Κλείδωσαν οι αγορές, έρχονται νέες υποβαθμίσεις!

Την ώρα που η ελληνική κυβέρνηση και μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ παρουσιάζουν με σχεδόν θριαμβευτικούς τόνους την απόφαση του Eurogroup για τη λειτουργία του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας το 2013, οι αγορές επιμένουν να παραμερίζουν τις επικοινωνιακές φανφάρες και να αναλύουν την ουσία των αποφάσεων, καταλήγοντας στο συμπέρασμα, ότι καλό θα είναι να αποκλείσουν πλήρως την Ελλάδα και, κατ’ επέκταση, τις ελληνικές τράπεζες από τον… παράδεισο των χρηματοδοτήσεων.

Αυτό που δεν είδαν (ή δεν θέλουν να δουν…) όσοι πανηγυρίζουν για τη δημιουργία ενός μηχανισμού με «προίκα» κεφαλαίων 700 δις. ευρώ, ο οποίος θα δανείζει με σχετικά χαμηλό κόστος τις «προβληματικές» χώρες της ευρωζώνης μετά το 2013, είναι ότι αυτή η απόφαση συνοδεύεται από μια σαφείς θεσμικές προβλέψεις για τη διευκόλυνση ελεγχόμενων χρεοκοπιών στην ευρωζώνη από το καλοκαίρι του 2013 και μετά.

Το ίδιο βλέπουν και οι οίκοι αξιολόγησης, που αναμένεται ότι μετά τις 25 Μαρτίου, όπως ακριβώς έχουν ήδη προειδοποιήσει, θα υποβαθμίσουν ακόμη περισσότερο τις αξιολογήσεις των ομολόγων της περιφέρειας της ευρωζώνης, μεταξύ των οποίων και των ελληνικών, ώστε να αντανακλούν πλήρως τον κίνδυνο αναδιάρθρωσης χρέους. Για τις υποβαθμίσεις αυτές έχουν ήδη προειδοποιήσει η S&P και η Moody’s.

Ερμηνεύοντας με το δικό τους τρόπο αυτή την απόφαση, που αποτελεί συνέχεια των αποφάσεων που είχαν ληφθεί στα τέλη Οκτωβρίου 2010 με ισχυρή πίεση της Γερμανίας, οι αγορές «σφράγισαν» τις πύλες του αποκλεισμού των «επισφαλών» οικονομιών της ευρωζώνης: οι αποδόσεις των ιρλανδικών ομολόγων που λήγουν σε τρία χρόνια, δηλαδή λίγο πριν την ισχύ των ευρωπαϊκών ρυθμίσεων για ελεγχόμενες χρεοκοπίες, εκτινάχθηκαν χθες σχεδόν κατά 1% ενδοσυνεδριακά, για να κλείσουν τη διαπραγμάτευση με ένα άλμα 55 μονάδων βάσης, στο 10,53%. Κατά 20 μονάδες βάσης ενισχύθηκε η απόδοση των αντίστοιχων πορτογαλικών τίτλων, ενώ για τους ελληνικούς η κατάσταση έγινε απελπιστική, καθώς με μια άνοδο 35 μονάδων βάσης έφθασε η απόδοσή τους στο τριτοκοσμικό 16,40%. Όταν η απόδοση των τίτλων του Δημοσίου που λήγουν σε τρία χρόνια συναγωνίζεται τα επιτόκια πιστωτικών καρτών (!), προφανές είναι ότι η αγορά τιμολογεί τον υψηλό κίνδυνο αναδιάρθρωσης του χρέους, όταν δημιουργηθεί ο κατάλληλος ευρωπαϊκός μηχανισμός.

Τι κρύβεται, όμως, πίσω από τις ευρωπαϊκές αποφάσεις, που έχουν στη βιτρίνα τους τον θελκτικό, εκ πρώτης όψεως, τίτλο «Μόνιμος μηχανισμός στήριξης των αδύναμων οικονομιών»; Κρύβεται, πολύ απλά, ένας δρακόντειος μηχανισμός ελεγχόμενων χρεοκοπιών, για τον οποίο μίλησε για πρώτη φορά η Άνγκελα Μέρκελ το περασμένο φθινόπωρο και έκτοτε οι αγορές έχουν αποκλείσει πλήρως την Ιρλανδία, έχουν ανεβάσει και πάλι στα ύψη τα ελληνικά spread και οδηγούν ταχέως την Πορτογαλία σε μηχανισμό διάσωσης.

Τα ομόλογα που θα εκδίδονται στην ευρωζώνη μετά τον Ιούνιο του 2013 θα ενσωματώνουν ρήτρες συλλογικής δράσης (collective action clauses), οι οποίες θα ορίζουν εκ των προτέρων ότι με σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των κατόχων ομολόγων είναι δυνατή η αλλαγή των όρων δανεισμού, δηλαδή η επιμήκυνση διάρκειας, η μείωση επιτοκίου, ή και το «κούρεμα» ονομαστικής αξίας των τίτλων. Με τον τρόπο αυτό, ένας επενδυτής της αγοράς ομολόγων θα είναι υποχρεωμένος και τυπικά να διακρίνει τα ομόλογα «ασφαλών» χωρών της ευρωζώνης από τα «επικίνδυνα», που ενσωματώνουν κίνδυνο αναδιάρθρωσης χρέους, και ανάλογα να τα τιμολογεί. Έτσι, η ευρωζώνη χωρίζεται οριστικά σε δύο ταχύτητες, με τις ασθενείς οικονομίες να δανείζονται πάντα με πολύ υψηλότερο κόστος από τις ισχυρές.

Ο νέος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) θα έχει τα προνόμια του προτιμώμενου πιστωτή, όπως ακριβώς ισχύει σήμερα για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Έτσι, σε περίπτωση αναδιάρθρωσης χρέους μιας χώρας τα δάνεια του μηχανισμού στήριξης θα εξοφλούνται κατά προτεραιότητα, έναντι των δανείων που έχουν χορηγήσει ιδιώτες πιστωτές.

Μαζί με αυτό το προνόμιο του ESM καθιερώνεται και η πρόβλεψη για ελέγχους φερεγγυότητας στα κράτη που θα λάβουν δάνεια από το ESM, με τα πρότυπα που ακολουθεί το ΔΝΤ. Δηλαδή, πριν δοθεί ένα δάνειο θα ελέγχεται αν το κράτος της ευρωζώνης που θα το λάβει έχει δυνατότητα να εξυπηρετήσει με βιώσιμο τρόπο το χρέος του. Σε περίπτωση που κρίνεται αφερέγγυα μια χώρα, όπως πιθανότατα θα συμβεί στην περίπτωση της Ελλάδας, θα ζητείται από τους πιστωτές του ιδιωτικού τομέα να αναλάβουν μέρος των βαρών της αναδιάρθρωσης χρέους, ώστε αυτό να γίνει βιώσιμο.

Μια χώρα με «μη βιώσιμο χρέος» θα καλείται να προχωρά σε «ενεργητική διαπραγμάτευση με καλή πίστη με τους πιστωτές της, ώστε να εξασφαλίζει την άμεση εμπλοκή τους στην αναδιάρθρωση του χρέους», αναφέρει ο κανονισμός λειτουργίας του ESM, που συμφωνήθηκε από τους υπουργούς Οικονομικών.

Οι ευρωπαϊκές συμφωνίες, που αναμένεται να οριστικοποιηθούν από τους ηγέτες την Παρασκευή, δημιουργούν εκ των πραγμάτων τεράστια προβλήματα στο Δημόσιο και στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, που θα παραμείνουν σε κατάσταση ακόμη σκληρότερου αποκλεισμού από τις αγορές. Όπως δήλωνε στους “Financial Times” η διαχειρίστρια μεγάλου αμοιβαίου ομολόγων στο Λονδίνο, «είναι σίγουρο ότι δεν θα αγοράζουμε περισσότερα ομόλογα περιφερειακών οικονομιών στο εξής, καθώς οι αποφάσεις εντείνουν την αβεβαιότητα». Κάπως έτσι εξαντλείται η αισιοδοξία που επιχειρούσε να δημιουργήσει η κυβέρνηση, ενόψει της «τελικής λύσης» της 25ης Μαρτίου και η Ελλάδα επανέρχεται σε καθεστώς απόλυτης αβεβαιότητας…