, παρά οι οικονομικές καταστάσεις της τράπεζας.
Σύμφωνα με επιστολή που είχε απευθύνει στα τέλη του 2010 ο πρόεδρος της Προανακριτικής Επιτροπής της Βουλής για το Βατοπέδι, Δ. Τσιρώνης, προς τους προέδρους του Αρείου Πάγου και της Αρχής για την Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, ζητώντας τους να διερευνήσουν περαιτέρω το θέμα (άραγε, τι απέγινε εκείνη η έρευνα;), η MPB, που ενοποιεί στον ισολογισμό της και την Marfin Egnatia Bank, έχει χορηγήσει «δάνεια ύψους €1,3 δις σε φίλια φυσικά και νομικά πρόσωπα για αγορές μετοχών, εκ των οποίων €0,8 δις για να συμμετάσχουν στην πολυδιαφημισμένη αύξηση κεφαλαίου ύψους €5,2 δις της MIG τον Ιούλιο του 2007».
Επίσης, «δάνεια ύψους €1,8 δις δόθηκαν σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις με τη MIG για τη στήριξη των μετοχών εταιρειών του Ομίλου MIG ή εταιρειών των μετόχων της MIG», ενώ «δάνειο ύψους €0,4 δις δόθηκε στην Dubai Investment Group, βασικό μέτοχο των εταιρειών MIG, του οποίου η είσοδος στη MIG τον Μάϊο του 2006 διαφημίστηκε ως η μεγάλη αραβική επένδυση». Επιπλέον, «αντίστοιχα δάνεια έχει δώσει και ο Κυπριακός Όμιλος Marfin Popular Bank (μητρική εταιρεία της Marfin Egnatia Bank)».
Καταθέτοντας στην ίδια Επιτροπή της Βουλής, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Προβόπουλος, είχε επισημάνει τους κινδύνους που απέρρεαν για την Marfin Egnatia Bank από την έκθεσή της σε αυτά τα μετοχοδάνεια, τονίζοντας ότι η ΤτΕ είχε υποχρεώσει την τράπεζα να ενισχύσει τα κεφάλαιά της, για να ανταποκριθεί σε αυτούς τους κινδύνους.
Σήμερα, ένα χρόνο πριν λήξουν τα περισσότερα από τα δάνεια που είχε χορηγήσει η Marfin Egnatia Bank για τη συμμετοχή στην αύξηση κεφαλαίου-μαμούθ της MIG το 2007, τα οποία «αναπαύονται» στον ισολογισμό της Marfin Popular, επί τη βάσει νεότερων πληροφοριών για αυτά τα δάνεια και τις συμβάσεις που τα συνόδευουν, καταλήγουμε σε μάλλον ανησυχητικά συμπεράσματα για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Marfin Popular Bank:
- Τα δάνεια αυτά εμφανίζονται, ορθώς τυπικά, ως κανονικά εξυπηρετούμενα, παρότι η διολίσθηση της μετοχής της MIG στα 0,61 ευρώ έχει «εξαϋλώσει» την αξία του collateral. Λέμε ότι η πρακτική αυτή είναι τυπικά ορθή, δεδομένου ότι πρόκειται για δάνεια πενταετούς διάρκειας, το κεφάλαιο των οποίων αποπληρώνεται στη λήξη, δηλαδή το καλοκαίρι του 2012. Μέχρι τότε, οι μέτοχοι-δανειολήπτες απλώς καταβάλλουν τόκους σε τακτά διαστήματα. Στο βαθμό που οι τόκοι πληρώνονται, τα δάνεια ορθώς εμφανίζονται ως εξυπηρετούμενα, ασχέτως της απαξίωσης των καλυμμάτων δανεισμού. Θεωρητικά, άλλωστε, η ελπίδα ότι η αξία της μετοχής της MIG θα δεκαπλασιασθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2012, παραμένει «ζωντανή». Πάντως, ένα βασικό ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι σε ποιο βαθμό έχουν καλυφθεί αυτά τα δάνεια από προβλέψεις, έναντι του κινδύνου απωλειών. Η ΤτΕ είχε υποχρεώσει μεν την Marfin Egnatia να συγκεντρώσει κάποια νέα κεφάλαια, αλλά αυτό είχε γίνει αρκετά νωρίτερα, πριν φθάσει η μετοχή της MIG στα σημερινά επίπεδα απαξίωσης και παραμένει άγνωστο αν σήμερα οι κίνδυνοι είναι επαρκώς καλυμμένοι.
Ένα άλλο, συναφές ερώτημα, που προβάλλει αμέσως μόλις μελετήσει κανείς τα κείμενα των συμβάσεων μετοχοδανείων του 2007 για την αύξηση κεφαλαίου της MIG είναι γιατί η τράπεζα δεν έχει μέχρι σήμερα αξιοποιήσει τους συμβατικούς όρους, που της επιτρέπουν να προβεί σε margin call, εάν η μετοχή της MIG υποχωρήσει κάτω από προκαθορισμένα όρια, σε σχέση με το ύψος του κάθε δανείου. Η τράπεζα έχει το δικαίωμα να ζητήσει πρόσθετες καλύψεις από τους επενδυτές, αν η αξία των μετοχών υποχωρήσει κάτω από συγκεκριμένα ποσοστά του δανείου, με τελευταίο όριο το 150% του ύψους του.
Βάσει των συμβατικών όρων και των καθιερωμένων κανόνων, που επιβάλλουν στις τράπεζες να προστατεύουν τους ισολογισμούς τους, αλλά και τους πελάτες τους, η τράπεζα όφειλε προ πολλού να έχει ζητήσει πρόσθετες καλύψεις και, αν δεν τις ελάμβανε, να προχωρήσει σε ρευστοποίηση των μετοχών, ώστε να καλυφθεί η αξία του δανείου και να μη ζημιωθεί η ίδια ή ο δανειολήπτης-μέτοχος. Περιέργως, όμως, όλα αυτά τα όρια ξεπεράσθηκαν πτωτικά, όσο υποχωρούσε δραματικά η μετοχή της MIG, χωρίς η τράπεζα (σε περιπτώσεις που είναι γνωστές στο “S10”) να λάβει πρόσθετες εξασφαλίσεις, ή να ρευστοποιήσει τις μετοχές. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα όρια μεταξύ της αμιγώς τραπεζικής λειτουργίας και της λειτουργίας που πρώτο στόχο έχει την υποστήριξη της χρηματιστηριακής αξίας ενός «ομογάλακτου» επιχειρηματικού ομίλου «θολώνουν» επικίνδυνα, λένε όσοι γνωρίζουν τους χειρισμούς που έγιναν.
Σε κάθε περίπτωση, οι μικρομέτοχοι της Marfin Popular ελάχιστα γνωρίζουν σήμερα για την τύχη των διαφόρων μετοχοδανείων που συνδέονται με τις ευρύτερες δραστηριότητες των εταιρειών του συγκροτήματος MIG-MPB. Ο «λογαριασμός» των πιθανών ζημιών παραμένει «σκοτεινός», ενώ δεν έχει απαντηθεί το βασικό ερώτημα, γιατί τα μετοχοδάνεια από την αύξηση κεφαλαίου της MIG παραμένουν ως τώρα στον ισολογισμό της MPB, παρά τη μεγάλη μείωση της αξίας του collateral, πολύ χαμηλότερα από το ύψος των δανείων. Ποιες ήταν, άραγε, οι πρόσθετες εξασφαλίσεις που πήρε η τράπεζα για την κάλυψη του κινδύνου αυτών των δανείων; Γιατί σε περιπτώσεις όπου δεν έλαβε τέτοιες εξασφαλίσεις δεν προχώρησε στην προληπτική ρευστοποίηση των μετοχών, κλείνοντας τους λογαριασμούς των δανείων;
Αυτό το «σκοτεινό» τοπίο για τα μετοχοδάνεια του 2007 (και όχι μόνο γι’ αυτά) δεν επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για την ποιότητα του ενεργητικού της MPB και για τους κινδύνους να χρειασθεί σημαντικές πρόσθετες «ενέσεις» κεφαλαίων στο μέλλον. Και είναι πιθανότατα ένα μέρος των ανησυχιών, που δικαιολογούν την πρωτοφανή απαξίωση της μετοχής της κυπριακής τράπεζας...