Η έγκριση του σχεδίου ανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών από τη σύνοδο της 26ης Οκτωβρίου σήμανε και επισήμως την έναρξη μιας διαδικασίας συρρίκνωσης των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ως το τέλος Ιουνίου 2012, όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει να έχουν αυξήσει τον δείκτη βασικής κεφαλαιακής επάρκειας Core Tier 1 στο 9%, είτε αντλώντας νέα κεφάλαια από τις αγορές – όπως συνιστά η πολιτική ηγεσία – είτε ξεφορτώνοντας επικίνδυνα περιουσιακά στοιχεία και ζημιογόνες δραστηριότητες – όπως απείλησε ο ηγέτης της Deutsche Bank κ. Άκερμαν. Συν τούτου, σύμφωνα με απόφαση της συνόδου των G20, οι 19 ευρωπαϊκές τράπεζες συστημικής σημασίας, δηλαδή οι τράπεζες που συνδιαμορφώνουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μαζί με τα άλλα ανάλογου μεγέθους αμερικανικά και ασιατικά ιδρύματα, θα κληθούν να αποκτήσουν πρόσθετο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας από 1% ως 3,5% - αν και πιο σταδιακά ως το 2016. Μεταξύ αυτών των τραπεζών είναι οι γερμανικές Deutsche Bank και Commerzbank, η ολλανδική ING Bank, οι γαλλικές BNP Paribas, Société Générale και Crédit Agricole, η ισπανική Santander, η ιταλική Unicredit κ.α.Οι τράπεζες έβαλαν μπροστά τις σχετικές διαδικασίες και τα πρώτα αποτελέσματα υποδεικνύουν πως τίποτα δεν θα γίνει χωρίς κόστος, ενώ με δεδομένη την αλληλεξάρτηση μεταξύ των ευρωπαϊκών τραπεζών, των αγορών ομολόγων της Ευρωζώνης και των αναπτυξιακών προοπτικών της ευρωπαϊκής οικονομίας, δεν είναι βέβαιο πόσο θετικά θα αποδώσουν. Για του λόγου το αληθές επικαλούμαστε το πρόσφατο παράδειγμα συρρίκνωσης της BNP Paribas. Η τράπεζα αυτή, που αποτελεί το μεγαλύτερο ίδρυμα της Γαλλίας, ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι μείωσε την έκθεσή της στο ιταλικό κρατικό χρέος κατά δύο πέμπτα, περιορίζοντας τα ιταλικά ομόλογα της σε 12 δις ευρώ. Η BNP Paribas ανακοίνωσε ακόμη ότι πραγματοποίησε διαγραφές 60% επί του χαρτοφυλακίου ελληνικών ομολόγων που κατείχε και ότι μετά από αυτές τις κινήσεις, η έκθεσή της στο χρέος της ευρωπαϊκής περιφέρειας, συμπεριλαμβανομένων των ισπανικών και ιταλικών τίτλων, έφτασε στα 16 δις ευρώ – νούμερο που δείχνει ότι η BNP Paribas έκανε ένα μεγάλο ‘ξεφόρτωμα’, μειώνοντας την έκθεσή της σε σχέση με τα τέλη του Αυγούστου κατά 50%. Και βέβαια, η BNP Paribas δεν είναι η μόνη ευρωπαϊκή τράπεζα που ξεφόρτωσε μαζικά χρέος της ευρωπαϊκής περιφέρειας μέσα στις τελευταίες μέρες. Το ίδιο έκανε και η ολλανδική ING Bank που μείωσε την έκθεση της στους τίτλους της ευρωπαϊκής περιφέρειας κατά το ήμισυ, σε 6 δις ευρώ, ανακοινώνοντας παράλληλα περικοπές προσωπικού άνω του 10%.
Όλα αυτά έχουν κόστος – για τις τράπεζες αλλά και εκτός αυτών. Στην περίπτωση της BNP Paribas, το κόστος ήταν οι ζημιές ύψους 360 εκατ. ευρώ από τις πωλήσεις των ομολόγων που έφεραν τα αποτελέσματα τριμήνου πολύ χαμηλότερα των εκτιμήσεων – καθώς και οι προειδοποιήσεις της για νέες ζημιές 450 εκατ. τον Οκτώβριο. Επιπλέον τούτου, η τράπεζα ανακοίνωσε ότι το συνολικό κόστος αναδιάρθρωσης και ζημιών για το 2012 θα φτάσει το 1.2 δις ευρώ, προκειμένου να προστεθούν 100 μονάδες βάσης στον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας ώστε να φτάσει το 9% - όπως απαιτείται από το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών. Αυτά...
Ενδεχομένως οι μέτοχοι και ομολογιούχοι της PNB Paribas να είναι σχετικώς ικανοποιημένοι με το ‘ξεφόρτωμα’ της τράπεζας από τα επικίνδυνα ευρωπαϊκά ομόλογα, σε συνδυασμό με τις προσδοκίες της διοίκησής της για καλύτερες αποδόσεις στις βασικές δραστηριότητες λιανικής τραπεζικής. Ας μη γελιόμαστε όμως: για να ενισχυθεί πραγματικά η ευρωστία της όποιας ευρωπαϊκής τράπεζας, της BNP Paribas στο παράδειγμά μας, απαιτείται να μην βγει εκτός ελέγχου η ευρωπαϊκή κρίση, είτε στο κομμάτι που αφορά τις αγορές ομολόγων της Ιταλίας και της Ισπανίας οι οποίες θα κρίνουν και την έκβαση της κρίσης, είτε στο κομμάτι που αφορά τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας όπου η τράπεζα αυτή κυρίως δραστηριοποιείται, στην περίπτωση της BNP Paribas της γαλλικής οικονομίας. Αλλά κανένα από τα δύο αυτά μέτωπα δεν μπορεί να θεωρείται κερδισμένο. Καταρχήν οι μαζικές πωλήσεις ιταλικών τίτλων από την BNP Paris και άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ως πρώτο θύμα τους την ιταλική αγορά ομολόγων, καθώς συντελούν στην ταχεία άνοδο των ιταλικών σπρεντ – διακυβεύοντας την επιδείνωση της κρίσης χρέους της Ιταλίας. Δεύτερον, η κυβέρνηση Σαρκοζί έχει ήδη υποβαθμίσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της Γαλλίας, προβλέποντας για το 2012 ανάττυξη μόλις 1% - και μάλιστα πριν την υιοθέτηση του γαλλικού προγράμματος λιτότητας που δρομολογείται άμεσα και που, αν και θα είναι περιορισμένο, αναμφίβολα θα αποσπάσει πόρους από τη γαλλική οικονομία και θα πιέσει χαμηλότερα την ανάπτυξη.