Σκηνή από το µέλλον. Είναι άνοιξη του 2024. Πούτιν και Μεντβέντεφ ξυπνούν ένα πρωί µε φοβερό πονοκέφαλο. «Θυµάσαι ποιος από τους δυο µας είναι πρόεδρος σήµερα και ποιος πρωθυπουργός;» ρωτάει ο Πούτιν. «∆εν έχω ιδέα. Εσύ ποιος λες να πάει για µπίρες;» απαντάει ο Μεντβέντεφ. Το ανέκδοτο κυκλοφορεί στη Μόσχα από το 2008, όταν ο πρώην πράκτορας της KGB διόρισε πρόεδρο τον δελφίνο του. Οµως αφότου, προ ηµερών, ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι θα επανέλθει στην προεδρία το 2012 και ο Μεντβέντεφ ότι θα συνεχίσει ως πρω θυπουργός, ο κόσµος όλος γελάει µε ένα άλλο ανέκδοτο. Πώς µπορεί να επιστρέψει στην εξουσία κάποιος που δεν έφυγε ποτέ; Κάποιος που φίµωσε την αντιπολίτευση, καθυπόταξε τα ανεξάρτητα ΜΜΕ, έλεγξε τους δικαστές, επανακαθόρισε την κερδοφόρο αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, ανέδειξε µια νέα γενιά χρήσιµων και υπάκουων ολιγαρχών, οργάνωσε αριστοτεχνικά τη διαφθορά; Μαφία και παρακράτος διαφεντεύουν (και) στη νέα Ρωσία του Πούτιν, λένε οι επικριτές του σύγχρονου τσάρου. «Είδαµε ένα ξεδιάντροπο πολιτικό θέατρο του παραλόγου. Ο Πούτιν επιβεβαίωσε απλώς το γεγονός ότι ο Μεντβέντεφ τού κράτησε ζεστή την καρέκλα, επειδή ο ίδιος δεν µπορούσε από το Σύνταγµα να διεκδικήσει τρίτη κατά σειρά θητεία. Για να ευχαριστήσει τον Μεντβέντεφ, του πρότεινε την πρωθυπουργία, και όλα αυτά έγιναν δεκτά µε ενθουσιασµό και οµοφώνως από 10.000 συνέδρους, οπαδούς και µέλη του µοναδικού µεγάλου κόµµατος στη Ρωσία» λέει ο Νικολάι Πετρόφ, αναλυτής του Κέντρου Κάρνεγκι στη Μόσχα.
Για την αντιπολίτευση, η εκλογή του Πούτιν το 2012 θα είναι καταστροφή.
«Πρόκειται για µια δραµατική εξέλιξη. Ο Πούτιν αντιπροσωπεύει τη δι αφθορά, τη φτώχεια του λαού, την αστυνοµική και διοικητική αυθαιρεσία. Οι ροµαντικοί έχασαν τις τελευταίες ψευδαισθήσεις τους για µια φιλελευθεροποίηση. Η επιστροφή του Πούτιν στην εξουσία σηµαίνει ότι δεν θα γίνει καµιά µεταρρύθµιση» λέει ο Ιλια Ιάσιν, από το κίνηµα της αντιπολίτευσης Solidarnost.
Τυπικά, το κόµµα «Ενωµένη Ρωσία» δεν έχει ακόµη κερδίσει τις βουλευτικές εκλογές, ο Πούτιν δεν είναι ακόµη πρόεδρος και ο Μεντβέντεφ δεν είναι ακόµη πρωθυπουργός. Στην πραγµατικότητα, όµως, όλα έχουν κριθεί. Και στο Κρεµλίνο µοιράζουν ήδη την πίτα. Ο υπουργός Οικονοµικών Αλεξέι Κουντρίν, που διορίστηκε από τον Πούτιν το 2000 και εθεωρείτο από τους ξένους επενδυτές στοιχείο σταθερότητας, ανακοίνωσε ότι αρνείται να λάβει µέρος σε µια κυβέρνηση Μεντβέντεφ και παραιτήθηκε την περασµένη εβδοµάδα, αµέσως µόλις έγινε γνωστή η αλλαγή στις καρέκλες.
Κατακερµατισµένη και αδύναµη, η αντιπολίτευση δεν βρισκόταν ποτέ σε χειρότερη κατάσταση. Την εποµένη της ανακοίνωσης του Πούτιν ότι επιστρέφει στην προεδρία, µόλις 300 διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στο κέντρο της Μόσχας για να εκφράσουν τη διαφωνία τους.«Ο Πούτιν είναι ο θάνατος της Ρωσίας» έγραφε ένα πανό. Ελάχιστοι αστυνοµικοί ήταν παρόντες. Το καθεστώς δεν έχει κανέναν λόγο να τους φοβάται. Πριν από έξι µήνες, οι ηγέτες διαφόρων αντιπολιτευοµένων οµάδων κατόρθωσαν να συγκροτήσουν ένα κόµµα, το Parnas, στο οποίο οι αρχές αρνήθηκαν να δώσουν άδεια, τάχα για διοικητικούς και νοµικούς λόγους.
Το κόµµα δεν θα έχει έτσι υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές του Μαρτίου. Ούτε θα λάβει µέρος στις βουλευτικές εκλογές του ∆εκεµβρίου. «Η επιστροφή του Πούτιν είναι µια καταστροφή, το χειρότερο σενάριο που θα µπορούσε να συµβεί στη Ρωσία» λέει στο «Βήµα» ο Μπορίς Νεµτσόφ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και ηγετικό στέλεχος του Parnas. «Θα δούµε αύξηση της µετανάστευσης, διαρροή των κεφαλαίων και αύξηση της διαφθοράς. Ο Πούτιν µετατρέπεται σε Λουκασένκο, αν όχι σε Καντάφι» .
Το καθεστώς του Πούτιν είναι σκοτεινό, σαν τις υπηρεσίες που προσέφερε στη σοβιετική KGB. Το µέλλον του τον οδηγεί θριαµβευτικά ξανά στο Κρεµλίνο, ως µοναδικό διεκδικητή της προεδρίας. Ο Βλαντίµιρ Πούτιν δεν θα έχει αντίπαλο στις προεδρικές εκλογές του 2012, ούτε πολιτικό πρόγραµµα.
Η φιλοσοφία συνοψίζεται στην αποκατάσταση του «ρωσικού µεγαλείου» και η συνταγή τηςεξουσίας του σε πέντε συστατικά: τους νέους ολιγάρχες, πουτους ανέδειξε και του είναι απολύτωςαφοσιωµένοι, στη φίµωση της αντιπολίτευσης και των ΜΜΕ, ακόµη και µε δολοφονίες σαν της δηµοσιογράφου Αννας Πολιτκόφσκαγια, στον απόλυτο έλεγχο πετρελαίου και φυσικού αερίου που έχει γίνει όπλο πολιτικής στο εξωτερικό, σε νέεςσφαίρες επιρροής όπως στην Ουκρανία, και στην προσωπολατρία και το λαµπρό ρωσικό παρελθόν στο εσωτερικό. « Η σχε διαζόµενη “επιστροφή” του Πούτιν στο Κρεµλίνο δεν ήταν βέβαια έκπληξη για κανέναν. Ούτε µπορούµε να τη χαρακτηρίσουµε επιστροφή, αφού ο Πούτιν δεν έφυγε ποτέ. Στα τριάµισι χρόνια της προεδρίας τού Μεντβέντεφ, ο Πούτιν ήταν πρωθυπουργός και κινούσε τα νήµατα για όλες τις σηµαντικές αποφάσεις. Το παιχνίδι µε τις µουσικές καρέκλες έχει στόχο να δώσει την ψευδαίσθηση της αλλαγής, χωρίς να αλλάζει τίποτα σηµαντικό στη δοµή της εξουσίας» λέει µιλώντας αποκλειστικά προς το ΒΗΜΑ online o Ντάνιελ Τρέισµαν, καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών στο Πανεπιστήµιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Αντζελες, και συγγραφέας του βιβλίου «Η επιστροφή: το ταξίδι της Ρωσίας από τον Γκορµπατσόφ στον Μεντβέντεφ» («The Return: Russia’s Journey from Gorbachev to Medvedev»).
Με όραµα την αποκατάσταση του «ρωσικού µεγαλείου»
Διαφθορά παντού και εθνικιστικές κορόνες
Σε μία φράση συνοψίζεται το όραμα του Πούτιν : «η αποκατάσταση του ρωσικού μεγαλείου». Είναι ο στόχος του, όπως τον διακηρύσσουν ο ίδιος και τα φερέφωνά του.
Στην πράξη, αυτό μεταξύ άλλων μεταφράζεται σε πάταξη κάθε αντιπολιτευόμενης φωνής και εκμετάλλευση των πλούσιων φυσικών πόρων από τους νέους ολιγάρχες.
Το µέσο εισόδηµα αυξάνεται 10% τον χρόνο
Επί Πούτιν η οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας υπήρξε εντυπωσιακή. Χάρη στην αύξηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, η ρωσική οικονομία αναπτύσσεται κατά μέσον όρο 6,7%. Από το 2000 το μέσο εισόδημα αυξάνεται κατά 10% τον χρόνο, όπως και οι καταναλωτικές δαπάνες.
Οχι, δεν ήταν «κόκκινος» Τζέιµς Μποντ...
Οσοι τον φαντάζονται σαν άλλον Τζέιμς Μποντ στην υπηρεσία της ΕΣΣuni0394 πέφτουν έξω. Ο Πούτιν διετέλεσε μυστικός πράκτορας της KGB στην Ανατολική Γερμανία ως το 1985, αλλά κατά γενική ομολογία η θέση του στην ιεραρχία δεν ήταν σημαντική.
«Μάτσο», λίφτινγκ, µπότοξ και Χάρλεϊ
Εκανε μπότοξ και λίφτινγκ στο πρόσωπο και αφαίρεσε τις σακούλες κάτω από τα μάτια για να διεκδικήσει την προεδρία τον ερχόμενο Μάρτιο με νέο αέρα. Το ίματζ ήταν ανέκαθεν σημαντικό για τον 58χρονο Πούτιν, ο οποίος έχει κάνει πολλές «μάτσο» εμφανίσεις όπως μαυροντυμένος πάνω σε Harley Davidson
Ο «Σούπερ Πούτιν» και η «Αόρατη Απειλή»
Το πρώτο επεισόδιο της σειράς κόµικς «Σούπερ Πούτιν, ένας άνδρας σαν κανέναν άλλον» έχει τίτλο «Αόρατη απειλή». Από όταν έκανε την εµφάνισή του στο Internet, στις 24 Μαΐου, έχει διαβαστεί περισσότερες από 2 εκατοµµύρια φορές. Ο «υπερήρωας» ρώσος πρωθυπουργός σώζει τους επιβάτες λεωφορείου από βόμβα της Αλ Κάιντα.
120.000 νεολαίοι πέφτουν στη φωτιά για το καθεστώς
Η οργάνωση νάσι ιδρύθηκε με τις ευλογίες του Κρεμλίνου για να προλάβει μια «βελούδινη επανάσταση»
Μια σκοτεινή οργάνωση νεολαίας έχει κάνει την εµφάνισή της στη ρωσική πολιτική σκηνή, υπό τις ευλογίες του Κρεµλίνου. Στόχος της Νάσι (Ενας από Εµάς) είναι να προστατεύσει τη Ρωσία από «ξένες παρεµβάσεις» και από µια «βελούδινη επανάσταση» σαν αυτή που έριξε τη φιλορωσική κυβέρνηση της Ουκρανίας «µε λίγη βοήθεια από τους (αµερικανούς και ευρωπαίους) φίλους» όσων τυχόν διανοηθούν να προετοιµάσουν µια λαϊκή εξέγερση.
Η οργάνωση ιδρύθηκε το 2005 και αριθµεί ήδη 120.000 µέλη ηλικίας 17 ως 25 ετών που «πέφτουν στη φωτιά» για το καθεστώς του Πούτιν, αποσκοπώντας όµως και σε προσωπικά οφέλη στις σπουδές και στην αγορά εργασίας. Αρκετοί τη συγκρίνουν µε τη σοβιετική νεολαία Κοµσοµόλ. Η Νάσι προυσιάζεται ως η εµπροσθοφυλακή ενός νέου πολιτικού σχηµατισµού ο οποίος θα πάρει κάποια στιγµή τη θέση του κυβερνώντος κόµµατος Ενωµένη Ρωσία. Η χρησιµότητα του κόµµατος αυτού, που δηµιουργήθηκε από το Κρεµλίνο σαν όχηµα για τις προεδρικές φιλοδοξίες του Βλαντίµιρ Πούτιν, ίσως τελειώσει µετά τον Μάρτιο του 2012.
Οι νασιστές είναι η δεύτερη οργάνωση νεολαίας του Πούτιν. Η πρώτη, µε 100.000 µέλη, λέγεται Περπατώντας Μαζί. Εχασε όµως το κύρος της έπειτα από καταγγελίες ότι τα πανεπιστήµια εκβίαζαν φοιτητές να εγγράφονται στις τάξεις της απειλώντας µε κυρώσεις όσους δεν πειθαρχούσαν.
Ως αντίβαρο, µια οργάνωση νεολαίας της αντιπολίτευσης που λέγεται – προκλητικά και χωρίς περιστροφές – Περπατώντας Χωρίς τον Πούτιν, δηµιουργήθηκε στην πατρίδα του ισχυρούάνδρα του Κρεµλίνου, στην Αγία Πετρούπολη, και ένωσε τις δυνάµεις της µε το κόµµα τηςαντιπολίτευσης Γιάµπλοκο.
Θεωρητικά οι νεολαίοι της αντιπολίτευσης ενδεχοµένως να παίξουν στο µέλλον ρόλο αντίστοιχο µε αυτόν των σέρβων φοιτητών της Otpor ή των Ουκρανών της Pora, οργανώσεων οι οποίες ηγήθηκαν των ειρηνικών επαναστάσεων για την πτώση των καθεστώτων στις χώρες τους – αν και προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν φαίνεται καθόλου πιθανό. Οσο το δίδυµο της οικονοµικής ανάπτυξης και του εθνικισµού βαδίζει χέρι χέρι στη Ρωσία του Πούτιν, όλες οι αντίθετες φωνές θα πνίγονται, είτε από τα καθεστωτικά ΜΜΕ είτε από τις δυνάµεις καταστολής, κρατικές και παρακρατικές.
Γελένα Τρεγκούµποβα
«Η ελευθερία θυσιάζεται στον βωµό του πετρελαίου»
«Ξέφυγα από το καθεστώς Πούτιν όταν έσκασε µια βόµβα έξω από το σπίτι µου. Ζήτησα πολιτικό άσυλο στη Βρετανία. Ανεπιστρέψω,θα είναι σαννα αυτοκτονώ» λέει στο «Βήµα» ηαυτοεξόριστη δηµοσιογράφος και συγγραφέας Γελένα Τρεγκούµποβα. Πολιτική συντάκτρια στην εφηµερίδα «Κοµερσάντ», έγραψε το 2003 έναβιβλίο µε τίτλο «Ιστορίες ενός νεκροθάφτη στο Κρεµλίνο». Εκεί, κατηγόρησε ανοιχτά τον Πούτιν ότι φιµώνει τις πολιτικές ελευθερίες, τον Τύπο, και παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώµατα στη Ρωσία. Το αποτέλεσµα; Στην αρχή έχασε τη δουλειά της και δεν έβρισκε άλλη, γιατί είχεµπει στηµαύρη λίστα του καθεστώτος. Οταν έγινε η βοµβιστική επίθεση στο σπίτι της, κατάλαβεότι κινδύνευε η ζωή της.
«Στόχος του Πούτιν δεν είναι η αναγέννηση της Ρωσίας ήη αναγέννηση της εθνικής υπερηφάνειας των Ρώσων, όπως λέει η προπαγάνδα του Κρεµλίνου. Είναιη εκδίκηση των µυστικών υπηρεσιώνµε όλες τις παλιές κακές µεθόδους και τα κόλπα που τους είχαν µάθει στην ΕΣΣ∆. Ο Πούτιν έκλεισε όλους τους ανεξάρτητους τηλεοπτικούς σταθµούς, επέβαλε σκληρή λογοκρισία, µπλόκαρε την πρόσβαση στον Τύπο για τη δηµοκρατική αντιπολίτευση, κατηγόρησε τους ρώσους ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τις ΜΚΟ ότι είναι δυτικοί κατάσκοποι,και µοίρασε τη µεγαλύτερηπετρελαϊκή εταιρεία της χώρας, τη Yukos, ανάµεσα στους φίλους του από τις ειδικές υπηρεσίες» µας λέει. Και τονίζει: «Ενθαρρυµένο από τη µη αντίσταση της ∆ύσης, το καθεστώς του έχει γίνει τόσο ισχυρό και ανελέητο που απειλεί ευθέως γείτονες, όπως η Ουκρανία, η Πολωνία και η Τσεχική ∆ηµοκρατία, πρώην αποικίες της Σοβιετικής Ενωσης που θέλει νατις δει ξανά δορυφόρους της Ρωσίας.Στο εσωτερικό, επιχειρεί να αποκαταστήσει µια δικτατορία σαν εκείνη του πρώην Πολιτµπιρό της Σοβιετικής Ενωσης. Εχουµε φτάσει στο σηµείο της µη επιστροφής. Ο έξω κόσµοςπρέπει να αποφασίσει αν θέλει να θυσιάσει το µέλλον της ελευθερίας στη Ρωσίαστον βωµό του πετρελαίου και του φυσικού αερίου».
Κάµερον Ρος
«Επιτρέπει να τον κρίνουν µόνο στα σπίτια, µε βότκα»
Γιατί εξακολουθεί να είναι τόσο δηµοφιλής ο Πούτιν; Ο καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών στο Κέιµπριτζ και συγγραφέας του βιβλίου «H ρωσική πολιτική υπό τον Πούτιν» («Russian politics under Putin», εκδόσεις MacMillan) λέει.
«∆ιότι έχει καταλάβει πολύ καλά ότι χρειάζεται να ελέγξει µόνο τη δηµόσια, όχι την ιδιωτική ζωή των Ρώσων» απαντά. Και εξηγεί: «Ξέρει πολύ καλά ότι ο κόσµος χρειάζεται εκτόνωση και τους αφήνει ναλένε και να κάνουν ό,τι θέλουν γύρω από το τραπέζι της κουζίνας, µε ένα µπουκάλι βότκα. Αυτό είναι το σιωπηλό συµβόλαιό του µε τον ρωσικό λαό: η κριτική είναι ανεκτή πίσω από κλειστές πόρτες, φτάνει να µη βγαίνει στον δρόµο. Κατάλαβε ότι ένα αυταρχικό καθεστώς που σταµατά στην εξώπορτα δεν είναι µόνο ανεκτό, αλλά και αποτελεσµατικό».
Οπως ο ήρωάς του, ο Μεγάλος Πέτρος, οΠούτιν δάµασε την ολιγαρχία του πλούτου της εποχής Γέλτσινκαι µοίρασεεξουσία και χρήµατα σε µια δική του ελίτ,την οποία ελέγχει. «Εδωσε ξανά στη Ρωσία την εικόνα µιας µεγάληςδύναµης, κυρίως µέσω της µπλόφας και των συµβολαίων γιααγωγούς. Πέταξε ένα κόκαλο, τησυνθήκη START, στους Αµερικανούς που την ήθελαν απεγνωσµένα. ∆ιαµέλισε τη Γεωργία και δεν πλήρωσε κανένα τίµηµα. Η διεθνής κατακραυγή ήταν pro forma και δεν κράτησε πολύ. Οιολιγάρχες της εποχής του Πούτιν µοιάζουν µε τους ευγενείς της τσαρικής Ρωσίας: ξοδεύουν επιδεικτικά τον πλούτο τους, κάνουν πάρτι στο εξωτερικό και παραµένουν υποταγµένοι πολιτικά» εκτιµάο δρ Ρος.
Και κα ταλήγει: «Επί αιώνες η Μόσχα ήθελε ναεµφανίζεται σανη “Τρίτη Ρώµη”,µετά τις πόλεις του Αγίου Πέτρου και του ΜεγάλουΚωνσταντίνου. Η σύγκριση δεν είναι ατυχής, επειδή ο Πούτιν έχει κάνει ό,τι έκαναν ισχυροί αυτοκράτορες µετά την πρώτη πτώση της Ρώµης και τηςΚωνσταντινούπολης µε την τέταρτη Σταυροφορία: αποκατέστησε, αν και προσωρινά, τα περασµέναµεγαλεία στο εξωτερικό και χάρισε στους Ρώσους µιαψευδαίσθηση σταθερότητας στο εσωτερικό».