Γεγονός είναι ότι από το πρωί της Τρίτης, αναλυτές και αγορές άρχισαν να προεξοφλούν ότι η Ευρωζώνη προετοιμάζει κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 50% περί τα μέσα Νοεμβρίου. Μόλις πριν λίγες ώρες, αργά τη νύχτα της Δευτέρας είχε ολοκληρωθεί μια μαραθώνια – έξι ώρες κράτησε – συνάντηση των ηγετών της Ευρωζώνης για το ελληνικό πρόβλημα. Ήταν μια κρίσιμη συνάντηση αλλά σε αντίθεση με ό,τι ανέμενε η Αθήνα και οι αγορές ελάχιστα χειροπιαστά πράγματα απέδωσε. Η μόνη πρόοδος αφορούσε τη συμφωνία για την επίλυση της διαμάχης σχετικά με τα αιτήματα της Φιλανδίας για τις ελληνικές εγγυήσεις. Αυτό που δεν αναμένονταν κι έπεσε σαν κεραυνός ήταν η λήψη απόφασης για ματαίωση της συνόδου των Υπουργών Οικονομικών του Eurogroup της 13ης Οκτωβρίου προκειμένου να αποφασιστεί η εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου διάσωσης ύψους 8 δις ευρώ προς την Ελλάδα – με το επιχείρημα ότι οι επιθεωρητές της τρόικας χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να συντάξουν την έκθεση αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος. Το αποτέλεσμα ήταν η κατακόρυφη αύξηση των ανησυχιών ότι η Ευρώπη αποφάσισε να πάει την Ελλάδα σε χρεοστάσιο.
Είχε προηγηθεί βεβαίως, η αναγνώριση, από την πλευρά της Ελλάδας, ότι παρά τα νέα καταιγιστικά φορολογικά μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση Παπανδρέου τις τελευταίες μέρες θα χάσει τους στόχους του ελλείμματος για το 2011 – δικαιώνοντας όσους από καιρό υπογράμμιζαν ότι τα σχέδια διάσωσης δεν μπορούν να αποκαταστήσουν την φερεγγυότητα της Ελλάδας. Και η κατάθεση ενός προσχεδίου προϋπολογισμού από την κυβέρνηση Παπανδρέου το βράδυ της Δευτέρας που έδειχνε πέραν πάσης αμφιβολίας πως όλα τα ελληνικά μεγέθη είναι εκτός στόχων.
Συγκεκριμένα, το σχέδιο προέβλεπε πως:
• το έλλειμμα του 2011 θα βρεθεί στο 8.5% του ΑΕΠ, δηλαδή αρκετά υψηλότερα από το στόχο του 7.6% ο οποίος προβλέπονταν στο πρόγραμμα διάσωσης,
• η οικονομία θα συρρικνωθεί φέτος κατά 5.5% και κατά 2.5% του χρόνου,
• η βαθύτερη της εκτιμώμενης ύφεση συνεπάγεται ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος θα φτάσει το 161.8% του ΑΕΠ φέτος και το 172.7% του ΑΕΠ το 2012 και θα είναι το υψηλότερο στην Ευρωζώνη.
Και όλα αυτά πρακτικά σημαίνουν πως οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Αθήνας θα είναι του χρόνου μεγαλύτερες από τις προβλεπόμενες και ενδεχομένως να μην είναι δυνατό να καλυφθούν από το δεύτερο πακέτο διάσωσης της 21ης Ιουλίου – που συν τοις άλλοις έχει ανοίξει τη συζήτηση για το ποιος θα πληρώσει τα ελληνικά φέσια: οι φορολογούμενοι ή οι τραπεζίτες.
Ενδεχομένως οι αγορές να μην είχαν θεωρήσει τη ματαίωση του Eurogroup της 13ης Οκτωβρίου ως προαναγγελία μεγάλου ελληνικού κουρέματος, αν έλειπαν οι δηλώσεις του πρόεδρου του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που φάνηκαν εξαιρετικά δυσοίωνες για τους πιστωτές. Μετά τη λήξη της συνόδου, η πρόεδρος του Eurogroup συγκεκριμένα είπε ότι οι Υπουργοί Οικονομικών επανεξετάζουν την έκταση της συμμετοχής των ιδιωτών πιστωτών στη δεύτερη ελληνική διάσωση ύψους 109 δις ευρώ καθώς μπορεί να μην αποδειχτεί επαρκής από τη στιγμή που η Αθήνα παραδέχεται ότι έχασε τους στόχους.
Η συμφωνία αυτή, ως γνωστό, προέβλεπε κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 21% με παράλληλη επιμήκυνση της διάρκειας λήψης των ομολόγων και με αντικατάσταση των τοξικών ελληνικών τίτλων με ασφαλέστερους οι οποίοι θα διέθεταν ευρωπαϊκές εγγυήσεις ούτως ώστε να διασφαλιστεί η εθελοντική συμμετοχή. «Τώρα όμως που τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας και η κατάσταση του ελλείμματος έχουν επιδεινωθεί, η συμφωνία πρέπει να αναθεωρηθεί», δήλωσε ο Γιούνκερ. «Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι είμαστε μπροστά σε αλλαγές από τότε που πήραμε τις αποφάσεις της 21ης Ιουλίου, επομένως εξετάζουμε τεχνικές αναθεωρήσεις», κατέληξε.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, η καθυστέρηση στην εκταμίευση της επόμενης δόσης ύψους 8 δις ευρώ προς την Ελλάδα και η επανεκκίνηση των συνομιλιών για τη συμφωνία με τον ιδιωτικό τομέα αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες ενός ελληνικού χρεοστασίου, που πιθανότατα να γίνει αμέσως μόλις η Ευρωζώνη έχει στη διάθεσή της τα οικονομικά εργαλεία που θα της επιτρέψουν να χειριστεί το ζήτημα. «Αν έχεις πρόβλημα να πάρεις την 6η δόση της χρηματοδότησης, τι θα γίνει με την 7η που έρχεται σε τρεις μήνες; Τα πράγματα θα είναι ακόμα χειρότερα τότε για το ελληνικό πρόγραμμα. Η Ελλάδα έχει φτάσει στα όρια της χρεοκοπίας της», δήλωναν πηγές των αγορών ομολόγων.
Όλοι οι δρόμοι φέρεται συνεπώς να οδηγούν στα μέσα Νοεμβρίου. Ίσως γιατί εκτιμάται ότι ως τότε τα κοινοβούλια της Ευρωζώνης θα έχουν ολοκληρώσει την έγκριση των νέων αρμοδιοτήτων του ευρωπαϊκού μηχανισμού δίνοντάς του τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στις αγορές ομολόγων και να χρηματοδοτεί την αναδιάρθρωση των κεφαλαίων των τραπεζών.
Ως τότε ας ελπίσουμε να μην γίνουμε μάρτυρες πολλών ακόμη sell- off, σαν αυτό που είδαμε χτες στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια – και κυρίως στο ΧΑ. Το ξεπούλημα βεβαίως, κι εδώ κι έξω αφορούσε πρωτίστως τις μετοχές των τραπεζών, που όμως συμπαρέσυραν κι άλλα χαρτιά προς τα κάτω αλλά και το ευρώ που βρέθηκε σε χαμηλά 9 μηνών έναντι του δολαρίου και χαμηλά 10 ετών έναντι του γεν.