Η Ευρωζώνη έχει παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο. Η κρίση δημόσιου χρέους επιδεινώνεται, οδηγώντας σε περιορισμό της εμπιστοσύνης προς το τραπεζικό σύστημα, εξέλιξη που με τη σειρά της αυξάνει την πιθανότητα τα κράτη να υποχρεωθούν να αναλάβουν κι άλλες ζημιές των τραπεζών. Αυτό, σε περίπτωση που συμβεί, θα επιφέρει περαιτέρω πλήγματα στο αξιόχρεο των κρατών, που με τη σειρά τους θα υπονομεύσουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη στις τράπεζες.Οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν αποδειχτεί ανίκανοι να σπάσουν αυτό τον φαύλο κύκλο, κατά τρόπο που καθιστά όλο και πιο πιθανό η ευρωπαϊκή κρίση να μετατραπεί σε παγκόσμια κρίσης. Ίσως είναι πια καιρός να παρέμβουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι 20 πλουσιότερες χώρες του κόσμου.
ΔΝΤ και G20 πρέπει να ζητήσουν αμέσως από την Ευρώπη να προχωρήσει σε συνεπή λογιστική απεικόνιση και σε εποπτεία της έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών στο δημόσιο χρέος των κρατών της Ευρωζώνης. Ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή έγινε από το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων που έθεσε υπό αμφισβήτηση την επάρκεια των προβλέψεων που σχημάτιζαν οι τράπεζες της Ευρωζώνης για τις ζημιές τους από τα κρατικά ομόλογα. Το πρόβλημα που το Συμβούλιο ανέδειξε ήταν η ανεπάρκεια των αποθεματικών των τραπεζών και είναι αυτό ακριβώς που εμποδίζει τους σχεδιαστές πολιτικής να προχωρήσουν σε αποφασιστικά μέτρα περιορισμού του χρέους για τις πιεσμένες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας.
Η Ευρώπη έχει ήδη στη διάθεσή της ένα μοντέλο που μπορεί να ακολουθήσει προκειμένου να διασφαλίσει τη συνεπή λογιστική αποτύπωση της έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών σε προβληματικούς τίτλους και το σχηματισμό επαρκών αποθεματικών: το μοντέλο μιας επιτροπής που είχε δημιουργηθεί στην Αμερική το 1979 με αρμοδιότητες να ζητά από τις τράπεζες να προσδιορίζουν συγκεκριμένα αποθεματικά για τα στοιχεία ενεργητικού τους που είχαν απαξιωθεί εξαιτίας των πιστωτικών κινδύνων. Το έργο της επιτροπής αυτής αποδείχτηκε άκρως σημαντικό κατά την προετοιμασία των ομολόγων Μπράντι που οδήγησαν στην επίλυση της κρίσης χρέους της Λατινικής Αμερικής.
Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή μπορεί να οργανώσει μια ανάλογη εποπτική επιτροπή. Αλλά είναι σημαντικό να υπάρχει κάποιος που, όπως και στην περίπτωση της Αμερικής, θα έχει τον τελικό λόγο σχετικά με τον προσδιορισμό των αποθεματικών. Και που δεν μπορεί να είναι σε καμιά περίπτωση οι εθνικές εποπτικές αρχές οι οποίες βρίσκονται πάρα πολύ κοντά στα ιδρύματα που εποπτεύουν, αλλά η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή. Σε αυτό πρέπει να επιμείνει η διεθνής κοινότητα.
Δεύτερον, πρέπει να χρησιμοποιηθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προκειμένου να διοχετευθούν ευθέως κεφάλαια στις τράπεζες που δεν μπορούν να σχηματίσουν τα απαραίτητα αποθεματικά, όπως πρότεινε η Κριστίν Λαγκάρντ στο Τζάκσον Χολ. Αλλά το πρόβλημα που δεν επισήμανε η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ είναι πως ο ευρωπαϊκός μηχανισμός δεν διαθέτει επαρκή κεφάλαια. Επομένως απαιτείται ένας μηχανισμός που θα χρηματοδοτηθεί από τους G20, με επικεφαλής τις χώρες της Ασίας, που διαθέτουν πληθώρα κεφαλαίων και με τα οποία μπορούν να αγοράσουν προνομιούχες μετοχές των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Οι ασιατικές αγορές μπορεί να θέλουν να το κάνουν: και η δική τους σταθερότητα εξαρτάται από τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας, της οποίας η Ευρώπη αποτελεί ένα κρίσιμο κομμάτι. Συν τοις άλλοις, αν η Ευρώπη καταφέρει με τη βοήθειά τους να ξεπεράσει τη σημερινή της οριακή κατάσταση και να επιβιώσει της κρίσης, οι προνομιούχες μετοχές τους θα αποδειχτούν μια άκρως επικερδής επένδυση. Επιπλέον οι G20 θα πρέπει να επεκτείνουν το δίκτυο ανταλλαγών μεταξύ των κεντρικών τραπεζών. Οι τράπεζες της Ευρωζώνης εξαρτώνται από την χρηματοδότησή τους σε δολάρια που δεν μπορεί να τους παρέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αλλά είναι επικίνδυνο να βασίζονται πλήρως για αυτήν στην αμερικανική FED στα μέσα μιας προεδρικής προεκλογικής εκστρατείας όπου η βοήθεια προς ξένα ιδρύματα μπορεί να πάρει πολιτικές διαστάσεις. Θα ήταν καλύτερο οι ευρωπαϊκές τράπεζες να μπορούν να συμπληρώνουν τη χρηματοδότησή τους σε δολάρια με ρευστότητα ανταλλαγής από τις ασιατικές κεντρικές τράπεζες που έχουν άπειρα δολάρια.
Τέλος η Ευρώπη χρειάζεται ένα πλαίσιο για τον περιορισμό του χρέους σύμφωνα με τα πρότυπα του σχεδίου Μπράντι. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ακολουθήσει τυφλά το σχέδιο Μπράντι, όπως έκανε με την πρόσφατη ελληνική συμφωνία. Η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να εκδώσει ομόλογα μηδενικού επιτοκίου σαν εγγύηση για τα νέα της ομόλογα όπως έκαναν οι χώρες της Λατινικής Αμερικής στα τέλη του 1980. Αλλά τα ομόλογα μηδενικού επιτοκίου που απαιτούν από τον εκδότη τους να κάνει μια τεράστια πληρωμή σε 30 χρόνια είναι πολύ ακριβά στο σημερινό περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων. Αντι γι’ αυτά, το ΔΝΤ θα πρέπει να παράσχει πιστωτικές εγγυήσεις για τα νέα ομόλογα δημιουργώντας ένα μηχανισμό που θα τα προσυπογράψει.
Θα αφήσει άραγε η Ευρωπαϊκή Ένωση το ΔΝΤ και τους G20 να εμπλακούν τόσο πολύ στα εσωτερικά της; Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ΔΝΤ έχει ήδη εμπλακεί ως συγχρηματοδότης των εγχειρημάτων διάσωσης της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας. Παρομοίως έχουν ήδη εμπλακεί οι ΗΠΑ, που παρέχουν δολαριακή ρευστότητα και οι χώρες της Ασίας ως αγοραστές των ευρωπαϊκών ομολόγων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διστάζει μπροστά σε μια επέκταση της ανάμειξής τους, αλλά όσο περισσότερο την αναβάλλει τόσο θα εξασθενούν οι αντιρρήσεις της. Αν η υπόλοιπη παγκόσμια κοινότητα δεν παρέμβει κατά τρόπο δυναμικό τώρα, η ευρωπαϊκή κρίση σε λίγο δεν θα περιορίζεται μόνο στην Ευρώπη.