«Σφαγή» στην ευρωζώνη, νέο «χτύπημα» Moody’s!

Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι των πανηγυρικών δημοσιευμάτων για τις αποφάσεις των ηγετών της ευρωζώνης το περασμένο Σάββατο και ήδη στήνεται νέο σκηνικό κρίσης: αργά χθες βράδυ η Moody’s υποβάθμισε την Πορτογαλία, ενώ το πολιτικό κλίμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενόψει της Συνόδου Κορυφής της 25ης Μαρτίου, γίνεται «εκρηκτικό», καθώς ακόμη και ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ «ξεσπαθώνει» κατά Γαλλίας και Γερμανίας, ενώ ομάδα έξι κρατών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης απειλεί να μπλοκάρει τις αποφάσεις για το μόνιμο μηχανισμό στήριξης!

Εν μέσω της γενικευμένης αναταραχής στις αγορές, με τη μαζική φυγή κεφαλαίων σε «ασφαλείς» τοποθετήσεις, μετά την πρωτοφανή καταστροφή στην Ιαπωνία, η Moody’s ήλθε αργά χθες βράδυ να επιβαρύνει και πάλι το κλίμα για τα ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας, ασκώντας εμμέσως ισχυρή πίεση για ένταξη και της Πορτογαλίας σε πρόγραμμα στήριξης.

Ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης ανακοίνωσε αιφνιδίως ότι υποβαθμίζει την αξιολόγηση της Πορτογαλίας κατά δύο βαθμίδες, από το Α1 στο Α3, ενσωματώνοντας στην αξιολόγηση «αρνητική πρόβλεψη» (“negative outlook”), η οποία προοιωνίζεται και νέα υποβάθμιση στο προσεχές διάστημα.

Η Moody’s επικαλείται για τη νέα υποβάθμιση τις μειωμένες αναπτυξιακές προοπτικές της Πορτογαλίας, μέχρι να αρχίσουν να αποδίδουν τα διαρθρωτικά μέτρα που έλαβε τελευταία η κυβέρνηση, το ρίσκο εφαρμογής του σταθεροποιητικού προγράμματος, τον κίνδυνο να επιβαρυνθεί το δημόσιο χρέος από τη στήριξη τραπεζών και επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, αλλά και τις ατέλειες που «βλέπει» η Moody’s στο ευρωπαϊκό σχέδιο στήριξης της Πορτογαλίας μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Οικονομικής Σταθερότητας (EFSF).

Όπως επισημαίνει ο οίκος, η Πορτογαλία θα καταφέρει μεν να χρηματοδοτηθεί, παρά τη δυσμενή στάση των αγορών, με τη διάθεση ομολόγων απευθείας στο EFSF, που με τις αποφάσεις του περασμένου Σαββάτου θα έχει τη δυνατότητα να αγοράζει ομόλογα κυβερνήσεων από την πρωτογενή αγορά. Όμως, δεν είναι καθόλου σαφές πότε και με ποιους όρους θα μπορέσει η χώρα να χρηματοδοτηθεί ξανά από τις αγορές και αυτό, κατά την Moody’s, αποτελεί κίνδυνο για τους κατόχους ομολόγων της, που δικαιολογεί την υποβάθμιση.

Στη μεγάλη «σκακιέρα» της ευρωπαϊκής κρίσης γίνεται σαφές μετά το «χτύπημα» της Moody’s στην Πορτογαλία, ότι υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις στην αγορά, που επιθυμούν ίσως και στις 25 Μαρτίου να «σύρουν» την Πορτογαλία σε ένα πρόγραμμα «διάσωσης» αντίστοιχο με το ιρλανδικό, καθώς με τον τρόπο αυτό οι κάτοχοι ομολόγων της χώρας, δηλαδή κυρίως οι μεγάλες διεθνείς τράπεζες, θα εξασφαλίσουν την ασφαλή εξυπηρέτηση του χρέους της την επόμενη τριετία.

Την ώρα που η Πορτογαλία εξωθείται σε «διάσωση», το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζει πλέον, ότι η Ελλάδα θα παραμείνει εκτός αγοράς και το 2012. Σύμφωνα με χθεσινές δηλώσεις του Γ. Παπακωνσταντίνου, σε αυτή την περίπτωση οι ανάγκες της χώρας, που θα έπρεπε σύμφωνα με το μνημόνιο να καλυφθούν με διάθεση ομολόγων στην αγορά για την άντληση 27 δις. ευρώ, θα καλυφθούν από το EFSF. Σε αυτή την περίπτωση, παρότι το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι δεν θα χρειασθεί νέο μνημόνιο, οι αποφάσεις του περασμένου Σαββάτου προβλέπουν την παροχή χρηματοδοτήσεων με αυστηρούς όρους (“strict conditionality”), οι οποίοι παραπέμπουν κατ’ ουσία σε ένα νέο μνημόνιο.

Στο μεταξύ, η συμφωνία του Σαββάτου, μεταξύ των ηγετών της ευρωζώνης, δέχεται ισχυρά πολιτικά πυρά ακόμη και εκ των έσω:

- Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, προεδρεύων του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομικών (Eurogroup) με ασυνήθιστα οξείς τόνους «πλαγιοκόπησε» τις γαλλογερμανικές προτάσεις που υιοθετήθηκαν, δηλαδή το λεγόμενο «Σύμφωνο για το ευρώ», όπως μετονομάσθηκε το γερμανικής εμπνεύσεως «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας». Το «Σύμφωνο για το ευρώ», τόνισε ο Γιούνκερ, «δεν προσφέρει καμία προστιθέμενη αξία και θα αποτύχει». «Τίποτα δεν προσθέτει συγκριτικά με τα ήδη υπάρχοντα» εργαλεία συντονισμού της οικονομικής πολιτικής, επισήμανε ο κ. Γιούνκερ ενώπιον της επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο Γιούνκερ απέδωσε το γερμανικό εκβιασμό για υπερψήφιση του «Συμφώνου για το ευρώ», ως βασικού όρου για να στηρίξει η Γερμανία τις αδύναμες χώρες, σε εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες, αμφισβητώντας ευθέως αν μπορεί στην πράξη να επιβληθεί το «Σύμφωνο για το ευρώ» στις εθνικές κυβερνήσεις. «Δεν μου φαίνεται πρόδηλο ότι θα προχωρήσει το Σύμφωνο [...] αυτό ξεπερνά τον ορίζοντα του εφικτού, δεν θα μπορούν οι επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας να εξετάζουν λεπτομερώς τις εθνικές οικονομικές πολιτικές άλλων χωρών», επισήμανε ο Γιούνκερ. «Όμως, κι αν αποφασιστεί με πείσμα το σύμφωνο αυτό να εφαρμοστεί, φοβούμαι ότι το «Σύμφωνο για το ευρώ» θα γίνει ακόμα ένα νεογέννητο που πέθανε».

- Από χθες, στο μεταξύ, οι πολιτικές εξελίξεις της 25ης Μαρτίου περιπλέκονται από μια νέα συμμαχία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που αμφισβητεί τη συμφωνία των ηγετών της ευρωζώνης για το μόνιμο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Δύο κράτη της αν. Ευρώπης που ήδη μετέχουν στην ευρωζώνη (Εσθονία, Σλοβακία) και άλλα τέσσερα που φιλοδοξούν να ενταχθούν τα επόμενα χρόνια (Βουλγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Τσεχία) συμφώνησαν να μπλοκάρουν τις αποφάσεις για την ίδρυση του Μηχανισμού, καθώς θεωρούν ότι είναι άδικος και θα τις επιβαρύνει υπέρμετρα ο τρόπος υπολογισμού της συμμετοχής όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη χρηματοδότηση του ESM. Το πρόβλημα που εντοπίζουν οι έξι χώρες είναι ότι η χρηματοδότηση του ESM θα σταθμίζεται όχι μόνο με βάση το ΑΕΠ, αλλά και με βάση τον πληθυσμό των χωρών, κάτι που οδηγεί μικρές αλλά πλούσιες χώρες, όπως το Λουξεμβούργο, σε χαμηλή επιβάρυνση, ενώ αντίθετα είναι μεγαλύτερες οι επιβαρύνσεις για φτωχές χώρες με μεγαλύτερο πληθυσμό.\

- Πέραν αυτών των αντιδράσεων, άγνωστο είναι πώς θα εξελιχθεί τις επόμενες ημέρες η ανοικτή αντιπαράθεση της διοίκησης της ΕΚΤ με την Γαλλία και την Γερμανία. Ο Ζαν Κλωντ Τρισέ θεωρεί ότι είναι λάθος να μην επιβάλλονται σκληρές και αυτόματες κυρώσεις στις χώρες που θα παραβιάζουν τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, ενώ είναι εξοργισμένος από την άρνηση της Γερμανίας να επιτρέψει στον προσωρινό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας να αγοράζει ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά, ώστε να «ξεφορτωθεί» η ΕΚΤ τα ομόλογα περιφερειακών χωρών που έχει αγοράσει για να τις στηρίξει, αλλά και να σταματήσει να έχει την υποχρέωση στήριξης στο μέλλον.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι οι αποφάσεις του Σαββάτου αποτελούν μόνο ένα ενδιάμεσο σταθμό στη σκληρή ευρωπαϊκή σύγκρουση για τη «συνταγή» υπέρβασης της κρίσης χρέους και θα υπάρξουν αρκετές ακόμη πολιτικές αναμετρήσεις μέχρι να «κλειδώσουν» οι αποφάσεις στις 25 Μαρτίου. Ακόμη και τότε, όμως, αμφισβητείται έντονα αν οι αποφάσεις αυτές θα αποτελέσουν πράγματι «τελική λύση» και όχι ένα μεταβατικό «μπάλωμα».