Ομόλογα και Tbank, οι δύο «νάρκες» για το Τ.Τ.

Την εικόνα ευρωστίας των φετινών οικονομικών καταστάσεων του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου «θολώνουν» η μεγάλη έκθεση της τράπεζας σε κρατικά ομόλογα, που θα μπορούσε να… εξαφανίσει την κεφαλαιακή του βάση, αν η αξία τους «κουρευόταν» σύμφωνα με τις τρέχουσες τιμές της αγοράς, αλλά και η συμμετοχή στην τέως Aspis Bank (σημερινή Tbank), που ήταν το 2010 αρκετή για να εξαφανίσει τα κέρδη του Τ.Τ.

Το πρόβλημα της μεγάλης έκθεσης του κρατικού πιστωτικού ιδρύματος σε κρατικά ομόλογα, που κατ’ επανάληψη έχει επισημανθεί από αναλυτές, γίνεται έντονα ορατό στις οικονομικές καταστάσεις του 2010, όπου έχουν αποτυπωθεί όλες οι συνέπειες της καθίζησης των τιμών των κρατικών τίτλων λόγω του «ελληνικού δράματος».

Όπως σημειώνεται στις οικονομικές καταστάσεις, το Τ.Τ. έσπευσε τον περασμένο Απρίλιο, ενώ κορυφώνονταν οι πιέσεις στα ομόλογα, που ένα μήνα αργότερα οδήγησαν το Δημόσιο στην «αγκαλιά» του διεθνούς μηχανισμού στήριξης, να μεταφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό των θέσεών του σε κρατικά ομόλογα από το χαρτοφυλάκιο των διαθέσιμων προς πώληση τίτλων, στο χαρτοφυλάκιο των τίτλων που διακρατούνται ως τη λήξη τους, ή στο δανειακό χαρτοφυλάκιο.

Αυτό η λογιστική μεθόδευση ακολουθήθηκε κατά κόρον πέρυσι από τις ελληνικές τράπεζες, για να προστατεύσουν λογιστικά τα κεφάλαιά τους από την απαξίωση των ομολόγων, καθώς αν διατηρούσαν τα κρατικά ομόλογα στα χαρτοφυλάκια των διαθέσιμων προς πώληση τίτλων θα ήταν υποχρεωμένες να τα αποτιμήσουν με βάση τις… εξοντωτικά χαμηλές τιμές της αγοράς.

Το πρόβλημα στην περίπτωση του Τ.Τ. είναι δυσανάλογα σοβαρό, σε σχέση με την κεφαλαιακή του βάση. Αρκεί να αναφερθεί, ότι από τη λογιστική μεταφορά που προαναφέρθηκε, η οποία αφορούσε τίτλους με κόστος κτήσεως 3,017 δις. ευρώ, το Τ.Τ. θα «έγραφε» ζημιές 857 εκατ. ευρώ, εάν τους είχε αποτιμήσει στις 31/12/2010 με βάση τις τιμές τους στην αγορά. Δηλαδή, το πιστωτικό ίδρυμα θα κατέγραφε μια ζημιά σε ποσοστό 28,4% του κόστους κτήσεως των ομολόγων, την οποία θα ήταν υποχρεωμένο να περάσει στην κεφαλαιακή του βάση.

Πρόκειται για ένα «βάρος» δυσανάλογα μεγάλο, σε σχέση με την κεφαλαιακή βάση του Τ.Τ.: Αρκεί να αναφερθεί, ότι τα ίδια κεφάλαια του ομίλου μειώθηκαν το 2010 σε 912,89 εκατ. ευρώ, από 1.224,49 εκατ. ευρώ το 2009, χωρίς να έχει υπολογισθεί η λογιστική απώλεια από τα κρατικά ομόλογα. Αν είχε αφαιρεθεί, τα κεφάλαια θα είχαν μειωθεί σε 55,9 εκατ. ευρώ.

Θα πρέπει να συνεκτιμηθεί, ότι στα ίδια κεφάλαια των 912,89 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβάνονται και τα 224,96 εκατ. ευρώ, που έχει διαθέσει στο Τ.Τ. το Δημόσιο, ως κεφαλαιακή ενίσχυση με έκδοση προνομιούχων μετοχών. Δηλαδή, στον «πυρήνα» των κεφαλαίων του Τ.Τ. βρίσκονται σήμερα 687,9 εκατ. ευρώ και αν από τα κεφάλαια αυτά είχε αφαιρεθεί η λογιστική ζημιά από τα ομόλογα, το ίδρυμα θα είχε αρνητικά κεφάλαια (-169 εκατ. ευρώ).

Πρέπει δε να σημειωθεί, ότι η συνολική έκθεση του Τ.Τ. σε τίτλους του Δημοσίου φθάνει τα 5,2 δις. ευρώ, με τίτλους αξίας 2,053 δις. ευρώ στο χαρτοφυλάκιο διακρατούμενων ως τη λήξη και 3,176 δις. ευρώ στα τραπεζικά βιβλία.

Όλα αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους αναλυτές αυτή την περίοδο και δεν αποτελούν απλές θεωρητικές ασκήσεις για να περνάει ευχάριστα η ώρα. Σε ένα (όχι και τόσο) υποθετικό σενάριο «κουρέματος» του χρέους κατά 30%, το Τ.Τ. θα βρισκόταν αντιμέτωπο με την πλήρη εξαφάνιση της κεφαλαιακής του βάσης, σε αντίθεση με άλλες ελληνικές τράπεζες, που λόγω του συγκριτικά μικρότερου βαθμού έκθεσης σε ομόλογα θα αντιμετώπιζαν σαφώς μικρότερη επίπτωση.

Αυτοί οι υπολογισμοί έχουν την αξία τους για έναν πρόσθετο λόγο αυτή την περίοδο: το Τ.Τ. είναι το «διαμάντι» των κρατικών συμμετοχών στο τραπεζικό σύστημα και η κυβέρνηση εξετάζει την πώλησή του, εφόσον βέβαια δοθεί ευκαιρία από τις αγορές, αφού σήμερα η χρηματιστηριακή του αξία είναι πάρα πολύ χαμηλή. Όσο παραμένει ανοικτή η ελληνική κρίση χρέους, το ενδεχόμενο ενός «κουρέματος» των ομολόγων ασφαλώς και θα αξιολογηθεί αρνητικά από υποψήφιους αγοραστές, δυσκολεύοντας κάθε προσπάθεια αποκρατικοποίησης με ένα τίμημα που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από την κυβέρνηση.

Το Τ.Τ. βρίσκεται, εξάλλου, στη δυσάρεστη θέση να μην έχει πολλά περιθώρια χειρισμών για να περιορίσει τον κίνδυνο από τις θέσεις του σε ομόλογα, που είναι πολλαπλάσιες των ιδίων κεφαλαίων. Ούτε θα μπορούσε εύκολα να εκμεταλλευθεί ένα «γύρισμα» της αγοράς για να περιορίσει τις θέσεις αυτές, αφού κάτι τέτοιο θα έστελνε ανησυχητικά μηνύματα στην αγορά, ούτε και μπορεί να αντισταθμίσει, έστω εν μέρει, τον κίνδυνο με συμβόλαια CDS, λόγω της πολιτικής «ευαισθησίας» του θέματος. Ουσιαστικά, δηλαδή, το Τ.Τ. έχει «παντρευτεί» τα κρατικά ομόλογα του χαρτοφυλακίου του και μπορεί μόνο να ελπίζει σε μια θετική έκβαση της κρίσης, για να αποφύγει τις απώλειες.

Το δεύτερο σημαντικό «βάρος» του Τ.Τ. αυτή την περίοδο είναι, χωρίς αμφιβολία, η έκθεσή του στην TΒank, όπως μετονομάσθηκε μετά τη «διάσωσή» της από το κρατικό πιστωτικό ίδρυμα το 2010, η προβληματική Aspis Bank του ομίλου του ήδη έγκλειστου στον Κορυδαλλό, Παύλου Ψωμιάδη.

Το Τ.Τ. δεν θα εμφάνιζε φέτος ζημιές σχεδόν 33 εκατ. ευρώ, αλλά πολύ μικρότερες, αν δεν επιβαρυνόταν από τις ζημιές ύψους 71,3 εκατ. ευρώ, που ανακοίνωσε χθες η TBank. Στην TBank το Τ.Τ. συμμετέχει με ποσοστό οριακά χαμηλότερο της καταστατικής μειοψηφίας (περίπου 33%) και την ενοποιεί ως συγγενή εταιρεία και όχι ως θυγατρική.

Ακόμη και μετά την αύξηση κεφαλαίου του 2010, στην οποία συμμετείχε το Τ.Τ., η TBank έκλεισε τη χρήση με σημαντικά μειωμένα ίδια κεφάλαια (76,7 εκατ. ευρώ). Όπως σημειώνει η διοίκηση της TBank στη χθεσινή ανακοίνωση αποτελεσμάτων, «δεδομένης της προσθήκης σημαντικών ζημιών κατά τη χρήση 2010 στις σωρευμένες προηγούμενες ζημίες, την 31η Δεκεμβρίου 2010 ο συνολικός δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας σε ενοποιημένη βάση διαμορφώθηκε σε 4,5% και ο δείκτης βασικών κεφαλαίων (Tier I) διαμορφώθηκε σε 2,25%. Το Διοικητικό Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι οι εν λόγω δείκτες υπολείπονται των προβλεπόμενων ορίων που θέτει το εποπτικό πλαίσιο και έχει εξετάσει τις δυνατότητες που υπάρχουν για να ενισχύσει την κεφαλαιακή επάρκεια, σε συνεργασία με τον βασικό μέτοχο (Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο), ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η ομαλή λειτουργία της Τράπεζας».

Προς το παρόν δεν έχει αποφασισθεί με ποιο τρόπο θα ενισχύσει το Τ.Τ. την TBank. Αν δηλαδή θα συμβάλει απλώς στην κάλυψη μιας αύξησης κεφαλαίου, η συμμετοχή του θα αυξηθεί πέραν του ορίου της καταστατικής μειοψηφίας και θα υποχρεωθεί να ενοποιήσει την TBank ως θυγατρική, κάτι που απέχει μόλις ένα βήμα από την πλήρη συγχώνευση, αφού δεν έχει νόημα να συνεχίσει να λειτουργεί αυτοτελώς η TBank. Γεγονός είναι πάντως, ότι όσο το πρόβλημα της TBank μένει αποκλειστικά στα χέρια της διοίκησης του Τ.Τ., η εξυγίανση της μικρής τράπεζας οδηγεί σε σημαντικές επιβαρύνσεις του Τ.Τ.